Masturberen en bergen pistachenootjes eten: schrijvers vertellen over hun uitstelgedrag

FYI.

This story is over 5 years old.

Boekenweek

Masturberen en bergen pistachenootjes eten: schrijvers vertellen over hun uitstelgedrag

Alleen Arnon Grunberg stelt nooit iets uit en mailde binnen twee minuten terug dat hij geen tijd had, "Vr gr".
JN
illustraties door Jamie Nee

"Het is gewoon een kwestie van keihard werken en discipline!" werd me laatst op een feestje toegeschreeuwd, nadat ik had opgebiecht het toch wel pittig te vinden, dat schrijven. De succesvolle auteur in kwestie beweerde zichzelf te hebben genezen van het uitstelvirus dat ik met het komen van volwassenheid heb opgelopen. Verbijsterd luisterde ik naar hoe dat leven zonder uitstellen eruitzag. "Ik ga meteen aan de slag," zei ze. "Niet meer eerst opruimen, maar gewoon schijt hebben dat je huis een teringzooi is."

Advertentie

Ik ging na waarom het schrijven van mijn boek inmiddels al net zo lang duurt als het leven van een gezonde cavia. Ik dacht aan alle tijd die ik heb verspild aan het opzoeken van plaatjes van dieren die vastzitten in een heg of stoel, om deze erna te delen op Instagram en vervolgens elk kwartier te kijken hoeveel likes ik al heb. Ik dacht aan alle Kinder Bueno's, waarvoor ik de deur uitging en die ik thuis op een tergend langzame manier opat, terwijl ik profielfoto's van ex-collega's van zeven jaar geleden bekeek. Ik voelde me slecht over mezelf. Wat hebben al die Kinder Bueno's en likes me uiteindelijk opgeleverd?

Zodoende ging ik proberen om niet uit te stellen, en in één ruk door te werken. Alleen merkte ik al gauw dat wat ik op papier zette niet veel spannender was dan een gemiddelde gebruiksaanwijzing van aspirine. En dus vroeg ik me af: wat nou als er een duidelijk verband bestaat tussen mijn fascinatie voor superoppervlakkige dingen en het bedenken van een verhaal? Wat als deze kant van het schrijfproces niet pure luiheid is, maar juist een cruciaal onderdeel ervan?

Ik vroeg andere schrijvers naar hun ervaringen binnen het uitstellen; enerzijds zodat ik me minder waardeloos zou voelen, anderzijds om eventueel inspiratie op te doen.

Pim Lammers (24), schrijver van kinderboek Het lammetje dat een varkentje was 

Ik kan nu originele dingen bedenken, maar het is eigenlijk heel simpel: mijn uitstelgedrag bestaat vooral uit facebooken, porno kijken en kettingroken. Soms ben ik in mijn hoofd dan al wel bezig met schrijven – tijdens het roken, niet tijdens de porno. Ik heb laatst een oude USB-stick teruggevonden met daarop allemaal oude MSN-, Skype- en andere chatgesprekken van vroeger. Deze week lees ik alle gesprekken terug met mijn ex-vriendje van toen ik veertien was. Een ideale bezigheid om mijn werk nog even uit te stellen, ook omdat het voor nieuwe inspiratie kan zorgen.

Marten Mantel (37), schrijver van o.a. Invasie op het Eiland

Het is zo raar, maar zodra ik moet beginnen met schrijven, lijken andere taken opeens veel belangrijker! Het eerste karweitje dat uit het niks opduikt is beseffen dat ik een waardeloze schrijver ben. Zodra ik dat klusje heb geklaard steekt er meteen een nieuw taakje de kop op: me realiseren dat ik überhaupt helemaal niks kan, en niet alleen een talentloze schrijver ben, maar een nutteloze zak stront in het algemeen. Het laatste karweitje dat op mysterieuze wijze op mijn todo-lijst verschijnt is het invullen van een sollicitatieformulier op werkenbijmcdonalds.nl. Tegen die tijd resteert er nog ongeveer drie kwartier tot m'n deadline, en begin ik fronsend en jammerend op mijn toetsenbord te rammen. Ik hou van het schrijfvak!!!

Sytske van Koeveringe (28), debuteert in mei met Het is Maandag Vandaag

Ik wil altijd dat mijn huis schoon is voordat ik aan de slag ga. Als ik echt geen zin heb om te schrijven, maar wel moet (van wie precies is me onduidelijk), dan maak ik ook de meest onzinnige dingen schoon (zoals de binnenkant van mijn keukenkastjes of de binnenkant van de prullenbak, of andere dingen die me helemaal niet in de weg zitten als ik schrijf).

Als een zin of een alinea tegenwerkt, dan eet ik. Eigenlijk eet ik best veel tijdens het schrijven, en van eten worden dingen vies, dus dan kan ik weer schoonmaken. Bovendien word ik van veel eten best ongelukkig, dus ik sport ook vrij veel. Vooral als de geen zin- periode lang duurt. Van sporten krijg ik weer honger, en zin om te douchen, wat allemaal weer betekent dat ik weer kan schoonmaken. Een grote vicieuze cirkel.

Advertentie

Jerry Hormone (35), schrijver van o.a. Het is maar bloed

Ik schijf nu een wekelijkse column voor Nieuwe Revu en werk aan een roman voor Atlas Contact. De deadline van die Nieuwe Revu-column is woensdag. Vandaag dus. Is-ie al af? Nee. Wat ik nu schrijf over mijn uitstelgedrag bij het schrijven, is dus uitstelgedrag bij het schrijven. Je reinste uitstelgedrag-inception.

Zelf vind ik dat de term 'uitstelgedrag' een wat negatieve kijk op de zaak weergeeft. Ik zeg liever dat lanterfanten een essentieel onderdeel van mijn creatieve proces is. Onder lanterfanten versta ik B-films uit de jaren zestig kijken, obscure country-liedjes op YouTube luisteren, Wikipedia uitlezen en middagdutjes doen. Middagdutjes zijn misschien nog wel het essentieelste onderdeel van mijn creatieve proces.

Kluun (52), schrijver van o.a. Komt een vrouw bij de dokter

Uitstelgedrag is mijn grootste vijand. Zoals nu bijvoorbeeld. Ik zou nog een uurtje moeten schrijven aan mijn nieuwe boek (Het Eeuwige Gezeik - de geschiedenis van Oranje, samen met Ronald Giphart), maar heb eigenlijk geen zin, en beantwoord dus liever jouw mail. Ik besteed veel uitsteltijd aan social media. Geinige dingen posten op Twitter, Instagram en Facebook, en dan weer kijken hoeveel reacties en retweets en likes ik krijg. Maar ik heb er iets op gevonden: het boek Diep Werk, van Cal Newport. Dat helpt. En ik werk steeds in blokken van 25 minuten met 5 minuten pauze. Vervolgens zet ik met een Freedom-app alle andere verleiders (YouTube, nu.nl, alle kranten) uit en als ik dan eenmaal ben begonnen, dan ga ik ook als een speer.

Tofik Dibi (37), schrijver van Djinn

Als ik uitstel, ga ik op YouTube naar compilatiefilmpjes kijken van celebs – van rappers en zangeressen tot reality-tv-sterren en politici. Dingen als Shadiest Wendy Williams moments en Funniest Michael Jackson en 9 times Beyonce hated on Kelly en Michelle. Ik vind het echt fantastisch dat er blijkbaar mensen zijn die uitgebreid research doen naar beroemdheden, en dat dan monteren met een muziekje eronder en teksten erbij.

Jannah Loontjes (42), schrijver van o.a. Roaring Nineties

Als ik aan een boek werk, doe ik aan langetermijn-uitstellen, wat vooral betekent dat ik veel ga lezen in de uren dat ik eigenlijk zou moeten schrijven, of op de grond in kleermakerszit pistachenootjes ga zitten eten – ik hou mezelf voor dat ik beter kan nadenken als ik zo zit en op nootjes knabbel. Dan is er ook nog het kortetermijn-uitstelgedrag van vlak voor een deadline: een uur of twee voordat ik het stuk moet inleveren ga ik ineens oude nummertjes op Spotify opzoeken en in de kamer dansen. Ook hierbij hou ik mezelf voor dat ik het stuk met een frissere blik kan bekijken nadat ik even iets heel anders heb gedaan. Maar eigenlijk is het een vlucht; een vlucht van de paniek, van het idee dat ik het helemaal zou willen herschrijven. Pas als daar echt geen tijd meer voor is, hou ik op met dansen, werp ik nog een vluchtige blik op de tekst en verstuur ik hem.

Arnon Grunberg (46), schrijver van o.a. Blauwe Maandagen en tevens columnist van vrijwel ieder medium in Nederland

Arnon is geen notoire uitsteller en mailde binnen twee minuten dit terug:

Ik heb hier helaas geen tijd voor.
Succes.
Vr gr

Advertentie

Maurits de Bruijn (32), schrijver van o.a. De Achterkant van de Zon

Mijn manier van uitstellen noem ik 'thematische procrastinatie.' Bij ieder project waar ik mee bezig ben, treedt op een gegeven moment een aanval van verveling of luiheid toe. Zodra die desinteresse of lethargie toeslaat wil ik niets liever dan tv kijken, want tv kijken is het grote verdwijnen, een prettig sussen van de ziel. Het afgelopen jaar heb ik grotendeels gewijd aan het schrijven van mijn derde roman. Die gaat over de millenniumbug, over toekomstangst, over gekte en liefde en over de gekte die liefde heet.

Iedere keer dat ik dat knipperende lijntje en het indrukwekkend lege Word-bestand het liefst wilde verruilen voor een serie of film, greep ik naar een mapje dat ik speciaal voor deze momenten had ingericht. Daarin bevonden zich alleen maar films die thematisch strookten met mijn boek. Ik keek in totaal zo'n drie keer The Matrix, zelfs een making-of. Ik keek oude afleveringen van The X-files, maar ook Being John Malkovich en Magnolia mochten meedoen, want zij waren immers in 1999 (het jaar waarin mijn boek zich afspeelt) verschenen. Zo gaf ik mezelf meerdere keren per week een kadootje waar ik me toch niet 100% voor hoefde te schamen. Ik was namelijk aan het ontspannen én keihard research aan het doen. Mijn thematische afleidingen pasten dus perfect in het project waar ik aan werk. Sterker nog, ze zijn onmisbaar geworden.'

Saskia de Coster Schrijver van o.a. Held

Ik eet al het gedroogde fruit uit de muesli (dat helpt echt om na te denken), en om mijn geest te refreshen tijdens het schrijven surf ik voortdurend naar tmz.com. Als ik aan het einde van een manuscript ben, ben ik perfect op de hoogte van de dagelijkse activiteiten van de kleinste realitysterretjes in Texas en het interieur van Jake Gyllenhaal.