De maker van W817 vertelt waarom seizoen één nooit werd heruitgezonden

Ik ben 11 jaar in 1999. Ik smeer gel in mijn haar uit een grote gele pot. Ik maak me zorgen of ik ooit nog cool ga worden. En ik kijk in de woonkamer van mijn ouders naar een zwarte doos die "televisie" heet.

Wat ik zie zijn grappen over drugs, orgasmes, geweld, depressie, polygamie, zelfmoord, LHBT+, AIDS, bestialiteit, pedofilie, de seksuele ontwikkeling van pubers, overdosissen en alcoholmisbruik.

Ik heb het natuurlijk over het eerste seizoen van W817. Seks is eigenlijk het enige waar de huisgenoten het over hebben. Tom is een mislukte schrijver vol seksuele frustratie wiens slechte bedprestaties en gefaalde zoektocht naar werk hem mikpunt van spot maken van zijn huisgenoten. Op de begrafenis van Zoë haar vader probeert die dan maar een nichtje van de overledene te muilen. Zoë neemt kort daarna trouwens een overdosis XTC. Zoë haar edgy outfits zouden niet misstaan op een nineties gabber fuif en haar wilde avonturen in bed zijn een favoriet gespreksonderwerp. De ontwikkeling van de borsten van middelbaar scholier Aagje is ook een terugkerende pointe van grappen. Elke aflevering heeft er wel een personage een gigantische kater. En er wordt gescholden dat het een lieve lust is.

Bekijk hier alle scheldwoorden uit seizoen 1 van W817 op een rijtje:

Toen ik zelf samenwoonde met vrienden beschreef ik onze cohabitatie graag als “W817 maar dan met meer seks, drugs en rock ‘n roll.” 20 jaar later bij het herbekijken stel ik vast dat mijn eigen leven verbleekt bij de seks, drugs en rock ‘n roll in W817.

Ik sprak met Bram Renders - samen met Steve De Wilde en Bart Vaessen is hij één van de drie scenaristen, bedenkers en makers van W817 - over waarom het eerste seizoen nooit werd heruitgezonden en waarom W817 vandaag niet meer gemaakt zou kunnen worden.

VICE: Dag Bram, ik telde de eerste aflevering 18 seksuele toespelingen en/of moppen. En de aflevering duurt 20 minuten!
Bram: Ja! seizoen 1 waren we echt veel explicieter. En dat is plezant. Ik zie soms nog W817-afleveringen waarvan ik denk: hoe kan het dat dit op Ketnet loopt? Mijn 8-jarige zoon kijkt daar naar, die snapt daar toch niets van? Maar daarom snap ik wel dat ze seizoen 1 niet meer uitzenden. Het was toch iets te edgy voor die leeftijdsgroep.

Had je de kritiek van VRT zien aankomen?
We waren al blij dat we seizoen 1 hebben kunnen maken met al die expliciete dingen erin. We waren meer verrast dat er een seizoen 2 kwam!

Kijk, na seizoen 1 was iedereen heel enthousiast. Maar er was veel commentaar gekomen op de "shits" en de "fucks". Je schrijft er vijf in het scenario, de acteurs maken er twintig van. Toen hebben ze ons gevraagd om dat een beetje te polijsten.

De shits en fucks moesten er uit. We hebben er "shuck" van gemaakt. Blijkbaar als je een scheldwoord verzint dat er heel dicht bij ligt is het plots wel oké. Voor de acteurs was het in het begin wel moeilijk om er aan te denken "shuck" te zeggen en niet "fuck". Er zijn toen veel retakes moeten gebeuren.

Heeft de VRT ook gevraagd om het wat minder aan te doen met de seks, drugs en rock 'n roll?
Niet letterlijk. Weet je waarom ik denk dat seizoen 1 minder edgy is als seizoen 2? Seizoen 1 waren nog afgeronde afleveringen die wekelijks werden uitgezonden. Voor seizoen 2 bestelden ze meteen veertig afleveringen bij! W817 zou dagelijks op de buis komen. Uit pure pragmatiek gingen we verhaallijnen meer uitspreiden over afleveringen. Waardoor wat wij eerst in één aflevering vertelden, nu over vier afleveringen spreiden. Zo wordt het allemaal wat minder in your face en minder intens.

In de aflevering 8 van seizoen 1 neemt Zoë XTC en krijgt een overdosis. Wat volgt is een hyperkinetische scène vol scheldwoorden in een hommage aan Pulp Fiction. Heftige televisie voor kinderen.
Ja, toch wel! Seizoen 1 was zeker meer expliciet. Vanaf seizoen 2 begin je jezelf wat te censureren. We zijn vooral subtieler, niet braver, geworden. Meer tussen de lijnen. Ik denk dat we qua thema's nog altijd even ver zijn gegaan, maar qua heftigheid gewoon ietsje minder.

Geef eens een voorbeeld.
In de loop van de reeks sterft een vriendje van Zoë aan aids, dat is toch heftig. Ook Carlos is er pas in het tweede seizoen bijgekomen en dat is een zeer oversekst personage.

In seizoen 1 zijn er best veel grove moppen over allerlei BV's, zoals Joyce De Troch. Zoë die de begrafenis van haar vader vergelijkt met een optreden van Opium : je bent blij als het voorbij is.
Op dat vlak hebben we onszelf wel wat ingetoomd, ja! Personen dissen hebben we bewust niet meer gedaan. De tijdloosheid daarvan is zeer beperkt. Bovendien wordt het vlug gratuit.

Als beginner sta je er ook niet bij stil dat het zo'n klein wereldje is. En dat je die mensen nog tegenkomt. Mensen treffen was ook niet het hoofddoel van de serie.

Kan je je iets herinneren dat ze wilden censureren? Ik denk zelf aan de overdosis van Zoë. Ze zegt achteraf: die rommel pak ik nooit meer. Dat was het enige moment in de reeks dat ik dacht: dat is toch moraliserend vingertje.
Ik kan dat nu niet expliciet bevestigen, maar als ik dat zo hoor, denk ik wel dat dat op vraag is van de productie. Ik denk wel dat ze hebben gevraagd om er een "kids, say no to drugs"-boodschap in te steken. Voor ons allemaal goed, wij wilden gewoon Pulp Fiction doen.

In de andere afleveringen wordt nog altijd kei veel gezopen. En roken ook! In seizoen 1 wordt er gewoon binnen gerookt.

Hoe ben je op het idee van W817 gekomen?
Ik studeerde scenarioschrijven aan het Rits. Eén van de typische adviezen was "write what you know". Ja, en wat kende ik? Het wilde studentenleven natuurlijk.

Alle excessen in W817 zijn dus gebaseerd op je eigen leven?
Niet zo extreem natuurlijk! Ik heb nooit een overdosis gehad. Alles wat toen leefde onder studenten hebben we gewoon meegepakt. En ons niets aangetrokken van wat kon of niet kon.

Toen hadden wij ook de chance dat Ketnet net was opgestart. Men wist nog niet goed wat Ketnet ging worden. Ook de doelgroep was toen breder: ze wilden ook +16-jarigen aanspreken. Wat kon en niet kon was toen ook nog niet beslist. Waardoor dat W817 geworden is wat het is geworden.

Als je vandaag W817 nog eens opnieuw zou maken, wat zou je anders doen?
Onze diverse maatschappij zou er wat meer mogen inzitten. Niet speciaal als thema, maar met een personage van niet-Westerse afkomst. Zoals Steve homo was: dat hoorde er gewoon bij, dat was normaal en oké. Als ik nu kijk bijna 20 jaar later: kleur ontbreekt in W817.

Zijn er dingen waarvan je denkt: dat zouden we vandaag nooit meer op tv krijgen?
We zitten in een meer puriteinse samenleving. Alles wordt met argusogen bekeken. Je hebt veel meer directe reacties van het publiek, waardoor ook makers schrik beginnen te krijgen en zichzelf censureren. Dat is de impact van sociale media.

Hoe ging dat vroeger? Je maakte iets, dat kwam op Ketnet en daar keek geen kat van de volwassenen naar. Vroeger moest je als geshockeerde ouder nog een brief schrijven naar de VRT. Nu geeft elke halfdronken paljas op Twitter een mening en plots is dat de grote waarheid.

"Het moet allemaal binnen de lijntjes kleuren en binnen de perken blijven. Risico’s nemen, dat kan niet meer,” zegt Danny Timmermans, de acteur die Tom speelde.
Ik denk het ook. Je moet u voor elke grap verantwoorden. Elke grap die je maakt over seks of seksuele ontwikkeling wordt 500 keer bekeken: kan dit wel? Mag dit wel? Dat is een gigantisch verschil.

Is dat een gezonde evolutie?
Kijk, als een personage uitspraken doet die niet passen in het politiek-correcte denken - en dat is niet pejoratief bedoeld - betekent dat nog niet dat je het daarom als maker daarmee eens bent. En het is ook niet omdat je als maker iets niet vindt kunnen, dat een personage dat ook niet mag zeggen. Anders geef je een suikerspin-versie van de realiteit. Want het echte leven is ook niet zo. Kijk naar de opkomst van Vlaams Belang. De wereld is niet politiek-correct. W817 zou daarom vandaag niet meer gemaakt kunnen worden. Wij hebben toen veel meer vrijheid gekregen om te experimenten.

Bekijk allereerste aflevering van W817 op VRT NWS of het volledige eerste seizoen op DailyMotion.

Wil je elke zaterdag een overzicht van onze beste verhalen toegestuurd krijgen? Schrijf je dan nu in voor onze newsletter.

Volg VICE België ook op Instagram.