Een therapeut, een advocaat en een sekswerker leggen uit wat volgens hen telt als vreemdgaan

(foto: Chris Bethell)

Kerkuilen, prairiewoelmuizen, zeepaardjes en mensen. Wat hebben al deze diersoorten met elkaar gemeen? Ze zijn allemaal dieren die, als je de natuurdocumentaires moet geloven, hun hele leven bij dezelfde partner blijven.

Maar laten we eerlijk zijn – uit dit rijtje zijn het alleen de kerkuilen, prairiewoelmuizen en zeepaardjes die écht een partner voor het leven kiezen. Mensen brengen misschien veel tijd door met denken aan en zich zorgen maken over monogamie, maar we zijn er eigenlijk niet echt goed in.

Betrouwbare statistieken over ontrouw zijn moeilijk te vinden, en dat is niet zo gek: vreemdgaan brengt liegen met zich mee en mensen beantwoorden enquêtes over hun seksleven niet altijd even eerlijk. Een onderzoek suggereerde dat tussen 30 en 60 procent van de getrouwde Amerikanen ooit is vreemdgegaan, een ander onderzoek wees uit dat 45 procent van de Britse mannen en 32 procent van de Britse vrouwen in het verleden ontrouw is geweest. Maar misschien is er nog een reden waarom duidelijke statistieken over ontrouw schaars zijn: omdat niemand precies weet wat ontrouw precies betekent. Wat 'vreemdgaan' betekent voor het ene stel, of een individu, kan totaal normaal gedraag zijn voor de ander. Komt bij vreemdgaan altijd penetratieve seks kijken? Hoe zit het met de jongen die Tinder downloadt maar nooit op een date gaat? De vrouw die buiten haar huwelijk flirt, maar er nooit aan zou denken echt een stap verder te zetten? De persoon in een open relatie die verliefd wordt op iemand anders?

We vroegen wat mensen die zowel professioneel als in hun privéleven over deze problemen nadenken wat vreemdgaan eigenlijk betekent.

Juridisch gezien is overspel gedefinieerd als "seksueel contact." Als je een echtscheiding wilt op grond van ontrouw, zou je simpelweg kunnen zeggen: mijn echtgenoot heeft een fysieke relatie met een ander persoon gehad." Maar uiteraard kan die definitie variëren per stel. Het komt aan op hun eigen perceptie van hun voorwaarden, en op de vraag wat voor hen bedrog is. Als mensen zeggen: "dit gaat verder dan wat ik afgesproken had of wilde" zal een rechter zich daar bijna nooit mee bemoeien.

Het is belangrijk om te zeggen dat er, tegenwoordig, zeer weinig beoordelingen of uitspraken zijn over de oorzaken van een gefaald huwelijk. Vroeger was er absoluut nog een morele discussie over de oorzaken van een scheiding, en bedrog was vaak de oorzaak. Het veranderde rond het begin van de twintigste eeuw. Veel mensen procederen voor het welzijn van kinderen of de verdeling van de goederen. Het gaat meer om het opruimen van de puinhopen die na een scheiding achterblijven.

Vaak begrijpen onze cliënten dat niet per se. Er zijn moment wanneer cliënten hun advocaat lijken te willen gebruiken als therapeut, en erop staan om je elk bloederig detail over waarom hun huwelijk gefaald is te geven, zelfs als je ze hebt uitgelegd dat dat niet echt je baan is.

Er was een geval waarin een vrouw een scheiding aanvroeg; toen beschuldigde haar man haar van ontrouw – waarvoor zijn enige bewijs was dat hij claimde dat ze een wijde vagina had. Wat er eigenlijk was gebeurd, was dat haar vagina was ingescheurd tijdens een bevalling. De rechter en ik moesten het er bij hem echt in krijgen dat we die dingen vanzelfsprekend niet onderzoeken.

Het is vrij eenvoudig – als je een vorm van seks hebt met iemand die niet je partner is en als hij of zij er niet van weet.

Als ik zou moeten gokken, zou ik zeggen dat de helft van mijn klanten een relatie heeft. Soms is het duidelijk – als ze een trouwring om hebben of het gevoel hebben dat ze zich moeten verantwoorden, door dingen te zeggen als "ik ben al dertig jaar getrouwd en mijn vrouw wil geen seks meer."

Vaak hebben ze een vrouw die geen begrip heeft voor een fantasie of fetisj, of ze is ziek. Ik kan daar sympathie voor opbrengen. Als mijn partner ergens naar zou verlangen dat ik niet zou willen doen, zou ik zeggen: "Ga je ding doen en betaal ervoor – laat me je iemand aanraden."

Het gaat ook niet altijd om seks. Voor veel mannen gaat het over intimiteit en gewoon met een vrouw zijn – warmte en kameraadschap. En nogmaals, ik kan daar sympathie voor opbrengen.

Aan de andere kant vertellen mannen me soms iets waarvan ik denk: "je bent best een lul en ik heb met je vrouw te doen' – als ze een relatie hebben, maar gewoon seks willen hebben met veel verschillende vrouwen, maar zonder eerlijk tegen hun vrouw te vertellen dat ze een open relatie willen.

Ik ben eigenlijk best idealistisch. Ik hou van het idee dat als je in een relatie bent, je je seksuele behoeften en verlangens moet kunnen bespreken en moet kunnen praten over je problemen. Ik zie mezelf niet zo snel eindigen met iemand met wie ik niet over deze dingen kan praten, maar uiteraard is dat niet voor iedereen het geval.

Dan is er de andere kant: de sekswerkers zelf. Ik ken veel escorts die relaties hebben en het is gewoon werk – ze gaan niet vreemd. Ze slapen niet met anderen, behalve met klanten. Maar veel vrouwen willen geen relatie hebben terwijl ze dit werk doen. Het is moeilijk – als je iemand ontmoet, vertel je hem of haar dan dat je een sekswerker bent? En wanneer? Nogmaals, dat is een ingewikkeld probleem waar iedereen in deze industrie anders mee omgaat.

Uiteraard zou een filosoof beginnen met het proberen te definiëren van ontrouw – binnen verschillende relaties zullen verschillende afspraken bestaan. Het zou fijn zijn als we een consistente definitie van ontrouw zouden kunnen bedenken. Misschien zoiets: elke activiteit of relatie die afbreuk doet aan de hoofdrelatie. Daar wordt seksueel contact niet eens in genoemd. Het is denkbaar dat bepaalde soorten heel intense vriendschappen ontrouw kunnen zijn – als je een deel van jezelf weggeeft dat je eigenlijk aan je partner hebt beloofd.

Daar kan cyberseks natuurlijk ook onder vallen. Mensen beweren soms dat dit een grijs gebied is – ik denk van niet. Als het afbreuk doet aan de relatie, is het ontrouw.

Een deel van wat ontrouw definieert, is waar je partner mee zou instemmen. Ik zeg met opzet 'zou', omdat er een element van goed vertrouwen is. Als je elke situatie helemaal vast zou moeten leggen, is er paradoxaal genoeg wellicht al sprake van slecht vertrouwen. Sommige dingen moeten expliciet zijn, maar er moet ook een element van wederzijds begrip zijn.

Dan is er nog de moraal van ontrouw – de vraag: "wat als ontrouw zijn de beste gevolgen zou hebben?" Er zijn veel verschillende soorten onjuistheid. Normaal gesproken zou iemand mensen geen pijn moeten doen, maar voor jezelf zorgen is ook moreel goed. Dus zou iemand, ondanks z'n eigen verlangen, in elke situatie moeten schikken? Er kan een conflict van morele afwegingen zijn. Dit is een filosofisch moeilijke kwestie.

Als mensen over vreemdgaan praten, betekent het dat er een grens wordt overschreden. Er is een overeenkomst tussen een stel, en die overeenkomst is gebroken. In mijn werk gaat het voor de meeste stellen over een seksuele affaire, maar soms zijn mensen bezorgd om een zeer intieme vriendschap. Dat kan net zo destructief zijn.

Het is een kwestie van communicatieve verwachtingen. Ik moet vaak de vraag aan koppels stellen: "Wat betekent monogamie voor jou?" En de antwoorden zijn vaak heel verschillend.

Er was eens iemand die zei: "het is geen vreemdgaan als je je piemel niet ergens insteekt", maar zijn partner had totaal andere ideeën, en was er bezorgd over dat hij intense en intieme relaties op zou bouwen die afbreuk zouden doen aan hen als stel. Andere keren denkt een persoon dat het niet telt als je het land uit bent, of dronken – De partner denkt dan: je maakt een grap.

Jaloezie kan heel krachtig zijn en iedere waargenomen intimiteit buiten de relatie kan net zo destructief zijn. Over het algemeen hebben een of beide partners problemen met vertrouwen die ze uit een voorgaande relatie meebrengen. Dat is wanneer mensen achterdochtig raken en bijvoorbeeld telefoons en jaszakken gaan checken.

Brooke: We gingen ongeveer een maand geleden na zes jaar uit elkaar. We begonnen na drie jaar in de relatie te praten over het opengooien van onze relatie; toen duurde het nog een paar jaar om erachter te komen wat vreemdgaan was en wat niet.

Voor mij ging het er bij ontrouw om of het niet iemand was die te dichtbij stond – geen ongemakkelijk situaties onder vrienden creëren of een risicovolle, emotionele band met iemand opbouwen, en het vertrouwen hebben dat de andere persoon niet te veel jullie leven als een stel beïnvloedt. We waren waarschijnlijk eerder uit elkaar gegaan als we die gebieden niet hadden verkend. We deden het eigenlijk niet zo veel, als we eerlijk zijn.

Je hoeft jezelf ook niet voor eeuwig als 'in een open relatie' te definiëren. Als een persoon zegt "ik kan dit nu niet aan," dan moet de ander het recht hebben om te zeggen, "oké, ik laat los en focus me weer op ons." Dat is waar we wel de fout in gingen. Een persoon zei: "Ik wil hiermee stoppen, en de ander kon dan niet. het komt erop neer dat hij een dwaas was en me verloor." [ lacht]

Adam: Voor mij was het geen vreemdgaan zolang als het de dynamiek niet op een negatieve manier beïnvloedde. We waren het er wel over eens dat als we iets zouden doen, dat het dan met iemand zou moeten zijn die de ander niet kende. Milan Kundera zegt dat om te voorkomen dat lust liefde wordt je iemand twee of drie keer in snelle opvolging moet zien en daarna nooit meer, of alleen eens per drie weken of zo.

Er is ook het element van schending van verwachtingen. Als je gaat trouwen en zegt dat je trouw zal zijn in een kerk voor iedereens vrienden en familie, en als die belofte verbreekt, dan gaat er iemand pissig worden. Maar als je verwachtingen van vrijheid hebt geschapen, voelt een persoon zich niet snel tekortgedaan. We probeerden een verwachting te creëren die ons voorbereidde voor als er dingen gebeurden, dat we dan eerst met onze eigen emoties moesten dealen – niet meteen boos worden op de andere persoon.

Ik denk dat monogamie een relatie net zo goed kan smoren als ontrouw, dus op een voorzichtige manier open zijn kan echt een positief iets zijn. Aan de andere kant zijn we beide muzikanten en Brooke's laatste album heette Wandering Heart en het mijne The Road Not Taken, dus dat zegt wellicht ook wel wat.

Ontrouw heeft voor mij altijd een schending van vertrouwen betekent. Het belangrijkste in elke relatie is vertrouwen – ontrouw zijn is het breken van dat vertrouwen. Je kunt een open relatie hebben en zoveel partners hebben als je wil, maar het moment dat je tegen je partner of partners liegt – in mijn ogen is dat wanneer ontrouw plaatsvindt.

In mijn ervaring is heteen belangrijke drijfveer voor mensen met open relaties om fysieke en psychologische pijn te verzachten. Je richt barrières op en je hebt te maken met de angst om iets te missen, maar uiteindelijk is het vaak een angst voor kwetsbaarheid of een angst om gekwetst te worden. Veel mensen die ik ken die open zijn over open relaties zijn mensen die ooit zijn gekwetst. Het is een manier om een stap terug te nemen.

Ik heb in het verleden open relaties gehad, maar toen ik mijn huidige partner ontmoette, denk ik dat ik gewoon wist dat ik iemand had ontmoet die ik niet wilde delen. Het gaat niet om iemand bezitten; het gaat om de juiste persoon voor jou vinden – en dan voel je "Ah, dit klopt."