Hoe het is om Kerstmis te vieren als je geen ouders meer hebt

Deze vriend komt dit jaar kerst bij ons vieren – en wat mij betreft doet hij dat elk jaar – maar hij is natuurlijk niet de enige zonder ouders. Ik vroeg me af of meer wezen al het hele jaar door tegen de decembermaand op zien, en sprak daarover met drie vrouwen zonder ouders.

Mijn ouders zijn allebei overleden aan kanker. Acht jaar geleden overleed mijn moeder, op 9 december, en mijn vader stierf vorig jaar op 7 november. Ze gingen allebei dood in de donkerste periode van het jaar. Vlak na hun dood was ik vooral aan het overleven, nu voel ik pas echt het gemis.

De meeste mensen tellen de dagen af tot het kerst is, ik tel de dagen af tot het voorbij is. Niemand legt je uit hoe je zoiets moet vieren zonder ouders. Toen ze nog leefden, vierden we kerst altijd uitgebreid, met onze eigen tradities. We droegen glitteroutfits, keken foute kerstfilms, dronken warme chocomel en speelden Risk tot diep in de nacht. Toen mijn moeder overleed, overleden ook onze kersttradities. We gingen op zoek naar nieuwe tradities, maar die werden nooit meer zo leuk als eerst. En toen overleed vorig jaar ook mijn vader.

Twee weken na zijn dood was het Kerstmis. Ik werd gebombardeerd met ‘gezellige’ kerstreclames, en vriendinnen van me klaagden dat ze naar huis moesten. Ik dacht alleen maar: kon ik me maar ergeren aan mijn moeder die zich druk maakt over het kerstdiner. De aanloop naar kerst vind ik het lastigst − iedereen is zo bezig met z’n familie, zichzelf en z’n overvolle agenda.

Die eerste kerstdagen zonder allebei mijn ouders was ik een zombie, het was alsof mijn lichaam letterlijk ziek was van het gemis. Ik had een diner met vrienden, maar dat is ontzettend langs me heen gegaan. Ik was er niet bij met m’n hoofd, kreeg geen hap door m’n keel. Ik probeerde er mooie dagen van te maken, maar het voelde als acteren. Het liefst wilde ik op de bank zitten met een kop thee, en praten over degene die ik het meest mis: mijn ouders.

De kerstdagen zijn dus geen leuke dagen voor mij − vooral omdat het voor anderen juist wel leuke dagen zijn. Ik wil niet beginnen over mijn dode ouders terwijl mijn vriendinnen vrolijk bezig zijn met het diner voorbereiden. Ik sta gewoon op, doe mijn kerstpak aan en probeer de dag door te komen. De meeste vriendinnen begonnen er vorig jaar niet over. Ik neem het ze niet kwalijk, omdat ik zelf ook soms niet goed weet wat ik ermee moet. Van sommige kreeg ik wel appjes van ‘wat een gekke dag, ik denk aan je.’ Dat vind ik lief, en het is fijn om te weten dat er aan me wordt gedacht.

Deze kerst vier ik met vrienden en bij mijn schoonouders. Dat is fijn, maar ik voel me toch een buitenstaander. Ik hechtte enorm veel waarde aan Kerstmis met familie, maar die waarde is nu veranderd; mijn vrienden zijn nu mijn familie.

Ik was 22 toen ik geen ouders meer had. Mijn moeder overleed in 2015, mijn vader in 2016 − allebei aan kanker. Ik weet nog dat ik het aan niemand wilde vertellen, omdat ik het zo onrealistisch vond.

We vierden kerst altijd kleinschalig: Eerste Kerstdag gingen we naar mijn tante, de dag erna naar mijn oom. Toen mijn ouders dood waren, dacht ik: moet ik die traditie nog wel voortzetten? Maar het voelde als een belofte aan mijn ouders om dat te doen.

De eerste kerst zonder mijn ouders gaf mijn oom een groot diner. Iedereen was gezellig aan het doen: feest, drank, eten, maar ik voelde me helemaal niet op mijn plek en vond het verschrikkelijk. Het was ontzettend druk, waardoor het heel onpersoonlijk voelde. Toen mijn oom zei dat we met z’n 25’en waren, telde ik de mensen en zei: “Nee we zijn met 23, 25 min papa en mama.” Hij deed of hij het niet hoorde; ik denk dat het te pijnlijk voor hem was.

Ik ben vlak voor kerst jarig − die dag mis ik mijn ouders het meest, omdat ik mijn leven niet kan vieren met degenen die mij het leven hebben gegeven. Het gemis is dan al zo groot, dat de klappen met Kerstmis minder zijn. Dan mis ik vooral de stoofpeertjes die mijn moeder altijd maakte, de kerstwandelingen, en samen de kerstboom opzetten. We hadden altijd een kunstkerstboom, en door de jaren heen hadden we een ratjetoe aan versiering verzameld. Het is een troost dat ik nog steeds dezelfde boom heb. Bovenop de boom zit een clip van een vogeltje − mijn moeder hield heel veel van vogels.

Er is ook weleens een jaar geweest dat ik niks te doen had met kerstavond, maar meestal heb ik wel vrienden die me uitnodigen. Ze zorgen dat ik niet alleen ben. Vorig jaar vierde ik het bijvoorbeeld met vrienden en hun ouders. Heel fijn, maar toch confronterend dat ik daar in mijn eentje zat − alsof ik een buitenbeentje ben.

Dit jaar ga ik met mijn broer bij mijn tante eten. De man van haar dochter zei een keer dat ‘kerst wel heel lastig voor ons moest zijn’. Door dat te zeggen, voelt het alsof mijn ouders niet vergeten worden, en het voelt goed om te horen dat ze gemist worden. Mensen mogen best vragen stellen over mijn ouders, want het is fijn om over ze te praten − omdat ze dan weer even leven.

Ik probeer er met kerst vooral heel erg het beste van te maken: glitterjurk aan, lippenstift op, lekker veel wijn drinken en kaas eten. De gelegenheid aangrijpen om te genieten. Ik probeer deze tijd van het jaar niet als iets verdrietigs te zien, maar natuurlijk is dat het ook wel. Het voelt soms heel eenzaam. Ik mis vooral de plek van een ouderlijk huis, waar kinderspullen staan en waar mijn ouders verhalen vertellen over wat er tien jaar geleden in december gebeurde.

Ik was 22 toen mijn vader overleed aan een hartstilstand, en mijn moeder overleed 2 jaar geleden aan suïcide. Als ik mensen hoor die tegen Kerstmis opzien, denk ik: geniet ervan, je weet nooit hoe het leven loopt.

De eerste kerst zonder mijn ouders was heel zwaar. Mijn relatie van zeven jaar ging net uit, waardoor alles wegviel: mijn ouders, schoonouders en mijn vriend. Gelukkig heb ik een beste vriendin van de middelbare school, en zij bood aan om kerst bij haar familie te komen vieren. Toen de moeder van mijn vriendinnetje cadeautjes voor me had gekocht, moest ik hard huilen; ik had niet verwacht dat iemand dat ooit nog zou doen. Mijn vriendin zei: “Je hoort er gewoon bij, Em.” Dat raakte me, ik miste het gevoel ergens bij te horen.

Iemand aanbieden om met kerst bij je te komen eten, of alleen al een sms’je sturen, helpt heel erg. Ik weet nog dat iemand stuurde: ‘Hey Em, het zal wel lastig voor je zijn, ik denk aan je.’ Ik voelde me daardoor heel erg gesteund.

De rest van de kerstperiode ben ik meestal met mijn broertje en zus. Toen mijn moeder overleed, was mijn zus net zwanger, dus de eerste kerst zonder onze ouders had ze een kindje van anderhalve maand oud. Ik denk dat dat vooral voor haar heel zwaar is geweest. We zeiden tegen elkaar: “We zien wel hoe kerst loopt, laten we gewoon samen zijn.” Mijn broertje had er niet zo’n zin in − hij zat in zijn pyjama, ik in mijn glitterjurk. Ik ben er toch heel trots op hoe we dat met z’n drietjes hebben gedaan, en ik probeer dankbaar te zijn voor wat ik wél heb.

*Dit is een gefingeerde naam, haar echte naam is bekend bij de redactie.