Hoe het is om je zus te verliezen aan eerwraak

In augustus 2018 werden de lichamen van Raneem Oudeh en haar moeder, Khaola Saleem, gevonden. Ze waren begraven in het Engelse dorpje Solihull. In de twee uur voorafgaand aan de aanval die hun leven zou eisen, had ook Oudeh tot vijf keer toe contact opgenomen met de politie. Ze was aan de telefoon met het alarmnummer terwijl ze doodgestoken werd. De vrouwen werden vermoord door Oudeh’s ex-man, Janbaz Tarin. Oudeh probeerde al maandenlang om Tarin te verlaten, nadat er erachter was gekomen dat hij een vrouw en drie kinderen had in Afghanistan.

In beide gevallen kwam de aanval niet als een verrassing – voor de politie niet, en voor de slachtoffers ook niet. Hun angst was uitgebreid gedocumenteerd, en beelden van Mahmods eerste politieverhoor en zelfs de video die in het ziekenhuis gemaakt was, zijn op YouTube te vinden als onderdeel van de documentaire Banaz: A Love Story .

De video’s creëerden samen een spoor van bewijs dat de politie kon volgen toen Mahmods lichaam gevonden werd, wat er uiteindelijk toe leidde dat ze haar vader en oom konden vervolgen voor opdracht geven voor haar moord, en de vijf andere mannen die verantwoordelijk bleken of betrokken waren bij haar moord.

“Het is verschrikkelijk om haar zo in paniek te zien en horen in de video’s,” zegt Mahmods zus Payzee. Ze heeft nog nooit eerder publiekelijk over haar zus gesproken; zij en haar familie hadden ervoor gekozen om niet op de zaak te reageren, toentertijd. Nu wil Payzee haar kant van het verhaal vertellen.

“Banaz was zo overtuigd van het gevaar waar ze in verkeerde. Hoe kan de politie dat nou niet gezien hebben? Als ik de video’s bekijk zie ik een doodsbange vrouw,” vertelt ze. “Ik ben er niet voor getraind en het is niet mijn werk om mensen te beschermen, maar ik zou nooit in staat zijn om iemand te horen praten over zo’n soort dreiging, zoals Banaz deed, en ze daarna alleen laten. Hoe kan dit gebeurd zijn?”

Tegen de politie zei Banaz dat ze achtervolgd werd. “Dat was de belangrijkste reden dat ik naar het politiebureau ben gekomen,” zei ze. “Als me iets overkomt, weet je wie het gedaan heeft.”

Het duurde drie maanden voordat er een rapport opgesteld werd van Banaz’ verklaring. Twee weken nadat ze op het politiebureau was geweest, werd ze vermoord.

Toen het net gebeurd was, vertelde haar vriendje Sulemani aan The Telegraph: “Ik hoop dat de politie dit soort zaken serieuzer gaat nemen, want het is een serieus probleem en dit soort dingen gebeuren dagelijks. We kunnen dit niet accepteren in een moderne samenleving.”

Hoe kan het dat er, meer dan tien jaar na de moord op Banaz, nog steeds vrouwen het slachtoffer worden van eerwraak – ondanks een schreeuw om hulp?

Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat er tussen 2014 en 2015 zo’n 225 vervolgingen plaatsvonden voor eerwraakgerelateerd geweld, waarvan 129 tot veroordeling hebben geleid.

De meest voorkomende reden waarom mensen niet veroordeeld werden, is omdat het slachtoffer de beschuldiging introk. Van de 96 zaken die niet met een veroordeling eindigden, was dat in 26 gevallen zo. Dit gebeurt als het bewijsmateriaal van het slachtoffer de vervolging ondersteunt, maar het slachtoffer niet wil getuigen in de rechtbank, of een aantijging intrekt. Er waren ook 14 gevallen waar het slachtoffer helemaal niet kwam opdagen in de rechtszaal.

Payzee houdt vol dat het gebrek aan begrip en het taboe omtrent eerwraak en eergerelateerd misbruik een culturele scheidingslijn creëren tussen – in het geval van haar zus – de Koerdische moslimgemeenschap en de politie, waardoor vrouwen te bang worden om misdaden te melden of door te gaan met de vervolging.

“De politie begrijpt de gezinsdynamiek niet,” zegt ze. “Ze begrijpen de gemeenschap en de gecompliceerde relaties daarbinnen niet. Ik zeg niet dat ze dat niet willen begrijpen, maar ik zeg wel dat zolang ze de tekenen van gevaar niet herkennen, ze deze vrouwen niet kunnen helpen.”

“En zo zullen er jonge vrouwen vermoord blijven worden door mannen. De maat is vol – we hebben te veel vrouwen hun leven zien verliezen.”

Payzee is niet de enige die gelooft dat bewustwording de sleutel is om ervoor te zorgen dat de politie vrouwen serieus gaat nemen. Dr. Roxanne Kahn is de directeur van HARM (Honour Abuse Research Matrix), een internationaal netwerk van meer dan 200 professionals en onderzoekers die als collectief samenwerken om misbruik, moorden, gedwongen huwelijken en vrouwelijke genitale verminking te bestrijden.

Kahn zegt dat de Britse overheid “zich voornamelijk bezig heeft gehouden met gedwongen huwelijken,” en specifiek wetgeving heeft gecreëerd om ze te criminaliseren. Tegen eerwraakgerelateerd misbruik wordt niets gedaan. Het is aan NGO’s en goede doelen om bewustwording te creëren en risicogroepen en slachtoffers te ondersteunen.

“Beleid en preventieve strategieën ontbreken op nationaal niveau, wat een negatieve invloed heeft gehad op bewustzijn en begrip bij openbare instanties over op eer gebaseerd misbruik,” vertelt Kahn. “Dit zorgt dat slachtoffers gevaar blijven lopen, vooral als hun zaken verbonden zijn aan de georganiseerde misdaad, zoals in de hartverscheurende zaak van Banaz het geval was.”

Het antwoord, volgens Kahn: “De Britse regering moet verantwoordelijkheid nemen voor de langzame ontwikkeling van beleid omtrent eerwraak. Om kennis hiervan te verbeteren moeten betere opleidingen voor werknemers in de publieke sector en overheidsdiensten een prioriteit worden; het moet verplicht worden om jonge mensen op school te onderwijzen over eerwraak en gedwongen huwelijken, en er moet meer geld beschikbaar worden gesteld voor specialistische organisaties om hun diensten te promoten, en om in hun lokale gemeenschappen voorlichtingscampagnes te voeren over het werk dat ze doen.”

Payzee is het ermee eens dat meer training van groot belang is, al voegt ze daar wel aan toe dat hervorming moet beginnen bij de politie en binnen gemeenschappen. Ze wil bewustzijn verhogen en anderen informeren over eerwraak. “We moeten beter ons best doen,” zegt ze. “Er moet onderwijs op school zijn, advies voor jonge vrouwen die opgroeien in culturen waar ze meer kans hebben om met deze situatie te maken te krijgen.”

“We moeten stoppen met wachten tot dit soort dingen gebeuren. We moeten naar vrouwen luisteren en ze keer op keer steun blijven bieden. Geen enkele vrouw gaat naar de politie toe in zo’n situatie om te liegen. De dood van mijn zus had de laatste van deze misdaden moeten zijn.”

In een verklaring van de politie na de aanval zei een woordvoerder dat Oudeh “een aantal keer” met de politie sprak over haar moordenaar, Tarin. De lokale politie wordt momenteel onderzocht door de Independent Office for Police Conduct (IOPC).

De politie vertelde aan Broadly dat ze niet specifiek konden ingaan op de zaak van Mahmod, maar wel dat ze druk bezig zijn om op een efficiënte manier om te kunnen gaan met eerwraakgerelateerd misbruik, en dit als een prioriteit zien. Een woordvoerder vertelde Broadly dat “ieder incident serieus wordt genomen, zelfs in zaken waar er maar weinig informatie beschikbaar is, of wanneer een slachtoffer niet zelf naar ons toe is gekomen.”

Payzee was in de sportschool toen ze het nieuws van Oudeh en Saleems moorden op tv zag. “Ik zag het woord ‘moord’ en twee vrouwen in hoofddoeken op het scherm, en kon alleen maar denken: niet weer.”

Ze gelooft dat, gezien de relatieve non-reactie van de politie op de verklaringen van Banaz en Raneem, de politie deze vrouwen actief in gevaar brengt. Ze zegt dat Banaz haar eigen moord oploste door aantekeningen en video’s te maken, en verklaringen af te leggen. Als Banaz niet al zelf naar de politie was gegaan was haar lichaam misschien wel nooit gevonden. Was de zaak dan überhaupt wel voor de rechter gekomen?

Payzee zegt dat ze niet weet hoe ze het zo lang heeft volgehouden zonder haar zus. “Dit gaat zo cliché klinken,” zegt ze, “maar mijn zus was de liefste persoon die je ooit zal ontmoeten. Ze plaatste altijd andermans belangen voor die van haar zelf.”

“Ze wilde alleen maar dat mensen gelukkig zouden zijn – ze zou alles voor je over hebben gehad, zelfs als ze je maar vijf minuten kende."