De 'nagloed' die je voelt als je de vorige dag mdma of xtc hebt genomen

Als je je weekend opoffert aan drinken, pillen poppen en je neus vol trappen, dan is de kans groot dat je je in de week daarna verschrikkelijk zal voelen. Toch hoef je je niet altijd als een overreden schildpad te voelen.

Het oude gezegde 'wie z'n billen brandt moet op de blaren zitten' is uiteraard ook hier van toepassing, maar er bestaan drugsgebruikers die beweren soms een soort 'nagloed' te ervaren, ergens in de periode na een avondje stappen, en vóórdat je je definitief als een stuk vuilnis voelt. Je lichaam en geest voelen zich in dit tijdsbestek nog best wel oké, of zelfs best wel goed. In deze periode gieren er bepaalde positieve effecten van de drugs door je heen die de uiteindelijke kater overheersen.

Dit zeldzame gevoel komt zeker niet voor bij elke drug. Je zal niet snel iemand tegenkomen die, een dag na het snuiven van dikke lijnen coke van een Metallica-cd, zal vertellen hoe heerlijk hij of zij zich voelt. Het is vooral na het nemen van mdma, dat gebruikers een zekere nagloed ervaren. Daarnaast worden ook psychedelica en ketamine soms genoemd op online fora, als drugs die een vrolijke day-after veroorzaken.

Het is een gevoel waar Georgio, (32) - die ongeveer een keer per maand mdma neemt - zich in kan vinden. "Ik vind dat heerlijk, de dag erna vind ik misschien wel het fijnst," zegt hij. "Ik zou niet willen zeggen dat het het effect van de drug zelf is - ik denk eerder dat het komt door de manier waarop de drug uitwerkt, en wat er dan in je lichaam overblijft. Het gebeurt bij mij eigenlijk alleen na mdma; ik voel dit bijvoorbeeld niet nadat ik psychedelische spullen heb gebruikt."

Het lijkt erop dat niet iedereen bekend is met het fenomeen. Er zijn genoeg mensen, zoals Laura, 34, die zich – ondanks een lange en illustere carrière in drugsgebruik – de volgende dag sowieso altijd verrot voelt. "Als ik mdma gebruik is het vaak zo overweldigend, dat ik me de volgende dag altijd compleet uitgeput en leeg voel. En dat is alles behalve prettig."

Ook de mensen die het gevoel wel kennen, zeggen dat er een hoop factoren zijn die van invloed zijn. Alex, 28, die meestal "alles gebruikt wat hij maar kan krijgen", zegt dat wat je naast mdma tot je neemt misschien nog wel belangrijker is. "Als je er bijvoorbeeld een fles whiskey naast drinkt," zegt hij, "dan zul je er niet veel van voelen, maar als ik het enkel en alleen bij drugs laat dan voel ik het wel altijd."

Wat veroorzaakt dit mysterieuze effect? Is het hebben van een geweldige nacht, het maken van nieuwe beste vrienden en jezelf even lekker helemaal laten gaan een psychologisch effect, of is er een farmacologische basis voor deze gewaarwording?

Harry Sumnall, professor bij het instituut voor volksgezondheid in Liverpool, zegt dat het bewijs voor het directe effect van de drug zeer klein is: "Wat betreft de klinische farmacologie van mdma, is er niks dat suggereert dat er een sterk farmacologisch mechanisme achter zit," legt hij uit.

Het gebruiken van mdma zorgt voor een snelle afgifte van neurotransmitters – in het bijzonder serotonine en dopamine, noradrenaline en oxytocine – waarna het maximaal een week duurt voor deze chemicaliën weer zijn uitgewerkt. Een farmacologische basis voor het krijgen van een nagloed "gaat in tegen alles wat we weten over deze neurochemische stoffen," zegt Sumnall.

Sumnall stelt dat de metabolieten die in mdma zitten weleens te maken zouden kunnen hebben met de bijwerkingen van deze drug. Een bekende metaboliet van mdma is mda, een op zichzelf staand psychoactief geneesmiddel – hoewel Sumnall wel opmerkt dat slechts 5% van mdma omgezet wordt in mda. Het is dus in feite niet heel waarschijnlijk dat het een merkbaar positief gevoel kan veroorzaken. Een stof die wél prominent aanwezig is, is de metaboliet HMMA. Mogelijk is dat dus de oorzaak van een lekkere day-after. Deze stof blijft verscheidene uren actief, nadat de mdma al is uitgewerkt – alleen niemand heeft ooit onderzocht wat de effecten hiervan zijn op het menselijk lichaam en de menselijke emoties, afgezien van een verhoogde hartslag en andere standaard bijwerkingen.

Weer een andere mogelijkheid zou de structuur van het mdma-molecuul zelf kunnen zijn. Of de drug nou z'n weg naar ons lichaam vindt via een vrolijk gekleurd pilletje, een groezelig zakje, of tijdens een klinisch onderzoek, het bestaat altijd uit een gelijke mix van twee vormen – of 'enantiomeren' - die identiek lijken, maar in werkelijkheid elkaars spiegelbeeld zijn. Uit proeven op muizen is gebleken dat deze twee vormen, (S)-MDMA en (R)-MDMA, heel verschillende maar ook aanvullende effecten op het lichaam hebben. Deze combinatie zorgt voor de unieke ervaring van de drug.

Terwijl de (S)-MDMA-stof zorgt voor het intens stimulerend effect, vergelijkbaar met andere amfetaminen, zorgt (R)-MDMA voor de emotionele bijwerkingen van de drug. Onderzoek heeft uitgewezen dat (S)-MDMA maar voor een periode van drie tot vier uur in het lichaam actief blijft, maar dat (R)-MDMA nog een paar uur langer werkzaam is. Er wordt dan ook gespeculeerd dat de nagloed afkomstig is van de resterende effecten van (R)-MDMA die nog in je lichaam aanwezig is, lang nadat de (S)-MDMA verdwenen is en je gestopt bent met op je tong te kauwen. Helaas is hier nog weinig onderzoek naar gedaan.

Hoewel het verleidelijk is om te kijken naar de directe farmacologische oorzaken van een nagloed, zegt Sumnall dat het net zo goed iets gedragsmatigs of psychologisch kan zijn. "Er zijn een hoop individuele factoren die van belang kunnen zijn, maar ik vermoed dat aangeleerde of psychologische effecten toch wel het meest voor de hand liggen," zegt hij.

Hij bedoelt hiermee dat je vooral in extase bent door de herinneringen aan de geweldige avond, de fantastische muziek, de heerlijke gesprekken die je hebt gehad met een lekker persoon, het tongen, of wat je dan ook allemaal hebt meegemaakt. Deze uitleg correspondeert met anekdotes van nieuwe gebruikers die de nagloed sterker ervaren, aangezien de ervaring zelf nieuw is, waardoor het een grotere psychologische impact heeft. Omgekeerd is het dan ook weer zo dat als je alles doet om jezelf de volgende dag extreem verrot te voelen, je hersenen dat de volgende dag heus wel aan je lichaam laten weten, en je je dus ook zo zult voelen.

Deze bewering wordt ondersteund door Dr. Ben Sessa, een psychiater en psychofarmacalogisch onderzoeker die meerdere onderzoeken heeft gedaan naar mdma. Hij heeft onder andere onderzocht of je met mdma-therapie van een alcoholverslaving af kan komen. Hij zegt dat, in een klinische setting, een juiste dosis pure mdma in de ochtend, bij goed uitgeruste patiënten, ervoor kan zorgen dat het effect van de nagloed veel duidelijker aanwezig is, en dat slechts een klein deel van de patiënten last heeft van een harde terugslag. Hij vermoed dat er zowel psychologische als farmacologische elementen meespelen, maar wijst er ook op dat deze twee met elkaar verbonden zijn en dat het dus nogal onzinnig is om die twee uit elkaar te halen.

Sumnall en Sessa benadrukken allebei dat het nemen rust, eten, hydratatie en het niet nemen van andere soorten drugs en drank - zowel voor, tijdens als na het nemen van mdma, de terugslag sowieso zal verminderen, en misschien zelfs een afterglow in de hand zal werken.

Georgio is het met de geleerden eens, hoewel hij het altijd wel een beetje zegt te voelen. Hij denkt zelf dat vooral je algehele levensinstelling van groot belang is. "Ik voel het eigenlijk wel altijd", zegt hij. "Ik denk dat als je niets voelt er meer aan de hand is; dan zijn het de negatieve dingen in je leven, en ligt het niet per se aan de drug."

Als je mdma neemt om langer wakker te blijven, beter te kunnen dansen, meer te kunnen drinken of minder te kunnen eten dan je normaal gesproken zou doen, dan is het geen wonder dat je je de volgende dag niet top voelt. De kater, je slaaptekort, slechte voeding en uitdroging wegen zo zwaar dat je gegarandeerd last gaat krijgen van een gruwelijke pillendepressie. Want hey: wie z'n billen brandt moet op de blaren zitten.