Ik heb een eierfobie en ik ben niet de enige

Het is weer Pasen en dan doet zich altijd weer hetzelfde fenomeen voor: heel Nederland gaat massaal eieren eten tijdens het Paasontbijt. Gezellig kletteren lepeltjes tegen de binnenkant van eierschalen terwijl ze flubberig eiwit en druipend eigeel opscheppen. Kwetterende tantes gieren het uit, een brokje ei blijft in schoonvaders baard kleven, iedereen heeft fun – behalve ik.

Op een feest zoals dit word ik meer dan ooit geconfronteerd met mijn irreële angst voor eierschalen. Mijn intense afkeer van eierschalen is nog ouder dan de vraag 'wie was er eerst: de kip of het ei?' Van alleen al het idee van een stukje eierschaal tussen mijn tanden, krijg ik kokhalsneigingen. Ik denk dat dit komt door een traumatische ervaring in mijn jeugd. Toen een vriendinnetje een ei brak om een omelet te bakken, en daar in plaats van een goudgeel ei een kuikenfoetus uit tevoorschijn kwam.

LEES OOK: We spraken met de mensen die gruwelen van saus

Het is niet de meest ernstige psychologische aandoening, zou je denken, maar er bestaat wel degelijk een medische term voor, leerde het internet mij: ovofobie, angst voor eieren. Maar goed, het almachtige wereldwijde web diagnosticeert er altijd op los en om er zeker van te zijn dat ik hier niet alleen in sta, zocht ik mede angstpaashazen op om meer te weten te komen over hun dodelijke angst voor Het Ei. Ik legde onze ervaringen vervolgens voor aan psycholoog Bo de Jong, om erachter te komen hoe we van onze eierangst af kunnen komen, zodat we eindelijk eens vredevol Pasen kunnen vieren.

Santira (28), Amsterdam
"Ik vind eieren zelf echt heel lekker, maar eierschalen en ik kunnen niet door één deur. Ik eet graag een ei, maar ik plan mijn ei-consumptie nauwkeurig. Vaak laat ik het pel-karwei aan iemand anders over.

Maar als ik alleen thuis ben en toch een ei wil eten, heb ik daar een gebruiksaanwijzing voor. Het begint al met de eieren uit de koelkast halen; dat kan alleen met een theedoek of handschoenen. Een gekookt ei pel ik met handschoenen en met een lepeltje duw ik voorzichtig de schaal eraf. Als er een veertje op het ei zit, is het hele feest direct voorbij.

Het gaat mij echt om het fysieke contact met de eierschaal. Ik denk dat het vergelijkbaar is met het geluid van een krijtje op een schoolbord. Als je er alleen al aan denkt, gaan de haren op je armen omhoog staan. Ik heb overigens hetzelfde bij ballonnen of vochtig keukenpapier. Mijn grootste nachtmerrie is dat ik een ei laat vallen en ik dat op moet ruimen met een stuk keukenpapier dat nat wordt van het ei. Als ik er alleen al aan denk, ga ik helemaal bad.

Ik werk met verstandelijk beperkte mensen, die mijn ei-struggles hilarisch vinden, want 'ik kan geen ei openmaken'. En ze rennen mij dan ook regelmatig voor de grap achterna met een gekookt ei. Ik overdrijf niet als ik zeg dat ik dan om mij heen ga slaan. Zodra ik alleen al denk aan een stukje eierschaal op mijn huid, krijg ik rillingen en gaan de haren op mijn armen overeind staan. Ik word er echt beroerd van.

Ik had vroeger een vriendinnetje met kippen en toen wij aan het spelen waren, kwam haar broertje eraan die een ei wilde bakken en erachter kwam dat er een half kuikenfoetus in het ei zat. Ik vond dat toen niet eng, we hebben de foetus zelfs nog een koninklijke begrafenis gegeven."

Suzie (23), Amsterdam
"Ik kan me voorstellen dat een gekookt eitje lekker is en het is natuurlijk makkelijk en gezond. Maar het is niet mogelijk dat ik ooit een gekookt ei zou eten. Ik wil het wel, maar ik kan het gewoon niet. Ook al heb ik heel erg honger, ik eet nog liever gras. Ik heb weleens gehad dat ik achteraf hoorde dat ergens eiwit in was verwerkt, waarop ik vervolgens heel ziek werd.

Mijn afkeer is eigenlijk veroorzaakt door mijn moeder. Zij heeft net als ik een enorme hekel aan eieren. Vroeger waren er regelmatig ruzies aan tafel als iemand voor de grap zijn mond opende terwijl er tussen zijn tanden een ei gemalen werd. Mijn moeder werd echt woest en stormde de kamer uit. Datzelfde heeft ze met tomaat overigens.

Dit Paasweekend vertrekken mijn moeder en ik ook het liefst van tafel gaan als er de andere gezinsleden hun tanden in een eitje zetten. Maar omdat dat niet per se gezellig is, hebben we binnen ons gezin een soort ei-etiquette ontwikkeld. De eieren moeten hardgekookt zijn, want dat drabbige is geen optie. Ook moeten ze zo snel en onzichtbaar mogelijk gegeten worden. Het malen van het ei mag dus absoluut niet zichtbaar zijn. Hierom is wel eens ruzie ontstaan.

Als iemand in het openbaar een broodje ei tevoorschijn haalt, vlucht ik naar de wc en blijf ik daar net zo lang tot ik denk dat diegene klaar is. Als de situatie het niet toelaat om weg te gaan, kijk ik de andere kant op. Ik heb het idee dat mensen per se op een gulzige manier eieren eten. Dat er dan allemaal ei tussen hun tanden en in hun mondhoeken komt te zitten. En de geur die vrijkomt is een soort zwavellucht. Eigenlijk moet je gewoon niet bij mij in de buurt komen met je ei."

Met mijn eigen verhaal en dat van deze twee meiden trok ik naar psycholoog Bo de Jong. Zij vertelt me: "Zowel bij jou als Santira lijkt de walging voor eierschalen terug te voeren naar één specifieke herinnering, de confrontatie met een kuikenfoetus. Waarschijnlijk hebben jullie hierdoor bewust of onbewust de associatie met de geboorte van een kuiken. En elke keer als jullie een ei zien, zijn jullie bang dat er een kuiken in gaat zitten." De Jong noemt dit een enkelvoudige fobie.

Als oplossing stelt zij voor "de herinnering los te maken van het concept ei, door eerst een plaatje van een eierschaal te bekijken en voorzichtig toe te werken naar het daadwerkelijke aanraken van een ei. Zo verdwijnt de associatie tussen eierschalen en keukenfoetussen en uiteindelijk de angst hiervoor."

Bij Suzie is het een net andere zaak. "Hier is sprake van aangeleerd gedrag. Ze heeft geen vervelende ervaring met eieren, maar heeft van jongs af aan geleerd dat je op een bepaalde manier moet reageren: Als iemand in je omgeving die je als een belangrijke ziet, zoals je moeder, heel angstig reageert op iets, kopieer je dit gedrag. Bij haar belemmeren eieren ook haar functioneren. Ze vermijdt situaties waarin eieren een rol spelen, zoals wanneer haar huisgenoten een ei koken of wanneer ze in een openbare situatie terechtkomt waarin een ander een ei eet. Suzie zou moeten proberen er achter te komen wat precies haar gedachten bij eieren zijn. Als ze in behandeling zou gaan bij een psycholoog, zou ze haar angstige gedachten uit gaan dagen zodat ze ziet dat ze niet reëel zijn. Ze zou dan gaan kijken of andere mensen ook zo bang voor eieren zijn en wat er gebeurt als ze niet meteen weg rent als er een ei in haar buurt komt; dat ze het gewoon ondergaat."

Haar conclusie is dat onze situaties niet ernstig zijn. Ze worden pas ernstig als er zichtbaar lijden optreedt: "Als je bijvoorbeeld de straat niet meer op durft omdat je bang bent met eieren geconfronteerd te worden. Maar blijkbaar is jullie lijden nu niet zodanig dat jullie er echt veel last van hebben."

Ik weet alvast wat me te doen staat voor de volgende paasbrunch. Ik heb alvast wat plaatjes van eieren afgedrukt, eentje voor op mijn nachtkastje, eentje voor in het hoekje van mijn make-up-spiegel, eentje om als boekwijzer te gebruiken. Erna plan ik om zonder angst een ei in handen te houden, om hopelijk volgend jaar iedereen die bij mij over de vloer komt te kunnen verblijden met lekkere dingen, zoals dit legendarische broodje ei met zalm bijvoorbeeld.