Er komen paddo-pillen van farmaceutische kwaliteit aan

In 1955 bevonden een bankier en een societyfotograaf uit New York zich in een modderhut met een rieten dak in een afgelegen dorpje in de Sierra Mazateca, een berggebied in Mexico. Gordon Wasson, destijds vicepresident bij J.P. Morgan, was geïnteresseerd in paddogebruik bij verschillende culturen en was achter het bestaan van María Sabina gekomen. María was destijds een 60-jarige Mazatec-genezeres, oftewel curandera, die al vanaf haar jeugd hallucinogene paddenstoelen gebruikte. Ze begeleidde Wasson en de fotograaf, Allan Richardson, in een paddoceremonie die valeda heet.

“We kauwden op de bittere paddenstoelen, we slikten ze door, kregen visioenen en kwamen vol ontzag uit de hele ervaring,” schreef Wasson in ‘Seeking the Magic Mushroom’, een artikel in het Amerikaanse tijdschrift Life. “We waren van ver gekomen om een paddoritueel bij te wonen, maar we hadden niet verwacht dat de ervaring zo verbluffend zou zijn met de virtuositeit van de optredende curandera’s en de verbazingwekkende effecten van de paddo’s.”

Wasson noemde zichzelf een van “de eerste witte mannen in de geschiedenis die de goddelijke paddenstoelen at”, maar hij liet met zijn artikel onbedoeld een groot deel van de westerse wereld en de beginnende tegencultuurbeweging kennismaken met de psychedelische paddenstoelen. Tijdens een van de keren dat hij later naar María Sabina terugkeerde, werd hij vergezeld door een botanicus, die 100 gram paddo’s meenam. Die stuurde hij naar het Zwitserse farmaceutische bedrijf Sandoz, aan de andere kant van de wereld. Ze belandden bij het laboratorium van Albert Hofmann, de Zwitserse scheikundige die voor het eerst lsd had gesynthetiseerd. In 1963 ging Hofmann naar Mexico met pillen met synthetische psilocybine, de werkzame stof in paddo’s.

“We legden aan María Sabina uit dat we de ziel van de paddenstoelen hadden geïsoleerd, en dat die nu in die kleine pillen zat,” zei Hofmann in 1984 in een interview. “Toen we weer weggingen, zei María Sabina dat de tabletten echt de ziel van de paddenstoelen bevatten.”

Mensen kunnen spirituele en transcendente ervaringen krijgen door paddo’s te eten, maar de pillen van Hofmann bewezen voor het eerst dat mensen zulke ervaringen ook kunnen krijgen met een door de mens gemaakte versie van slechts één van de stofjes in een paddo: psilocybine.

Die ontdekking was erg belangrijk. Wetenschappers bestuderen op dit moment namelijk of psychedelische paddenstoelen een mogelijke behandeling zijn voor mensen die lijden aan ernstige depressies, verslavingen en andere geestelijke gezondheidsproblemen. Maar in klinische onderzoeken, zoals die aan de Johns Hopkins University en aan Imperial College London, eten de deelnemers geen paddenstoelen. In plaats daarvan eten ze synthetische psilocybine, door scheikundigen gemaakt in een laboratorium, op een vergelijkbare manier als hoe Hofmann dat voor het eerst deed.

Paddo’s kunnen relatief makkelijk worden gekweekt en zijn niet duur om te produceren, maar wetenschappers hebben psilocybine uit sterk gereguleerde labs nodig, omdat natuurlijke producten onderling van elkaar verschillen. Voor wetenschappers is het noodzakelijk dat de chemische samenstelling en dosering consistent zijn, want anders kunnen ze geen gecontroleerde onderzoeken doen. Ze moeten precies weten hoeveel ze van een medicijn aan een patiënt geven, hoelang het duurt voordat het werkt en hoelang het dan vervolgens werkt. Ook moeten ze er zeker van zijn dat hun medicijn niet besmet is met andere chemicaliën. En natuurlijk helpt het ook dat ze pillen in grote hoeveelheden kunnen produceren, die niet bedreigd worden door variabelen als het weer – zoals bij landbouwproducten wel het geval is.

Het is steeds waarschijnlijker dat psilocybine een legaal medicijn wordt, dat aan alle wettelijke vereisten voldoet. Maar dat betekent dus dat artsen geen daadwerkelijke paddenstoelen zullen voorschrijven – en dat brengt bepaalde kosten met zich mee. Onderzoekers van Johns Hopkins zeggen dat ze laboratoria 7000 tot 10.000 dollar per gram psilocybine betalen, terwijl de straatprijs van paddo’s op ongeveer 10 dollar per gram ligt. En de prijs zal niet alleen hoger komen te liggen door de chemische materialen, maar ook door alle arbeid die nodig is om te voldoen aan de strikte normen van de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) voor het maken van medicijnen – wat beter bekendstaat als Current Good Manufacturing Practice.

Wat betekent het precies als een paddo een synthetische pil wordt, die bij je apotheek kan worden opgehaald of voorgeschreven kan worden door je dokter? Mensen in de psychedelische gemeenschap zijn huiverig voor wat synthetische psilocybine vertegenwoordigt: grote bedrijven, dubieuze investeerders en patenten op ervaringen waarvan zij denken dat er geen prijskaartje aan zou mogen hangen. Aangezien het een natuurlijke stof is, kan psilocybine zelf niet worden gepatenteerd, maar de manier waarop het gemaakt en gebruikt wordt wel. Er zijn nu al organisaties die patenten aanvragen voor hun syntheseproces en uitvinders die nieuwe manieren bedenken om grote hoeveelheden synthetische psilocybine te maken, en allemaal willen ze hun intellectuele eigendom beschermen.

Psilocybinemoleculen zijn vanuit scheikundig oogpunt allemaal hetzelfde, ongeacht waar ze vandaan komen – paddenstoel of laboratorium. Dus de huivering rondom farmaceutische paddopillen gaat niet over wat ‘beter’ of ‘slechter’ is, maar over de vermarkting van een stof die mensen als spiritueel beschouwen.

“We hebben het nu over niet-wetenschappelijke dingen,” zegt Matt Johnson, psycholoog en adjunct-directeur van het Johns Hopkins Center on Psychedelic and Consciousness Research, tegen VICE. “Ik denk dat mensen reageren op het idee dat iemand een patent wil aanvragen op iets wat met dit hele gebied te maken heeft – wat zij als heilig beschouwen.”

“Het is niet een heel moeilijke synthese,” zegt David Nichols, een medicinale scheikundige en farmacoloog die in een laboratorium verschillende psychedelica heeft gemaakt voor onderzoeken. “Tenminste, voor iemand die bezig is met een master organische chemie en wat laboratoriumvaardigheden heeft.” Hij bedoelt dat het wat vaardigheid en finesse vergt. Sinds Albert Hofmann in de jaren vijftig voor het eerst synthetische psilocybine maakte, is het proces volgens Nichols verbeterd: er zijn verschillende manieren om verschillende chemische verbindingen aan elkaar te hechten en manieren om een stap of twee over te slaan.

Op dit moment zijn er twee grote spelers die al synthetische psilocybine maken om mensen met een depressie en andere geestelijke gezondheidsproblemen te helpen. Eén daarvan is een bedrijf met een winstoogmerk, Compass Pathways; de andere is een non-profitorganisatie, Usona Institute.

Compass Pathways zit in Londen en heeft de aanduiding ‘Breakthrough Therapy’ van de FDA gekregen. Dat betekent dat het voorlopige klinische bewijs voor hun therapie met synthetische psilocybine voor therapieresistente depressies zo veelbelovend was dat de FDA hun beoordelingsproces gaat versnellen.

In 2018 schreef Olivia Goldhill een artikel voor Quartz over hoe Compass precies op dat punt terecht is gekomen: Compass Pathways begon als een goed doel en veranderde in een farmaceutisch bedrijf met een winstoogmerk. Goldhill interviewde psychedelica-experts, die geloofden dat Compass zichzelf opwierp als een soort poortwachter voor synthetische psilocybine. Ze sprak ook met negen adviseurs van Compass, die beweerden dat “Compass Pathways gebruikmaakte van conventionele tactieken in de farmaceutische industrie, die hen zouden kunnen helpen om het veld te domineren”. Daaronder viel volgens hen “het blokkeren van potentiële rivalen om medicijnen te kopen, het indienen van een patent op de vervaardiging van het medicijn en het regelen van contracten waarmee Compass macht zou krijgen over de onderzoeken van wetenschappers – wat zelfs volgens de standaarden van de farmaceutische industrie strikt zou zijn.”

Compass heeft ook kritiek gekregen vanwege hun investeerders, waaronder de durfkapitalist Peter Thiel – de medeoprichter van PayPal en een uitgesproken supporter van Donald Trump. Rick Doblin, de oprichter en uitvoerend directeur van de Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies (MAPS), zegt dat MAPS op dezelfde manier kritiek heeft gekregen, omdat ze een miljoen dollar van de Mercer Family Foundation kregen. De Mercer Family Foundation wordt gerund door Trump-supporter Rebekah Mercer, ook een van de belangrijkste financiers van Breitbart News.

“Bedrijven die in psychedelica investeren worden – natuurlijk – gemotiveerd door hun wens om de menselijke conditie te verbeteren, maar ze worden ook gemotiveerd door winst, wat de zaken altijd scheeftrekt,” zei Adam Winstock, arts aan University College London, in 2019 tegen Elemental. “Dat zie je ook elke keer weer terug in de farmaceutische industrie: goede bedoelingen worden aan de kant geschoven door de drive om de winst te maximaliseren.”

In januari kondigde Compass aan dat hun laatste patentaanvraag, voor de methode waarop een medicijnresistente depressie met psilocybine kan worden behandeld, was goedgekeurd. Lars Wilde, een van de drie medeoprichters van Compass, zegt dat het patent ertoe dient om “onze innovatie te beschermen” – en niet om te voorkomen dat iemand anders psilocybine gaat maken. “De vraag of we onderzoekers zouden stoppen in hun onderzoek is al vaak gesteld, en het antwoord is resoluut nee,” zegt Wilde tegen VICE.

“Een non-profitorganisatie of eentje met een winstoogmerk, dat maakt mij niet zoveel uit,” vervolgt Wilde. “Het idee is dat we een medicijn aan het ontwikkelen zijn. Het is een conceptproduct op basis van werkzaamheids- en veiligheidsgegevens. We maken dit in het belang van patiënten en met wettelijke goedkeuring. En daarom willen we eigenaar zijn van het proces – zodat de veiligheid van patiënten gewaarborgd is en de therapie op de juiste manier wordt geleverd.”

Het Usona Institute heeft daarentegen een heel andere strategie. Het werd opgericht toen Bill Linton, de CEO van een life sciences-bedrijf, een vriend liet deelnemen aan een psilocybineonderzoek aan de Johns Hopkins University. Daarin werden kankerpatiënten geholpen om met hun angst voor het einde van hun leven om te gaan. Usona is een non-profitorganisatie die wordt gefinancierd door investeerders en donoren, en heeft besloten geen patenten aan te vragen – ook al heeft de organisatie haar eigen proces om psilocybine te maken.

“Wij zijn wat betreft synthetische zaken voorstander van een open verspreiding van kennis en materialen,” zegt Chuck Raison, de directeur van klinisch en translationeel onderzoek bij Usona. Alex Sherwood, een van de medicinale scheikundigen van Usona, zegt tegen VICE dat de organisatie psilocybine beschikbaar stelt aan alle wetenschappers die gekwalificeerd zijn om ermee te werken. Onderzoekers kunnen een aanvraag doen om hun psilocybine-capsules en de bijbehorende placebo’s gratis te ontvangen, zodat ze hun eigen gecontroleerde experimenten kunnen doen.

De concurrentie binnen de psychedelische geneeskunde neemt toe. De onderzoeken van Compass en Usona zitten nu in fase twee van drie, en zijn hard op weg om door de FDA goedgekeurd te worden. Er zullen nog meer manieren worden bedacht (en gepatenteerd) om psilocybine te produceren, en meer mensen zullen efficiënte en kosteneffectieve strategieën proberen te bedenken. In 2019 bijvoorbeeld maakten de chemische en biologische ingenieur J. Andrew Jones en zijn collega’s psilocybine door E. colibacteriën genetisch te manipuleren.

Paddo’s maken psilocybine aan door voedingsstoffen uit hun omgeving te halen en die om te zetten in stofjes die uiteindelijk psilocybine kunnen vormen. Ze maken ook enzymen aan, voortkomend uit hun DNA, die inwerken op die stofjes, zodat er uiteindelijk psilocybine ontstaat. Jones voegde paddo-DNA aan E. coli toe, zodat die bacterie diezelfde enzymen zou produceren. Vervolgens heeft E. coli een dieet van glucose en een gunstige omgeving nodig, en dan zal de bacterie vanzelf psilocybine gaan produceren. Jones en zijn collega’s hebben een voorlopig patent op hun proces ingediend, en werken nu samen met een start-up om het op de markt te brengen.

Een medicijn ontwikkelen kost veel geld. Het is dus nog maar de vraag hoe organisaties zonder investeerders of winst een psilocybine-behandeling zouden moeten maken, testen en op de markt moeten brengen. Zouden patiënten alleen psilocybine via non-profitorganisaties als Usona moeten krijgen? Dat is een goede vraag. Waarom zouden we dat eigenlijk verwachten? Er komen maar heel weinig andere medicijnen op die manier op de markt.

“Mensen maken zich zorgen om bedrijven met een winstoogmerk, omdat ze kritiek hebben op het kapitalisme. Ze denken dat het draait om zoveel mogelijk winst maken en dat er geen rekening wordt gehouden met menselijke behoeften,” zei Doblin in 2018 in een interview met Psychedelic Times. “Volgens mij is dat niet het geval. Van alles wat ik van Compass weet en wat ze proberen te doen, denk ik dat ze zowel financiële als humanitaire motieven hebben.”

Nichols, de medicinale scheikundige, denkt niet dat een bepaalde organisatie een monopolie krijgt op psilocybine. Psilocybine kan op veel manieren worden gemaakt, en het patent van Compass verbiedt die andere manieren niet. Volgens hem hebben ze slechts een patent op het gebruik van bepaalde oplosmiddelen en kristallisatiemethodes. Een krachtige non-profitorganisatie als Usona zal volgens hem de kosten ook waarschijnlijk laag houden – zolang ze tenminste een non-profit blijven. (Usona zei tegen VICE dat ze niet aan speculatie doen, maar dat ze wel van plan zijn om een non-profitorganisatie te blijven.)

De waarheid is dat er geld te verdienen valt met psychedelica. Investeerders weten massaal hun weg te vinden naar start-ups die te maken hebben met psychedelica en geestelijke gezondheidsproblemen. De huidige markt voor antidepressiva werd in 2018 geschat op 14 miljard dollar, wat in de komende drie tot vijf jaar zal groeien naar 16 miljard dollar, oftewel 14 miljard euro. Alle farmaceutische bedrijven die de mogelijkheid hebben om een concurrentiepositie aan te nemen, zouden weleens heel rijk kunnen worden.

De psychedelische gemeenschap moet er dus mee zien om te gaan dat sommige mensen hier waarschijnlijk rijk mee gaan worden. “Mensen die in de beginjaren onderdeel waren van de psychedelische gemeenschap, waren in de veronderstelling dat psilocybine een geschenk aan de wereld zou zijn, en niet iets wat alleen beschikbaar zou worden binnen de structuren van een groot bedrijf,” zegt Raison.

Veel mensen zijn negatief over de manier waarop farmaceutische bedrijven medicijnen ontwikkelen en de hoge prijzen die ze ervoor vragen. Ze willen niet dat dat ook met psychedelica gebeurt. “Wij willen dat mensen met de juiste bedoelingen met deze krachtige stoffen en rituelen omgaan,” schreef Wesley Thoricatha in Psychedelic Times. “Daarom zijn we op onze hoede voor organisaties met een winstoogmerk, omdat die mogelijk ethische compromissen maken om zoveel mogelijk winst te maken.”

Maar Doblin zei in het eerdergenoemde interview dat hij denkt dat de winstgerichte ontwikkeling van psilocybine een teken is dat al het wetenschappelijke onderzoek, al het werk van non-profits en al het activisme juist effectief is geweest. “Het feit dat investeerders bereid zijn om een gok te wagen met hun geld is een teken van het succes van het werk van non-profitorganisaties. We hebben nu zoveel problemen rondom politiek, regelgeving en publieke opinie opgelost dat het nu een normaal wetenschapsgebied is geworden, of in ieder geval iets in die richting.”

Wilde vindt dat je een bevoorrechte houding aanneemt als je psilocybine wilt degraderen naar zijn meer traditionele, ‘natuurlijkere’ setting. Volgens hem negeer je dan de reden waarom er in de eerste instantie zoveel winst mee te maken is: het is een medicijn dat mensen echt kan helpen. “Vier jaar geleden leed ik aan paniekaanvallen en ernstige depressies, maar ik was toen geen psychonaut,” zegt Wilde. “Ik wou dat het mogelijk was geweest om naar een psychiater te gaan en te zeggen: ‘Luister, ik heb alle mogelijke behandelingen geprobeerd. Wat heb je nog meer voor me?’”

Los van de toestroom van geld en de eigendomsclaims is het zo dat het synthetiseren van psilocybine iets onttovert dat lang ongrijpbaar is geweest. Een patent op de productie van psilocybine verandert het in ‘gewoon weer een chemische stof’. Psilocybine is nu gewoon een verzameling atomen die iemand met een diploma en een talent voor werken met fosfaatgroepen kan maken. “Wetenschappers hebben zichzelf weer tussen het natuurlijke proces en het menselijk organisme geplaatst,” schreef wellnesswebsite Gaia in 2019.

Misschien zijn er wel lessen te trekken uit wat er gebeurde nadat Gordon Wasson meer dan zestig jaar geleden over Mariá Sabina schreef: beroemdheden en toeristen stroomden massaal naar het dorpje van Sabina om deel te nemen aan drugsceremonies. Uiteindelijk liep dat zo uit de hand dat de lokale cultuur en tradities niet meer gerespecteerd werden. Sabina kreeg daarvan de schuld en werd door haar eigen volk afgewezen. Haar huis werd in de fik gezet en de overheid stelde een onderzoek naar haar in als mogelijke drugsdealer. Uiteindelijk zei ze, volgens haar biografie, dat de paddo’s “hun kracht verloren”, nadat de buitenlanders waren gekomen. “Ze hebben ze verpest. Voortaan zullen ze niet meer werken. Er is geen remedie voor.”

Wasson betreurde zelf ook dat de paddo’s mainstream waren geworden. In 1970 schreef hij in The New York Times:

Wat heb ik gedaan? Ik had een belangrijke culturele ontdekking gedaan. Had ik die moeten verbergen? Het heeft geleid tot verdere ontdekkingen waarvan de impact nog te bezien valt… maar wat ik heb gedaan, bezorgt me nachtmerries. Op het lieflijke Huautla heb ik een stortvloed van commerciële uitbuiting van de verachtelijkste soort losgelaten. De paddenstoelen worden nu overal te koop aangeboden: op elke markt, in elke deuropening. Iedereen biedt zijn diensten aan als ‘priester’ van het ritueel. In 1955 vroeg María Sabina me aarzelend 13 peso’s voor haar diensten. Ik heb gehoord dat vreemden nu soms tussen de 500 en 1000 peso’s voor een ‘optreden’ betalen.

Medicinale psychedelica komen eraan – en in de toekomst zal er ruimte moeten ontstaan voor zowel recreatief als farmaceutisch gebruik. Hopelijk vernietigt het een het andere niet, en blijven mensen met andere associaties met deze drug de ruimte krijgen voor hun overtuigingen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.