De gaten waar de nieuwe wietwet nog geen oplossingen voor heeft

Sinds een week mag de wietvlag fier wapperen, want voor het eerst is er een wet aangenomen door de Tweede Kamer die probeert wiet te reguleren. De Eerste Kamer moet wel nog instemmen met de wet, een vaste kamercommissie van deze senaat buigt zich daar volgende week voor het eerst over.

Wat deze nieuwe wietwet nu precies doet is eigenlijk nog een beetje afwachten. De wet zegt dat wiet nog steeds verboden is, maar dat bedrijven een vergunning van het ministerie van Volksgezondheid kunnen aanvragen waarmee ze niet vervolgd worden. In theorie klinkt het ingewikkeld, in de praktijk is het idee dat Nederland het eerste land in Europa gaat worden waar het kweken van wiet eindelijk gewoon eens geregeld is. Via een gedoogconstructie dus, wat dan weer typisch Nederlands is.

Alleen, op veel meer dan de kweek van de wiet richt de wet zich nog niet. Hij bedekt dus slechts één onderdeel van de wietmarkt: de wiet die in de coffeeshop ligt, en nu nog van zolderkamertjes en verstopte bedrijventerreintjes komt. De wietwet laat nog genoeg gaten liggen die in de toekomst voor problemen kunnen gaan zorgen. Wat ook weer voer kan zijn voor de tegenstanders van een einde aan de Strijd tegen Drugs.

Om het allemaal even duidelijk te krijgen is hier een overzicht van welke gaten er nog in de wietmarkt blijven, ook al zou de wietwet er helemaal doorheen komen.

Ten eerste maar eens: de hasj! Het bruine goud van onze (meestal) Marokkaanse vrienden in het Rif is ook onder de nieuwe wietwet nog niet geregeld. De reden dat onze hasj uit Marokko, Libanon of Afghanistan komt, is dat je daar enorme bergen hebt waar wiet groeit alsof het onkruid is. Daardoor zijn de kosten zo laag, dat het resultaat van een paar kilo uitgezeefde wiet (hasj is de gedroogde hars van de wietplant die van de plant af wordt gezeefd) uiteindelijk toch voor maar 7 tot 15 euro hier in de shop kan komen te liggen.

Maar de wietwet regelt alleen de teelt in Nederland. Als hasj voortaan uit Nederland zou moeten komen, zou het van wiet uit peperdure kassen in het Westland gemaakt moeten worden en al gauw een euro of 50 kosten. Dat is een overdreven boel geld, zijn er andere opties?

"We zouden een handelsverdrag met Marokko kunnen sluiten," legt Tom Blickman van het Transnational Institute uit. Zijn instituut helpt overheden wereldwijd om een einde te maken aan de Oorlog tegen Drugs. Dat doen ze door uitwegen te vinden uit beknellende internationale verdragen, en door het leveren van informatie aan overheden die niet weten hoe ze het beste het beleid kunnen veranderen. Zo adviseerde Blickman eerder al Uruguay en Jamaica.

"We zouden hierover kunnen overleggen met Marokko. Twee landen mogen volgens internationale verdragen namelijk onderling dit soort afspraken maken."

Dat kan ook voordelen opleveren voor de Marokkaanse boeren. "We zouden het liefst een soort fair trade hasj zien, waarbij er overeenkomsten worden gesloten met Marokkaanse boeren die specifiek voor de Nederlandse coffeeshops kunnen leveren."

Of het ooit zover komt valt te bezien. "Zulk soort gesprekken zijn er tussen Nederland en Marokko nog niet geweest."

Een andere belangrijke peiler die mist: thuis wiet telen. Misschien denk je dat vijf planten in Nederland is toegestaan, omdat dat volgens de regels van het Openbaar Ministerie doorgaans niet leidt tot strafvervolging. Maar dat betekent nog niet dat het daarom ook daadwerkelijk mág. De politie kan gewoon je huis binnenvallen als je een plant hebt staan, en ook voor minder dan vijf planten kan je in een huurhuis op straat komen te staan. De Strijd tegen Drugs wordt in Nederland volop gevoerd, dus denk niet dat je als lekenkweker veilig bent, zolang dit nog niet wettelijk geregeld is.

Derrick Bergman van het Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod strijdt al jaren voor een gereguleerde thuisteelt. "Het is geweldig dat er dankzij GroenLinks nu een amendement is aangenomen waardoor bepaalde patiënten thuis kunnen gaan telen," vertelt hij. "Maar wat ons betreft zou dat moeten gelden voor elke Nederlander voor boven de 18 jaar."

De regels voor thuisteelt zouden sowieso best eens op de schop kunnen. Vijf planten is vrij weinig voor de hobbyist, en bovendien een beetje willekeurig. Als je er een mannetje tussen hebt staan baal je - want die kan je niet roken - maar justitie telt hem gewoon mee. Ook wordt een wietstekje hetzelfde door oom agent behandeld als een volgroeide wietboom. In de Amerikaanse staat Washington is er de regel dat je zes planten mag hebben die nog aan het groeien zijn, en zes planten die in bloei mogen staan. Daar kan de hobbyist een stuk beter mee uit de voeten.

De afgelopen jaren is cbd-olie enorm populair geworden in Nederland. Het wordt verkocht als een wondermiddel tegen zo'n beetje alles, en het is vooral in het alternatieve circuit de afgelopen twee jaar snel groot geworden. Cbd-olie wordt gewonnen uit vezelhennep, het zusje van de wietplant dat vooral wordt gebruikt voor de industrie.

Er zit in die vezelhennep (normaal gesproken) vrijwel geen thc, maar er zit wel cbd in. Laat thc nu in Nederland officieel een harddrug heten (geen grap), terwijl cbd op geen enkele verboden lijst staat en daarmee effectief legaal is.

Het bizarre is nu dat een rechtszaak tegen een smartshop vorige week leidde tot een curieuze nieuwe werkelijkheid. Cbd-olie mag en vezelhennep mag ook. Máár: vezelhennep in je bezit hebben met de intentie om er cbd van te maken, dát zou volgens het Haagse Hof illegaal zijn.

Smartshop Apollyon had een inval gehad van de politie, die henneptoppen had aangetroffen - industriële hennep dus. Advocaat namens de smartshop Maurice Veldman zegt dat cbd als harddrug wordt beschouwd door het ministerie van Justitie. "Dus als een stof die groot gevaar voor de volksgezondheid met zich meebrengt. Dit wordt beweerd terwijl de inspecteur van het Ministerie van Volksgezondheid (VWS) cbd-olie toestaat als legaal product dat overal wordt verkocht."

Volgens Veldman begrijpt de rechtbank in Den Haag er helemaal niks van en staart het zich blind op het feit dat 'extracten van hennep' in Nederland verboden zijn. Dat het beleid soms scheef loopt met de realiteit komt wel vaker voor in het drugsbeleid, maar het is niet ondenkbaar dat cbd-olie de komende tijd steeds meer in de schaduw moet leven, ondanks de wietwet - die immers alleen over de thc houdende bloemetjes van de plant gaat.

Het is een beetje in een glazen bol kijken, maar het zou kunnen dat coffeeshops per gemeente meer van elkaar gaan verschillen. De wietwet geeft gemeentes meer mogelijkheden om eigen regels op te stellen, bijvoorbeeld hoeveel wiet een coffeeshop op voorraad mag hebben. Maar ook of een shop in de buurt van een school mag zitten.

Joachim Helms van de Bond van Cannabis Detaillisten is blij met de nieuwe wietwet, en hoopt dat de nieuwe regels uiteindelijk niet voor alleen maar meer zinloze regeldruk zorgen. "Ik zie voornamelijk meer voordelen dan zorgen in deze nieuwe wet, maar we blijven zorgen houden voor een overregulering."

Zo heeft de nieuwe wietwet een regel dat cannabis verkocht moet gaan worden in gesloten verpakkingen, iets waar de coffeeshops zich achter de schermen actief tegen verzet hebben. "Wij zijn meer voor het systeem zoals in Colorado, waarbij het uit grote potten wordt verkocht. We hebben niet het idee dat mensen in de coffeeshop blij worden van wiet die is voorverpakt."

De wet is er nog niet doorheen, de VVD moet nog overtuigd worden in de Eerste Kamer. Helms denkt dat sommige taal van die partij op dit moment - bijvoorbeeld een ideetje dat tijdens het debat werd geopperd, over dat een coffeeshop niet meer zichtbaar zou mogen zijn vanaf de openbare weg - meer politiek is dan werkelijkheid. De VVD is namelijk soms voor, en soms weer tegen. Volgens Helms proberen ze hun onderhandelingspositie te verbeteren in de komende maanden. "Volgens mij is dat politiek wisselgeld. Volgens mij gaat de nieuwe wet er voornamelijk voor zorgen dat het allemaal wat transparanter en duidelijker wordt."

Over al deze zaken wordt trouwens aanstaande vrijdag gesproken in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Iedereen is welkom om mee te praten.