Mensen uit de cultuurwereld delen hun boodschap aan Jan Jambon

Klik hier om de petitie tegen de cultuurbesparingen te ondertekenen.

Afgelopen zaterdag maakte minister-president (en minister van Cultuur) Jan Jambon (N-VA) zijn plannen bekend om serieuze besparingen door te voeren op de subsidies in de cultuursector. In de (eenmalige) projectsubsidies wil hij het heftigst snoeien, met ongeveer 60 procent. Die subsidies gaan dan van 8,47 miljoen euro dit jaar naar 3,39 miljoen euro in 2020. Verder plant hij nog eens 12 miljoen van de werkingssubsidies voor de culturele organisaties te schrappen.

Op dinsdagavond organiseerde State of the Arts (SOTA), een bijeenkomst in de Brusselse Beursschouwburg om samen na te denken over wat er nu moet gebeuren in de cultuursector. SOTA rekende met hooguit 400 aanwezigen, het werden meer dan 2.000 mensen die op de been kwamen tegen de cultuurbesparingen van de Vlaamse regering-Jambon.

Wij vroegen vijf aanwezigen welke gevolgen deze besparingen zullen hebben op hun artistiek werk, en wat zij Jan Jambon zouden willen vertellen.

VICE: Hey Maarten. Welke invloed gaat dit nieuwe cultuurbeleid hebben op je werk?
Maarten: Ik merk er de gevolgen nu al van. Omdat ik als beginnend kunstenaar nog niet verwacht dat ik volledig van mijn kunst kan leven, ben ik constant op zoek naar deeltijdse jobs, bij voorkeur in de kunstensector. In verband met een recente sollicitatie kreeg ik te horen dat ze niet weten of die job, door de besparingen, er nog zal zijn in de nabije toekomst. Die vacature staat nu dus on hold. Ik weet dus dat het voor mij moeilijker zal worden om mijn kunstenaarsstatuut te behouden. En iets bijverdienen door een deeltijdse job aan te nemen in mijn sector, gaat ook moeilijk worden omdat die jobs aan de lopende band aan het verdwijnen zijn.

Heb je een boodschap voor Jambon?
Goh, nee… Ik denk dat het ideologische water tussen mij en Jan Jambon te diep is. Ik zou tegen die mens eigenlijk niks anders wil zeggen dan: Fuck you, maak dan deel uit van de groep neoliberale kapitalisten die heel onze wereld naar de klote helpen.

Is er volgens jou een oplossing?
Jazeker: dat alle progressieve Belgen, of je nu Brusselaar, Vlaming of Waal ben, uit hun kot komen en zich engageren. En ervoor zorgen dat er bij de volgende verkiezingen andere politieke machtsverhoudingen komen. Omdat ik niet geloof dat de huidige meerderheid, die zo volbloed neoliberaal kapitalistisch is, ooit nog hun opvattingen over kunst, cultuur en de samenleving zullen veranderen. Dus de vraag is: hoe zorgen we dat andere meningen en visies over wat het betekent om mens te zijn, weer meer macht krijgen binnen onze maatschappij? Ik denk niet dat het gaat lukken door het beleefd, vriendelijk en op onze knietjes te vragen, maakt niet uit hoeveel handtekeningen er onder die petitie zouden staan.

Petities hebben dus volgens jou geen zin?
Ik vind het goed dat we de maatregelen, acties en daden die we namen tijdens de vorige besparingsrondes, nu opnieuw aan het ondernemen zijn. Maar ik vraag me gewoon af of het niet wat meer mag zijn, en wat minder braaf.

Wat bedoel je met ‘minder braaf’?
Kijk, ik merk gewoon dat er nog maar weinig grassroots protestbewegingen zijn die successen kunnen boeken en effectieve politieke toegevingen kunnen veroorzaken. Op heel klein vlak merk ik dat massale spam mails en lastigval-acties, zoals rechtse jongeren ze vaak durven te ondernemen, toch nog efficiënt blijken te zijn als drukkingsmiddel. Aan de andere kant kan ik alleen maar de gele hesjes noemen. Als er iemand een andere sociale beweging dan de gele hesjes kent die erin is geslaagd om serieuze toegevingen af te dwingen van de politiek, zou ik daar maar al te graag iets over horen. Omdat ik denk dat wij evenveel risico's moeten durven nemen als zij.

VICE: Hey Clara. Wat vind je van de beslissing van Jambon?
Clara: Voor mij gaat het er vooral om dat deze beslissing een ideologische aanval is en niet alleen maar om geld gaat. Een kunstenaar is iemand die dingen in het leven in vraag probeert te stellen en zijn bedenkingen daarna communiceert naar een breed publiek. Met deze besparingen zorgt de regering er gewoon voor dat er niet meer gecommuniceerd kan worden; de kunstenaar wordt de mond gesnoerd.

Welk effect heeft heel deze situatie op jou persoonlijk?
Ik ben nog een jonge kunstenaar dus ik ben heel afhankelijk van subsidies en de hulp van de overheid. Het is sowieso al moeilijk om als kunstenaar rond te komen, en zonder die hulp gaat dat alleen nog maar moeilijker worden.

Wat zou je tegen Jan Jambon willen zeggen?
Waarom wil je niet meer investeren in kunst en cultuur? Dat is heel simpel gezegd, maar ik weet niet of het allemaal wel zo moeilijk is. Misschien is het wel heel makkelijk en wordt er ons maar iets wijs gemaakt.

Ik denk dat we als kunstenaars moeten blijven communiceren met onze kunst en dat het ook heel belangrijk is dat we dat naar een heel breed publiek krijgen. Ik denk dat we daar vooral hard aan moeten blijven werken.

VICE: Hey Stef. Welke invloed hebben de besparingen op jou als kunstenaar?
Stef: Ik had nu al projecten die niet konden doorgaan door de vorige besparingsronde. Heel veel non-profit organisaties die jonge stemmen en beginnende kunstenaars een kans gaven om te experimenteren en hun taal te ontwikkelen, hebben moeten stoppen. Die besparingen hebben dus al een directe impact gehad, en dat gaat nu alleen maar erger geworden.

Door zulke besparingen moeten wij telkens weer op zoek gaan naar andere manieren om onze projecten te laten doorgaan. In mijn geval heeft bijvoorbeeld de Vooruit een deel van de evenementen die niet meer konden doorgaan op zich gepakt, zoals mijn werk tentoonstellen in het kader van een toekomstig project.

Hoe voel je je over deze beslissing van Jambon?
Wat er nog eens bijkomt, is dat mijn werk vooral rond gender en diversiteit draait. Dat dat nu actuele thema’s zijn, hebben we ook te danken aan organisaties die nu de mond gesnoerd worden. Het zijn ook die mensen die vaak rond mensenrechten werken. Kunst en rechtvaardigheid gaan vaak hand in hand. Dus als ik in mijn werk praat over thema’s zoals gendergelijkheid, diversiteit, trans levens, non-binary levens of non-conforming genders, dan zijn dat stemmen die nu nog moeilijker een plaats zullen kunnen vinden binnen onze gemeenschap.

Door opnieuw een verlaging van middelen door te voeren, kunnen we die stem niet meer uiten om de educatie, vrijheid en de verbeelding van nieuwe mogelijkheden binnen onze gemeenschap tot stand te brengen. Dus op heel veel vlakken is deze besparingsronde een vernietiging van heel veel identiteiten.

Welke gevolgen zal dat dan hebben op onze maatschappij?
Kunst vertelt ons iets over identiteit, over de posities binnen onze gemeenschap. Het is een spiegel van de meest normale dagelijkse gedragingen, zoals hoe mensen op elkaar reageren op straat. Maar ook over situaties waar doorsnee mensen, die momenteel alle privileges hebben, zonder die kunst niet meer in contact zullen komen. Daardoor zullen die problemen weer dieper in een grot geduwd worden, alsof ze niet meer bestaan. Maar het probleem is dat ze wel blijven bestaan.

Het is misschien een heel extreme gedachte, maar op lange termijn zie ik burn-outs en zelfmoorden stijgen door de besparingen die de overheid nu wilt doorvoeren. Dat gaat zich sowieso uiten in problematische cijfers.

We hebben al vaker gehoord dat het hen er vooral om te doen is om ons de mond te snoeren, en dat lijkt me inderdaad ook hun agenda te zijn. Ze willen het bestaan van een groot deel van de bevolking ontkennen hiermee. Maar uiteindelijk gaan wij daardoor niet verdwijnen, dus dat gaat zich sowieso heel lelijk uiten op een of andere manier.

Welke oplossingen zie jij daarvoor die je aan Jan Jambon zou willen voorstellen?
Heel veel samenkomen. En grotere organisaties die wel nog middelen hebben, er absoluut voor laten zorgen dat er toch nog ruimte is voor al die verschillende identiteiten. Dat racial, climate, en gender issues naar boven blijven komen en dat de grote variëteit aan identiteiten niet worden ontkent binnen de grote culturele aspecten. Het Roze Huis in Antwerpen die het Antwerp Queer Art Festival organiseert, is daar bijvoorbeeld heel hard mee bezig – dat vind ik echt fantastisch.

VICE: Hey Nele. Welke invloed gaat het nieuw cultuurbeleid hebben op jou persoonlijk?
Ik ben coördinator bij Gouvernement, dat is een artistiek platform, een off-space in Gent. Wij waren vijf jaar een fysieke ruimte, maar door de vorige ronde besparingen hebben we ons moeten aanpassen en zijn we ondertussen geëvolueerd tot een nomadisch platform. We hebben helaas de budgetten niet meer om een eigen ruimte te coördineren, terwijl dat in deze sector juist meer en meer nodig is.

Wat zou je tegen Jan Jambon willen zeggen?
Als ik het heel rationeel bekijk, zou het een kwestie van ‘choose your battles’ zijn, en zou ik echt willen proberen om de projectsubsidies terug op een normaal peil te krijgen. Maar als ik het iets emotioneler bekijk, zou ik natuurlijk ook heel graag in het algemeen willen strijden voor een veel groter gedragen cultureel veld, waarin veel meer mogelijkheden zijn.

VICE: Hey Brahim. Gaan de besparingen veel invloed hebben op je leven als artiest?
Brahim: Momenteel niet, nòg niet alleszins. Ik weet niet hoe snel de besparingen er effectief zullen komen, maar ik denk wel dat het projectsubsidies vastkrijgen nu nog moeilijker zal worden. Ik ben hier vooral om solidariteit te tonen naar de mensen die heel sterk de effecten van deze besparingen gaan voelen, en ik wil mee ideeën bedenken om hen te ondersteunen. Ik denk dat we nu in een periode zijn beland waarin iedereen solidair moet zijn met elkaar en we elkaar moeten laten voelen dat we hier niet alleen staan.

Wat zou je willen zeggen tegen Jan Jambon?
Jambon is een populist, dus dat is absoluut niet iemand die je zou kunnen overtuigen. Tenzij de hele Vlaamse bevolking of toch de grootste groep waar hij in gelooft, achter je staat. Daarvoor zou je de doorsnee Vlaamse bevolking, die niet in de kunstbubbel zit, of beter gezegd de cultuurbubbel, moeten overtuigen dat kunst en cultuur wel degelijk een belangrijke invloed hebben op hun leven. Wanneer ze, en dat is misschien grof gezegd, verder kijken dan hun neus lang is, zouden ze wel merken waarom die cultuursector zo belangrijk is voor Vlaanderen, voor België, voor Europa en voor heel de wereld eigenlijk. Het is ook een sector die geld opbrengt, dus ik zie gewoon niet in waarom je daar niet in zou willen investeren. Kunst is zo populair, als je naar expo’s gaat, is er altijd veel volk. Ik snap het niet…

Krijg elke zaterdag een overzicht van onze beste verhalen over cultuur en meer gemaild: schrijf je nu in voor onze newsletter.

Volg VICE België ook op Instagram.