De Kippenencyclopedie is het favoriete Nederlandse boek van Kim Jong-un

Onlangs ben ik meegegaan op een toeristische tour door Noord-Korea. Het leek me eigenlijk overbodig om er iets over te schrijven, want bijna elk detail van deze tour is al uitgebreid beschreven op reisblogs en fora van Lonely Planet, maar het Nederlandse tintje aan de reis had ik nog nergens op het internet voorbij zien komen. Dit tintje kwam in de vorm van De Kippenencyclopedie, geschreven door Esther Verhoef en Aad Rijs.

Veel van de reisverhalen over Noord-Korea stellen dat het grootste deel van wat toeristen te zien krijgen in scène is gezet om zo te tonen wat een prachtig land het is. Hoewel de hoofdstad Pyongyang inderdaad een soort groot theater is dat dient als een perfect visitekaartje, had ik na zes dagen Noord-Korea het idee dat de meeste dingen die ik had gezien helemaal niet in scène waren gezet. Mensen probeerden gewoon hun leven te leiden. Het leven van de Noord-Koreanen is misschien raar en streng gecontroleerd, maar niet per se in scène gezet. Als ze in de metro zaten waren ze écht onderweg naar hun werk en kinderen hadden écht plezier in de speeltuin. Tenminste, dat is mijn idee.

Een programmapunt van de tour dat volgens mij wel deels in scène was gezet was een bezoek aan het Grand People's Study House. Bij binnenkomst werden we bijvoorbeeld door de tourguide gewezen op mensen die een 'online studie' aan het volgen waren via het door Noord-Korea zelf ontwikkelde intranet.

In mijn ogen zag het er meer uit als vijf mannen die naar een soort leeg Excel-bestand aan het kijken waren. Soms typte een van hen iets in een balkje of klikte wat in het rond. En als er al gestudeerd werd, leek het me sterk dat de jongen achteraan echt kennis aan het vergaren was via dit computerscherm.

Ook leken mensen op willekeurige plekken in het gebouw aan het lezen te zijn geslagen, waardoor ik het idee kreeg dat ze daar gewoon waren weggezet. Ik denk niet dat ik ooit echt zal uitvinden wat een Noord-Koreaan denkt, maar ik vind het niet logisch om je staand in een tochtige gang eens te gaan verdiepen in bijvoorbeeld de wonderlijke militaire strategieën van Kim Jong-il, hoe interessant dat boek ongetwijfeld ook zal zijn.

In de bibliotheek bleken ook een aantal buitenlandse boeken te leen te zijn. "Dutch, we have a Dutch book!", schreeuwde een bibliothecaresse vol trots toen we langs het bureau liepen waar boeken werden afgegeven. Ze wist blijkbaar dat er een Nederlander in de groep zat. Ze had ook wat andere buitenlandse boeken voor haar liggen: precies één boek uit ieder land dat vertegenwoordigd was in mijn toeristische reisgezelschap. Toevallig. 'Kijk dan, Noord-Korea is helemaal niet afgesloten van de buitenwereld, we lezen jullie boeken toch', leek ze te willen zeggen.

Het Nederlandse boek dat ze in mijn handen drukte was de Engelse vertaling van De Kippenencyclopedie , geschreven door Esther Verhoef en Aad Rijs. Van alle Nederlandse boeken heeft dit boek het dus geschopt tot de collectie van de nationale bibliotheek van Noord-Korea. Dit boek is door een of andere regeringsfunctionaris tot op de laatste bladzijde gecontroleerd op verboden informatie, westerse propaganda, seks, en wat al niet meer. Dat dit boek in Pyongyang te vinden is, betekent dat het door Kim Jong-un is goedgekeurd. Misschien heeft hij het zelfs wel gelezen, wie weet wat die man allemaal doet op zondag. Dat moet een fantastisch gevoel zijn voor de schrijvers.

"Ik blijf het fascinerend vinden dat je via het schrijven mensen kunt bereiken die je niet kent en in het dagelijkse leven ook niet gauw zou tegenkomen. In die categorie zou Kim Jong-un wel een van de opmerkelijkste zijn. Misschien houdt hij zelf kippen." zegt Esther Verhoef, een van de auteurs. "Ik kan geen reden verzinnen waarom dit boek zou worden afgekeurd. Het is vooral nuttig. Ik hoop dan ook dat de Noord-Koreanen die het boek hebben opgepakt geïnspireerd zijn geraakt en dat ze kippen zijn gaan houden waar ze veel plezier aan beleven" vervolgt ze."Mensen die weinig tijd hebben, maar toch een leuk tam huisdier zoeken, zouden best zo'n stelletje Indische Vechthoenders of Zijdehoenders kunnen overwegen. En je kunt bijvoorbeeld ook op een balkon in de stad prima kippen houden, zonder de dieren tekort te doen."

Ook ik zou het geweldig vinden als Noord-Koreanen door dit boek geïnspireerd raken om een stelletje kippen op het balkon te houden. Jammer genoeg kreeg ik rijdend door de buitenwijken van Pyongyang het idee dat de meeste mensen hele andere dingen aan hun hoofd hebben, ondanks dat de stad een toonbeeld van perfectie zou moeten zijn. De situatie is lang niet meer zo erg als in de jaren negentig, toen hongersnood miljoenen Noord-Koreanen het leven kostte, maar vlees is nog steeds een luxegoed dat bijna niemand zich kan veroorloven. Ook in de hoofdstad niet. Een Indische Vechthoender, hoe leuk dit huisdier ook is, zou waarschijnlijk meteen in de pan belanden. Mocht het zo ver komen, dan is er in de bibliotheek vast wel een door Kim Jong-un goedgekeurd kookboek te vinden.