Studiolab wil drill uit de taboesfeer halen

Een bioscoopzaal is een uitstekende locatie voor de presentatie van een album vol trapbeats, merk ik in het Eye Filmmuseum tijdens de lancering van het album Studiolab Vol.1. Door het superieure bioscoopgeluid is precies te horen hoe goed de beats in elkaar zitten. Als de titel van het nummer Hennessy op het beeld verschijnt en de intro voorzichtig doorkomt, schreeuwt iemand uit de zaal: “Dit is dat ene nummer dat ik bedoelde!” De bass zorgt ervoor dat iedereen ondanks de statische bioscoopstoeltjes met z’n hoofd zit te bobben. 

Samani (17), CJ (18), Nolivin (18), Demelso (19), Mosiah (15), Emar (16) en Raymond (15), zeven muzikale jongeren uit Amsterdam Zuidoost, hebben zes maanden lang aan het album gewerkt. Ze brachten hele middagen door in studio, reisden naar Friesland om teksten te schrijven en leerden de kneepjes van het muziekvak van professionals. Dit hele traject werd vastgelegd op film (en resulteerde in een documentaire die hier te bekijken is). 

Studiolab, zoals dit project heet, is een muziekproject van School 2 Community, een onderdeel van stichting FAES. Het is bedoelt als een positieve reactie op ophef die een aantal jaar geleden ontstond rondom drill, een genre dat dikwijls verband wordt gebracht met steekpartijen, straatruzies en andere ellende. Geweld is binnen drill een veelvoorkomend onderwerp, in de bijbehorende video’s wordt er nog wel eens met een wapen gezwaaid. 

“Drill wordt gezien als gevaarlijk, maar een muziekstijl is niet gevaarlijk,” vertelt Nathan Kofi, muziekwetenschapper en docent bij Studiolab. “Drill is een kracht.” Die kracht ligt volgens hem in het feit dat hiphop in staat is om iets in beweging te zetten. In de jaren zeventig ontstond hiphop als de feest- en protestmuziek van de Zwarte Amerikaanse bevolking in de arme wijken van grote steden. Het werd een belangrijke pijler binnen de Zwarte burgerrechtenbeweging. Sindsdien blijft het zich vernieuwen, zo’n beetje om de tien jaar breekt er een nieuw subgenre door naar de mainstream en wordt het nieuwe dominante geluid. Zo heeft drill inmiddels al de weg gevonden naar mainstream artiesten als Kanye West en Alicia Keys, die met hun nummer City of Gods – in samenwerking met de Amerikaanse drillrapper en songwriter Fivio Foreign – het grote publiek liet kennismaken met drillbeats. 

Waarom drill zo populair is? “Drill belichaamt pijn, maar ook de successen van een nieuwe generatie,” zegt Gideon Everduim, zelf rapper en algemeen directeur bij stichting FAES. “Het gaat over opgroeien in uitzichtloosheid. Veel jongeren kunnen zich daarin vinden.” 

Voor de jongeren die op Studiolab Vol. 1 te horen zijn was drillrap de eerste muziek die ze zelf maakten, zegt Everduim. “Zo zijn ze in aanraking met hiphop gekomen.” Toch heeft het album een divers geluid, het enige echte drillnummer dat erop staat is Henessy. “We proberen de elementen die typerend zijn voor drill – de beat, de donkere 808’s en de persoonlijke verhalen – in te zetten, maar dan binnen veilige kaders. Ik wil horen wat ze dwars zit en ga ze niet vragen om iets te schrijven wat niet bij ze past, dat is nep. Zo ga je nooit begrijpen waarom kinderen geworden zijn wie ze nu zijn.”

Met Studiolab willen Everduim en Kofi een veilige plek creëren waar de jongeren hun muzikale talenten kunnen ontwikkelen, maar waar ze vooral ook leren wat hun mogelijkheden zijn binnen de muziekindustrie, en welk werk ze moeten verrichten om verder te komen. “We willen jongeren echt van talent naar excellent brengen,” vertelt Kofi. “Om dat te bereiken eisen we enorme inzet. Heb je die niet? Dan kun je weg.”

Er werd een professionele studio gebouwd in het Bindelmeer College in Zuidoost. Op die manier kwam de wereld van de professionele muziek voor de leerlingen die daar rondlopen letterlijk een stuk dichterbij. De talenten werden gescout op school of via mond-op-mond-reclame gevonden binnen de gemeenschap. “De Bijlmer zit barstensvol talent, maar jongeren worden daar met praatjes meegenomen en vastgezet in wurgcontracten,” vertelt Kofi. “Daarom is de samenwerking met Sony BMG zo belangrijk, de kinderen leren van een grote platenmaatschappij alles over hoe de muziekindustrie in elkaar zit. Hierdoor kunnen we ze alle kennis meegeven om te navigeren binnen een industrie die vol zit met mensen die misbruik van ze willen maken.” Volgens Everduim is dat ook de beste manier. “Talentontwikkeling moet gedaan worden door mensen die er verstand van hebben. Mensen binnen de muziekindustrie en de kunst en cultuursector.”

Wanneer je als organisatie iets agendeert, moet je ook met oplossingen komen, zegt Everduim: “Ik denk dat we misschien wel de enige partij zijn die aan de slag is gegaan met drill. Als dit project er niet was geweest, hadden de jongeren de energie die ze nu met elkaar inzetten misschien wel op een andere plek geuit,” zegt hij. Studiolab is voor hem een droom die uitkomt. “Zuidoost is mijn achtertuin en ik had ooit dezelfde dromen als deze kids. Dat ik mijn invloed als rapper kan gebruiken om iets terug te geven aan de plek waar ik vandaan kom, is altijd mijn wens geweest. Ik wil een gezonde structuur creëren voor kinderen die op mij lijken. Zuidoost verdient het om gezien te worden en op podia te verschijnen, ook in het centrum van de stad.”

Het album is inmiddels al een tijdje af, maar Studiolab moet een project zijn waar de jongeren ook na afloop nog steun aan hebben. Everduim: “De jongeren werken nu zelfstandig, maar wanneer ze een studio nodig hebben – of hun product aan de wereld willen tonen – zijn wij er om ze te helpen. We zijn één grote familie, een groot netwerk.”

Voor Samani en Mosiah, twee van de jongeren die aan het album hebben gewerkt, geldt in ieder geval dat ze grote plannen hebben: “Over vijf jaar zie ik mezelf als een van de producers van de opkomende artiesten van nu. Ook wil ik graag mijn eigen bedrijf, het liefst een platenmaatschappij of iets,” zegt Mosiah. Samani deelt die droom: een platenmaatschappij beginnen, zodat ze niet afhankelijk is van anderen. Ze wil daarnaast verandering brengen in hoe vrouwen worden behandeld binnen de industrie. “Er is nog veel ongelijkheid. Vrouwen dealen met veel aannames, zoals dat ze alleen kunnen zingen en niet rappen. Om iets te bereiken moeten ze vaak meer van zichzelf geven dan mannen. Mijn droom is om een eigen album uit te brengen met veel vrouwelijke features erop. Ik wil groter en groter worden.” 

Bekijk de documentaire Studiolab – Het Schrijverskamp hier. Het album kun je hier beluisteren.