Doorbreken als kunstenaar is, ondanks de boom van sociale media, nog steeds een uitdaging. Soms kan een duwtje in de rug een leven compleet veranderen: daarom selecteert het FOMU elke zomer tien opkomende fotografen die in België wonen of werken voor de groepstentoonstelling .tiff. Doorheen het jaar krijgen de gekozen talenten steun en middelen van het Antwerpse fotografiemuseum om hun praktijk verder te ontwikkelen.
Advertentie
We gingen in gesprek met jong multitalent Gülşah Ayla Bayrak (25) - die deel uitmaakt van de selectie van dit jaar -over haar identiteit tussen het Westen en het Oosten, haar plaats in de kunstwereld, en haar toekomstige projecten.
VICE: Gülşah, je bent net afgestudeerd: wat heb je de afgelopen jaren geleerd over kunst en over jezelf als kunstenaar?
Gülşah: Van mijn 14de tot mijn 25ste heb ik altijd in Belgische kunstscholen gezeten: super interessant, maar ook zeer monotoon. Ik was het op een bepaald moment beu, dus heb ik me aangemeld voor een uitwisseling. In 2020 ben ik naar Korea vertrokken om daar mijn opleiding in Schone Kunsten verder te volgen: voor de eerste keer kreeg ik lessen met een heel ander perspectief, wat mijn werk en manier van denken enorm heeft verrijkt. Door die uitwisseling kon ik mijn plaats als kunstenaar al veel beter vinden. Daarna heb ik een residentie gedaan in Istanbul, waar ik in contact kwam met kunstenaars uit het Midden-Oosten: hun perspectieven hebben mij een frisse blik gegeven, en hebben mijn interesse in kunst uit verschillende delen van de wereld gevoed. Als kunstenaar heb ik een oneindig lust in het weten en leren, en hoewel ik soms heel veel informatie moet processen, kan ik nu met trots zeggen dat ik veel inzichten heb verzameld over mijn vakgebied, zowel Westers als Oosters.
Gülşah: Van mijn 14de tot mijn 25ste heb ik altijd in Belgische kunstscholen gezeten: super interessant, maar ook zeer monotoon. Ik was het op een bepaald moment beu, dus heb ik me aangemeld voor een uitwisseling. In 2020 ben ik naar Korea vertrokken om daar mijn opleiding in Schone Kunsten verder te volgen: voor de eerste keer kreeg ik lessen met een heel ander perspectief, wat mijn werk en manier van denken enorm heeft verrijkt. Door die uitwisseling kon ik mijn plaats als kunstenaar al veel beter vinden. Daarna heb ik een residentie gedaan in Istanbul, waar ik in contact kwam met kunstenaars uit het Midden-Oosten: hun perspectieven hebben mij een frisse blik gegeven, en hebben mijn interesse in kunst uit verschillende delen van de wereld gevoed. Als kunstenaar heb ik een oneindig lust in het weten en leren, en hoewel ik soms heel veel informatie moet processen, kan ik nu met trots zeggen dat ik veel inzichten heb verzameld over mijn vakgebied, zowel Westers als Oosters.
Advertentie
Je hebt roots in Georgië en Turkije, en bent in Limburg opgegroeid; hoe verbonden ben je met je roots?
Sowieso zijn die heel belangrijk voor mij, op persoonlijk vlak maar ook in mijn kunst. De elementen die ik uit de achtergrond van mijn ouders heb meegekregen hebben mijn visuele en artistieke vorming enorm beïnvloed, omdat ons dagelijks leven nog heel hard verankerd zat in de Georgische en Turkse culturen. Tegelijkertijd zorgde dat ook voor een fel contrast met de levensstijl die ik had, hier in België: op school kreeg ik een opleiding vanuit een Westers perspectief, en in het weekend werd ik helemaal ondergedompeld in Oosterse waarden en tradities.
Sowieso zijn die heel belangrijk voor mij, op persoonlijk vlak maar ook in mijn kunst. De elementen die ik uit de achtergrond van mijn ouders heb meegekregen hebben mijn visuele en artistieke vorming enorm beïnvloed, omdat ons dagelijks leven nog heel hard verankerd zat in de Georgische en Turkse culturen. Tegelijkertijd zorgde dat ook voor een fel contrast met de levensstijl die ik had, hier in België: op school kreeg ik een opleiding vanuit een Westers perspectief, en in het weekend werd ik helemaal ondergedompeld in Oosterse waarden en tradities.
In België zijn er veel mensen die, zoals jij, tussen verschillende culturen opgroeien en ergens hun plaats moeten zoeken; hoe heb je de balans gevonden en jouw identiteit kunnen ontwikkelen?
Eigenlijk denk ik dat ik me nooit volledig heb kunnen identificeren met één cultuur. Ik heb altijd alles in twijfel getrokken en heel hard geprobeerd om op zoek te gaan naar wie ik écht ben en hoe ik me voel. Ik zie mezelf echt als een brug die het Oosten en het Westen verbindt; het is net in het zoeken naar de balans dat ik me heb leren definiëren, en ik heb beide kanten altijd evenwaardig gezien en gerespecteerd. Als kind was het soms wel verwarrend, moet ik zeggen! Op school, in een voornamelijk witte omgeving, voelde ik me heel hard Turks; en als ik thuis was, voelde ik me plots heel Westers. Gelukkig heb ik met de jaren kunnen wennen aan dat gevoel van altijd anders zijn, en zie ik er nu echt de waarde van in.
Eigenlijk denk ik dat ik me nooit volledig heb kunnen identificeren met één cultuur. Ik heb altijd alles in twijfel getrokken en heel hard geprobeerd om op zoek te gaan naar wie ik écht ben en hoe ik me voel. Ik zie mezelf echt als een brug die het Oosten en het Westen verbindt; het is net in het zoeken naar de balans dat ik me heb leren definiëren, en ik heb beide kanten altijd evenwaardig gezien en gerespecteerd. Als kind was het soms wel verwarrend, moet ik zeggen! Op school, in een voornamelijk witte omgeving, voelde ik me heel hard Turks; en als ik thuis was, voelde ik me plots heel Westers. Gelukkig heb ik met de jaren kunnen wennen aan dat gevoel van altijd anders zijn, en zie ik er nu echt de waarde van in.
Advertentie
Was je als kind al bewust bezig met kunst?“Soms merk ik dat kunst precies hoger wordt geplaatst dan een mens of situatie, en daar heb ik het moeilijk mee. Wanneer een voorwerp buiten bereik is creëer je een soort kloof tussen het publiek en de maker “
In Sledderlo, waar ik in een best gesloten Turkse gemeenschap ben opgegroeid, was kunst niet echt een ding: we waren allemaal migranten, onze topprioriteit was om te overleven. Dat laat natuurlijk niet zo veel plaats voor creativiteit. De enige vorm van kunst dat toen bij ons thuishoorde was de televisie: ik was gefascineerd door videoclips, films, tekenfilms... en wou dat ook graag zelf leren maken. Ik herinner me ook dat mijn papa constant van alles foto’s maakte, en ik wou hem altijd imiteren. Het is met zijn fototoestel dat ik voor het eerst ben beginnen fotograferen, en die camera gebruik ik nog steeds.
Eigenlijk is fotografie voor jou echt een emotionele roeping, dan. Hoe reageerden jouw ouders toen je besloot om kunst te studeren?
In mijn omgeving was er sowieso weerstand: er zijn best veel vooroordelen en verkeerde opvattingen over de kunstwereld en mensen die daar hun kans willen grijpen. Maar gelukkig hebben mijn ouders me niet proberen tegen te houden. Hoewel ze ongerust waren over de mogelijkheden die ik in de toekomst ging hebben, hebben ze mij altijd gesteund, en daar ben ik ze heel dankbaar voor, want dat is eigenlijk niet altijd vanzelfsprekend bij gezinnen die zichzelf hebben ontworteld in de hoop een meer serene toekomst te vinden.
In mijn omgeving was er sowieso weerstand: er zijn best veel vooroordelen en verkeerde opvattingen over de kunstwereld en mensen die daar hun kans willen grijpen. Maar gelukkig hebben mijn ouders me niet proberen tegen te houden. Hoewel ze ongerust waren over de mogelijkheden die ik in de toekomst ging hebben, hebben ze mij altijd gesteund, en daar ben ik ze heel dankbaar voor, want dat is eigenlijk niet altijd vanzelfsprekend bij gezinnen die zichzelf hebben ontworteld in de hoop een meer serene toekomst te vinden.
Advertentie
Ik las ergens dat je tijdens je studies fulltime werkte: dat kan niet gemakkelijk zijn geweest. Kunstscholen wemelen vaak van geprivilegieerde studenten, werd je soms gefrustreerd als je zag hoe makkelijk het voor anderen was?
Ik vergelijk mezelf nooit met anderen. Als kind van migranten heb ik sowieso altijd het gevoel gehad dat ik heel veel moest inhalen, daarom heb ik snel geleerd om vooral op mezelf te focussen. Iedereen heeft een eigen pad en de touwtjes in handen om tot de juiste bestemming te komen, voor mij is wat andere mensen doen en hoe ze er geraken bijna irrelevant. Doorheen de jaren heb ik ook gewoon heel veel zelf geleerd, puur uit interesse. Mijn motivatie komt voort uit mijn nood om kunst te maken, dat is iets heel organisch en visceraal. Kunst maken is voor mij een soort van meditatie, het is hoe ik dingen die in mijn hoofd rondslingeren kan uiten. Het is hoe ik me het best kan uitdrukken.
Ik vergelijk mezelf nooit met anderen. Als kind van migranten heb ik sowieso altijd het gevoel gehad dat ik heel veel moest inhalen, daarom heb ik snel geleerd om vooral op mezelf te focussen. Iedereen heeft een eigen pad en de touwtjes in handen om tot de juiste bestemming te komen, voor mij is wat andere mensen doen en hoe ze er geraken bijna irrelevant. Doorheen de jaren heb ik ook gewoon heel veel zelf geleerd, puur uit interesse. Mijn motivatie komt voort uit mijn nood om kunst te maken, dat is iets heel organisch en visceraal. Kunst maken is voor mij een soort van meditatie, het is hoe ik dingen die in mijn hoofd rondslingeren kan uiten. Het is hoe ik me het best kan uitdrukken.
Je lijkt wat afstandelijk tegenover hoe serieus de kunstwereld zichzelf soms neemt. Hoe vind je jouw plaats daarin?
Ik geloof erin dat kunst een toegankelijke ervaring moet blijven, een aanleiding tot of een reactie op iets. Soms merk ik dat kunst precies hoger wordt geplaatst dan een mens of situatie, en daar heb ik het moeilijk mee. Wanneer een voorwerp buiten bereik is, creëer je een soort kloof tussen het publiek en de maker - dit hoeft voor mij helemaal niet. Ik zou het niet erg vinden moest de kijker met mijn werk willen interageren: aanraken, ruiken, ervaren, dat zou toch allemaal moeten mogen? Het is volgens mij net daarom dat ik kunst maak, om een ervaring door te geven en te delen met mensen.
Ik geloof erin dat kunst een toegankelijke ervaring moet blijven, een aanleiding tot of een reactie op iets. Soms merk ik dat kunst precies hoger wordt geplaatst dan een mens of situatie, en daar heb ik het moeilijk mee. Wanneer een voorwerp buiten bereik is, creëer je een soort kloof tussen het publiek en de maker - dit hoeft voor mij helemaal niet. Ik zou het niet erg vinden moest de kijker met mijn werk willen interageren: aanraken, ruiken, ervaren, dat zou toch allemaal moeten mogen? Het is volgens mij net daarom dat ik kunst maak, om een ervaring door te geven en te delen met mensen.
Advertentie
Dat hangt natuurlijk ook een beetje samen met de commercialisering van kunst: sommige artiesten worden heel hard gehyped, voor hen is het een lucratieve carrière. Tegelijkertijd is het voor velen steeds moeilijker om als kunstenaar van hun werk te leven…“Ik hoop dat ik later van mijn kunst kan leven. Maar het maakt me wel een beetje angstig als ik besef dat ik dan waarschijnlijk constant ga moeten produceren, wat ook niet echt past bij mijn manier van creëren.”
Ja, voor mij is dat in ieder geval zo. Ik vind het echt moeilijk om daar geld mee te verdienen, ik zou niet eens weten hoe ik mijn werk kan verkopen. Op school hebben we nooit zulke dingen geleerd, we weten zelfs niets over intellectuele eigendom en onze creatieve rechten. Ik ben vanzelf van alles beginnen leren om mijn plan te trekken, en ik hoop dat ik later van mijn kunst kan leven. Maar het maakt me wel een beetje angstig als ik besef dat ik dan waarschijnlijk constant ga moeten produceren, wat ook niet echt past bij mijn manier van creëren, dat heel hard gebonden is aan mijn emoties en ervaringen. Dat vraagt tijd en spontaniteit.
Als ik jouw werk zie, heb ik de indruk dat je ook veel inspiratie haalt uit maatschappelijke issues; zie je jezelf als een activist?
Ik denk niet dat ik actief genoeg ben om mezelf een activist te noemen, maar ik probeer wel mee te zijn met de hedendaagse discussies en opkomende situaties. In mijn praktijk onderzoek ik deze thema’s op een laag tempo en uit eigen ervaring; deze kunnen dan een studie zijn voor later. Mijn kunstwerken roepen niet per sé tot directe actie, ze zijn eerder een suggestie om mee te denken. Dat is mijn manier om bij te dragen aan de strijd.
Ik denk niet dat ik actief genoeg ben om mezelf een activist te noemen, maar ik probeer wel mee te zijn met de hedendaagse discussies en opkomende situaties. In mijn praktijk onderzoek ik deze thema’s op een laag tempo en uit eigen ervaring; deze kunnen dan een studie zijn voor later. Mijn kunstwerken roepen niet per sé tot directe actie, ze zijn eerder een suggestie om mee te denken. Dat is mijn manier om bij te dragen aan de strijd.
Advertentie
Wat wens je voor jezelf in de nabije toekomst? Wat wil je nog onderzoeken, verkennen, ontwikkelen?
Momenteel doe ik vooral onderzoek rond het thema ‘Eurazië’. Ik heb de afgelopen 4 jaar constant tussen Europa en Azië gereisd, en het contrast tussen de twee continenten fascineert me enorm, maar ook de gelijkenissen. We scheiden Europa en Azië vaak op vlak van cultuur: in Istanbul kun je deze scheiding heel concreet en als geheel ervaren, en dit gevoel verlaat me niet. Ik vind het altijd magisch om van Europa naar Azië te reizen, en door zo veel geschiedenis te kunnen lopen. Ik ben van plan om een collectief op te starten, samen met andere kunstenaars die rond hetzelfde thema werken. Voor de rest heb ik vorige week mijn fulltime job opgezegd, en veel andere zaken afgerond in mijn leven. Ik ga eens zien wat me te wachten staat. Vanaf 24 juni kan je het werk van Gülşah Ayla Bayrak, Alice Pallot, Arian Christiaens, Barbara Debeuckelaere, Cédric Kouamé, Emile Rubino, Lars Duchateau, Ligia Popławska, Rami Hara en Seppe Vancraywinkel ontdekken in het .tiff magazine en in het museum zelf.
Momenteel doe ik vooral onderzoek rond het thema ‘Eurazië’. Ik heb de afgelopen 4 jaar constant tussen Europa en Azië gereisd, en het contrast tussen de twee continenten fascineert me enorm, maar ook de gelijkenissen. We scheiden Europa en Azië vaak op vlak van cultuur: in Istanbul kun je deze scheiding heel concreet en als geheel ervaren, en dit gevoel verlaat me niet. Ik vind het altijd magisch om van Europa naar Azië te reizen, en door zo veel geschiedenis te kunnen lopen. Ik ben van plan om een collectief op te starten, samen met andere kunstenaars die rond hetzelfde thema werken. Voor de rest heb ik vorige week mijn fulltime job opgezegd, en veel andere zaken afgerond in mijn leven. Ik ga eens zien wat me te wachten staat. Vanaf 24 juni kan je het werk van Gülşah Ayla Bayrak, Alice Pallot, Arian Christiaens, Barbara Debeuckelaere, Cédric Kouamé, Emile Rubino, Lars Duchateau, Ligia Popławska, Rami Hara en Seppe Vancraywinkel ontdekken in het .tiff magazine en in het museum zelf.
Volg VICE België ook op Instagram.