FYI.

This story is over 5 years old.

Stuff

Ook jouw werk kan gewoon door een robot worden gedaan

Artsen, advocaten, cabaretiers, modellen, journalisten, persoonlijke assistenten, architecten, priesters – niemand is veilig voor de robotrevolutie.

Foto via Flick-gebruiker Ben Husmann

Je kent het wel. Je loopt het kantoor binnen, trekt je jas uit, pakt een kopje koffie, en ziet dan dat er een robot aan je bureau zit die jouw werk aan het doen is.

Nee? Het lijkt nu misschien nog onwaarschijnlijk, maar de kans dat een robot je binnenkort zal vervangen op de werkvloer is groter dan je denkt. Het Amerikaanse Pew Research Center bracht vorige week een nieuw onderzoek naar buiten, waaruit blijkt dat twee derde van de ondervraagden denkt dat het "waarschijnlijk" of "zeker" is dat robots het meeste werk van de mens gaan overnemen. Toch denkt 80 procent van de ondervraagden niet dat automatisering hun eigen baan zal beïnvloeden. Kortom, hoewel we allemaal wel geloven dat robots in opkomst zijn, denken de meeste mensen dat hun eigen werk zo uniek of ingewikkeld is dat het niet door een machine gedaan kan worden.

Advertentie

Volgens Andrea Kuszewski – een gedragstherapeut die zich heeft gespecialiseerd in de relatie tussen mensen en machines – zijn deze onderzoeksresultaten een voorbeeld van de zogenaamde "optimism bias – de neiging die we hebben om te denken dat we zelf minder risico lopen om getroffen te worden door een negatieve gebeurtenis dan anderen. Met andere woorden, het 'dat zal mij niet overkomen' effect." Werknemers denken natuurlijk graag dat ze onmisbaar zijn, en meer zijn dan de optelsom van een paar functies op een Excelsheet. Maar aangezien machines steeds beter in staat zijn om allerlei taken uit te voeren, valt het te verwachten dat ze ook steeds meer dingen zullen gaan doen waar nu nog mensen voor betaald worden – inclusief het werk dat jij eigenlijk zou moeten doen terwijl je dit aan het lezen bent. Artsen, advocaten, cabaretiers, bedrijfsdirecteuren, modellen, journalisten, persoonlijke assistenten, architecten, priesters – er is bewijs dat al deze baantjes, en nog veel meer, op een bepaalde manier geautomatiseerd kunnen worden in de komende decennia. Zelfs gedragstherapeuten als Kuszewski zouden op een dag weggewerkt kunnen worden door intelligente machines, als we doorgaan met het ontwikkelen van robotpsychologen. Een vroege vorm hiervan werd trouwens al ontwikkeld in 1966.

"Ik denk dat het in de loop van deze eeuw technisch mogelijk wordt om alle banen die mensen hebben te automatiseren," zegt Stuart Elliott, een analist bij de Organization for Economic Co-operation and Development die onderzoek doet naar de manier waarop nieuwe technologie de werkvloer gaat veranderen. Elliott houdt zich vooral bezig met de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie op het gebied van vier specifieke menselijke vaardigheden: taal, redenering, gezichtsvermogen, en beweging. Taalgebruik is hierin nog het minst ontwikkeld, dus werk binnen deze branche is op dit moment het verst verwijderd van een eventuele overname door robots.

Advertentie

Een onderzoek dat in 2013 aan de Oxford University werd gedaan naar de toekomst van betaald werk kwam op een soortgelijke conclusie uit: hoe meer sociale intelligentie een baan vereist, hoe minder waarschijnlijk het is dat deze wordt geautomatiseerd – dus therapeuten en maatschappelijk medewerkers zijn relatief veilig wat dit betreft; boekhouders en administratief medewerkers een stuk minder.

(Als je nieuwsgierig bent hoe het gesteld is met jouw baan: de Amerikaanse radiozender NPR heeft dit handige hulpprogramma ontwikkeld om uit te rekenen hoeveel risico jij loopt dat je baan wordt overgenomen door een robot, gebaseerd op cijfers van het onderzoek van Oxford.) Maar zelfs als je baan niet een direct risico loopt om te verdwijnen, betekent dit niet dat machines je werk niet op een significante manier gaan veranderen. Daniel Susskind, een hoogleraar Economie bij het Balliol College aan de Universiteit Oxford, maakt dit punt in zijn recente boek The Future of the Professions: How Technology Will Transform the Work of Human Experts. Het effect van automatisering zal grotendeels zijn dat bepaalde taken worden overgenomen door robots en niet beroepen in z'n geheel, betoogt hij. Eigenlijk gebeurt dat al. Kijk maar naar pinautomaten, die het werk van bankbediendes hebben geautomatiseerd, of de zelfscankassa's bij supermarkten die kassameisjes deels vervangen. Als je op deze manier naar automatisering kijkt, is het goede nieuws dat niet elke baan totaal zal worden overgenomen. (Tenzij je in een fabriek werkt. Sorry.) Het slechte nieuws is dat in tegenstelling tot onderzoeken die een automatisering voorspellen van de helft van alle banen in de Verenigde Staten, het onderzoek van Susskind suggereert dat bijna honderd procent van alle banen op z'n minst gedeeltelijk kan worden geautomatiseerd. Volgens een onderzoek dat vorig jaar werd gepubliceerd, zou een CEO op z'n minst een vijfde van z'n taken aan een robot kunnen uitbesteden – dingen zoals data-analyse en het controleren van statusrapporten – door technologie in te zetten die nu al bestaat. En hoewel banen die gepaard gaan met emotie, creativiteit of abstract denken op het moment het moeilijkst zijn om te automatiseren, betekent dat niet dat machines niet in staat zullen zijn om in de toekomst dat soort taken uit te voeren.

Advertentie

"Een architect zal waarschijnlijk zeggen dat technologische veranderingen hem of haar bespaard zullen blijven omdat de baan creativiteit vereist, en creativiteit iets is dat niet door iets anders dan een mens gedaan kan worden. Dat is een denkfout," zegt Susskind. "Als je naar het werk van een architect kijkt en het ontleedt, zie je dat heel veel van deze taken helemaal geen creativiteit vereisen" – en dus rijp zijn voor automatisering, zegt hij.

Toch zijn we nog huiverig om menselijk contact te vervangen door robots. In 2011 keurde de katholieke kerk de app Confession goed, die onder andere gebruikers helpt om hun zondes bij te houden en een stap-voor-stap handleiding voor het sacrament aanbiedt. Volgens Susskind interpreteerden sommige katholieken dit als een teken dat zij niet meer naar het biechthokje hoefden. "Dat zorgde voor zoveel ophef dat het Vaticaan zelf moest ingrijpen en zeggen: 'Je mag deze technologie gebruiken om jezelf voor te bereiden op de biecht, maar het is geen vervanging voor de echte biecht'," vertelt Susskind me. Waarschijnlijk zullen er altijd banen zijn waarvan we niet willen dat ze overgenomen worden door machines, ook al is dat technisch wel mogelijk. "Ik denk dat zulke uitzonderingen zich zullen richten op banen waarbij we het belangrijk vinden dat een mens het doet en waarbij mensen het werk gratis willen doen," zegt Elliot. "Acteren is misschien wel een goed voorbeeld, en waarschijnlijk ook het presidentschap." Maar als vrijwel elke baan door nieuwe technologieën gaat veranderen, en mensen steeds grotere gedeeltes van hun baan gaan uitbesteden aan robots, wat blijft er dan nog over voor de mens om te doen?

Een optie is dat we de productie van noodzakelijke goederen en diensten uitbesteden aan robots, de resulterende welvaart eerlijk verdelen, en zelf lekker de hele dag gaan schilderen, filosoferen, en een beetje liggen luieren en hele druiventrossen naar binnen werken als decadente Romeinse keizers.

(Een toekomstvisie die erg populair was in sciencefiction in de eerste helft van de twintigste eeuw.) De andere optie is dat bedrijven gaan profiteren van robotwerk ten koste van mensen, die dan geen werk kunnen vinden en omkomen van de honger.

Maar als het aan Elliot ligt is er geen reden om niet optimistisch te zijn over de robottoekomst. "Als arbeid in toenemende mate wordt geautomatiseerd, zullen we gedwongen zijn om een soort universeel basisinkomen in te voeren zodat het voor mensen die niet werken mogelijk wordt om nog enigszins comfortabel te kunnen leven," zegt hij. Kom maar op met die druiven, dus.

Kuszewksi heeft ook goede hoop. "Automatisering stelt ons in staat om onze cognitieve vaardigheden in te zetten voor activiteiten van een hoger niveau, die uiteindelijk de samenleving verder brengen," zegt ze. "De succesvolste industrieën zullen degene zijn die de mogelijkheden van technologie omarmen, in plaats van te kijken naar wat technologie van ons afpakt."