Waarom Belgische hooligans niet naar het WK gaan

Op 28 juni spelen de Rode Duivels tegen Engeland op het WK Voetbal in Rusland. Op papier is dit een droomaffiche voor Belgische hooligans. De Engelsen en Russen zijn omwille van hun rijke geschiedenis van supportersgeweld aantrekkelijke tegenstanders. Bovendien wordt de match gespeeld in Kalingrad, de enclave tussen Polen en Litouwen die met voorsprong de dichtstbijzijnde speelstad is. De vraag is echter of iets als Belgisch hooliganisme wel bestaat in een land waar de politieke kloof tussen Vlamingen en Franstaligen steeds groter wordt. VICE zocht het uit.

Niemand die de Rode Duivels volgt kan zich uitspattingen van Belgisch hooliganisme herinneren. In de jaren negentig en de jaren nul deden de Rode Duivels vooral denken aan halfgevulde stadions waarin spelers als Philippe Clement, Eric Van Meir en Yves Vanderhaeghe op een regenachtige dinsdag met moeite gelijk speelden tegen een gloednieuw Balkanland. Op een stoelengooiwedstijd tussen Engelsen en Duitsers tijdens Euro 2000 na werden Belgen nooit geconfronteerd met vaderlandslievend hooliganisme. Dat veranderde op Pasen 2016, op een dag die niets met voetbal te maken had.

Vijf dagen na de aanslagen in Brussel van 22 maart verzamelden Belgische hooligans zich voor het eerst onder de vlag ‘Casuals Against Terrorism’. Hun missie was om tijdens een door binnenlandse en buitenlandse pers bijgewoonde wake hun stem te laten horen. Dit initiatief deed denken aan een uit de hand gelopen manifestatie in Duitsland waar VICE News vier jaar geleden al over berichtte in 'Anti-Islamist Riots in Germany: Hooligans Against Salafists'. Ook nu ging het mis. De confrontatie met de andere aanwezigen op de wake leidde tot misplaatst geduw en getrek tussen bloemen en kaarsen en plots waren de Belgische hooligans wereldbekend. En dat terwijl iedereen dacht dat Belgische hooligans niet eens bestonden.

In heel Europa wordt hooliganisme al dan niet terecht geassocieerd met extreemrechts, fascisme en nationalisme. Een voorbeeld is Casuals United, de voormalige knokploeg van de anti-islamistische English Defense League waar VICE UK al over schreef. Casuals United lijkt qua naam een inspiratie voor Casuals United Belgium, een van de deelnemers aan Casuals Against Terrorism, maar ideologisch wijst niets erop dat de Belgen even extreem zijn als de Britten. Qua politieke voorkeuren zijn ze meer divers, van antifascistisch en Belgicistisch (Standard) tot extreemrechts en Vlaams-nationalistisch (Club Brugge).

Wanneer we het in België namelijk over nationalisme hebben, gaat dit niet om vaderlandsliefde maar over de Vlaamse onafhankelijkheidsstrijd. Dat die strijd niet samengaat met de Rode Duivels bleek vorige week nog toen Wetstraat-journaliste Linda De Win beweerde dat politici van de N-VA tijdens Euro 2016 de opdracht hadden gekregen niet over de nationale ploeg te communiceren. Ook zou Jan Peumans als voorzitter van het Vlaams parlement toen Belgische supportersvlaggetjes hebben laten weghalen uit de kantine.

In het ‘t Pallieterke, dat zichzelf ietwat bescheiden omschrijft als een blad met een hart voor Vlaanderen, verwoordde een Brugse hooligan zijn deelname aan Casuals Against Terrorism zo: “Ik ben van de harde kern van Club Brugge en bij ons zijn ze zeer Vlaamsgezind, maar dit gaat om het Belgische beleid en dan moet je bepaalde ideeën opzij kunnen zetten.” Niet voetbal maar de terreurdreiging zette Vlaamse en Franstalige hooligans dus aan tot nationale eenheid. Dat de nationale ploeg hen matig tot niet interesseert bleek ook uit de gesprekken die VICE voerde met verschillende Vlaamse hooligans. Xander, vroeger gelieerd aan Beerschot-Wilrijk, verwoordt zijn vaderlandsliefde als volgt: “Voor mijn part gaan de Duivels er in de eerste ronde uit. De meeste van ons voelen zich ook geen Belg, eerder Vlaming.” Maar echt ideologisch is die keuze niet. “Politiek interesseert ons toch geen reet.”

Thomas, iemand die het milieu goed kent, bevestigt dat de Brugse fans “heel erg rechts” zijn maar dat dit in Antwerpen - nochtans de stad van burgemeester en N-VA-voorzitter Bart De Wever - niet zo is. De hooligans van het Limburgse Racing Genk zijn dan weer te multicultureel om een Vlaamse of Belgische identiteit aan te hangen. De Genkse ultra Jonathan bevestigt dit: “Veel van onze crewleden hebben, Italiaanse, Roemeense, Turkse of Duitse roots. Die supporteren tijdens het WK voor hun eigen land. De Vlamingen of Belgen die overblijven kijken wel, maar we gaan ons niet als hooligans mobiliseren.” Over de hooligans die hij daar wel van verdenkt, praat Jonathan liever niet. “Ik kan echt geen namen doorgeven”, zegt hij. “Als ik de foute naam doorgeef, gaat het verkeerd voor mij.”

Thomas maakt zich geen zorgen over Belgisch geweld op het WK. “Het probleem met Rusland is dat niemand weet wat ze daar moeten verwachten.” De Russische hooligans, waarover VICE News al berichtte dat ze getraind, georganiseerd en gewelddadig zijn, noemt hij “van een ander niveau.” Thomas schat ook dat weinig landen na het machtsvertoon van de Russische hooligans tijdens Euro 2016 zin hebben om het tegen hen op te nemen. De manier waarop dronken Engelsen in Marseille op hun neus kregen werkt nog steeds afradend.

Ook de officiële instanties die hooliganisme in België volgen verwachten op basis van het verleden geen Belgisch geweld tijdens het WK. Gaetan Willens van de Voetbalcel van Binnenlandse zaken zegt dat “we in België geen cultuur kennen van hooliganisme gelieerd aan de nationale ploeg.” Guy Theyskens van de Federale Politie verklaart dan weer geen weet te hebben van incidenten met supporters van de Rode Duivels. Nochtans werden twee jaar geleden in Lille - enkele dagen na de Russische veldslag in Marseille - enkele Belgische hooligans gearresteerd toen Rusland en Engeland in de buurt hun volgende groepswedstrijden speelden. Theyskens: “Onder de aanwezige hooligans daar zaten inderdaad enkele gekende Belgen.”

“Lille was plezant”, vertelt Maarten, een van de hooligans achter Casuals United Belgium, ons. “Dat was afspreken, twee uur rijden en wat pinten drinken. Samen op vakantie gaan naar Rusland, dat is echter een brug te ver.” Ook deze ancien van het Antwerpse hooliganisme verwacht geen Belgische acties tijdens het WK. “Het merendeel van onze firms heeft sowieso niet de capaciteit om het op te nemen tegen de Russen of de Duitsers.” Maarten droomt nochtans van meer: “We hebben ons altijd afgevraagd: waarom niet doen zoals de Engelsen? Waarom niet samenwerken? Als je alle Belgische casuals samenbrengt, dan krijg je best een straffe bende.” De reden dat dit niet gebeurt is volgens Maarten ideologisch. Niet omwille van Vlaams-nationalisme, wel vanwege een gebrek aan Belgische trots. “De reden dat het moeilijk mobiliseren is rond het WK heeft honderd procent te maken met het feit dat wij veel minder nationalistisch zijn. Wij zijn een gebroken land. Ik weet niet of dat ooit nog goed komt. Ik vrees er voor.”

Guy Theyskens van de Federale Politie verduidelijkt dat sommige Vlaamse hooligans ook naar de nationale ploeg gaan kijken, maar zich dan helemaal anders gedragen. “Misschien komt dit omdat de Rode Duivels in het verleden niet echt succesvol waren.” Hoewel enkele ‘spotters’ van de politie actief blijven tijdens het WK en er drie politiemensen naar Rusland trekken, werden volgens Theyskens geen Belgische namen doorgegeven aan de Russische autoriteiten. Ook de Voetbalcel heeft geen dossiers doorgegeven aan hun collega’s van de FOD Buitenlandse Zaken. Gaetan Willems: “We hebben geen indicaties van personen uit het hooliganmilieu die de verplaatsing vanuit België zouden maken.”

Of het nu ligt aan de lange reis, de sterkte van de Russische hooligans of aan een combinatie van die twee, Maarten blijft vooral overtuigd van een gebrek aan eendracht die - volgens het Belgische wapenschild - macht maakt: “Wij zijn niet zo nationalistisch. De Engelsen, de Duitsers, dat de zijn nationalisten. In België zijn wij met drie landstalen en zes regeringen. Het volk wordt hier voortdurend politiek tegen elkaar opgezet. Als er iets gebeurt, is het allemaal de schuld van de Vlamingen of de Walen. Als men daar eens mee zou stoppen, dan krijgen we misschien één land.” En wie weet ook de hooligans die daarbij horen.

* De namen zijn gefingeerd. Echte namen zijn bij de redactie bekend.