Nikkies comingout laat zien dat trans personen worden gedwongen te kiezen

Nog geen 30 seconden later komt het er al gemakkelijker uit: "Ik ben gewoon Nikkie, maar als we dan toch moeten labelen, ja, dan ben ik transgender."

Maar hoe vrij is Nikkie nu?

Tegen het einde van de video vertelt ze dat deze comingout niet uit het niets komt. Niet de nieuwe start van het jaar was de aanleiding, maar mensen die haar chanteerden met haar ‘geheim’. Deze mensen, naar wie Nikkie een terechte middelvinger opsteekt, wilden haar verhaal naar buiten brengen omdat ze vonden dat ze ‘loog over wie ze echt is’, vertelt ze. Verdere details zijn er niet; het is gissen of het om oud-klasgenoten gaat, of ze geld wilden zien, of hoe ze haar precies chanteerden. Maar aangezien Nikkie dit geheim, zoals ze het zelf ook noemt, ook niet direct met haar verloofde had gedeeld (en dus ook niet met haar 12 miljoen volgers), is het voorstelbaar dat de chantage haar angst inboezemde en ze zich ernstig onder druk gezet voelde.

Het is natuurlijk een verademing dat die druk voor haar nu van de ketel is. Maar gezien de (deels) gedwongen omstandigheden waaronder ze deze comingout doet – of ‘onthult’, zoals media sensationeel verwoorden –, en de vaak nog belabberde positie van transgender mensen in Nederland en wereldwijd, is er niet alleen maar plek voor een jubelstemming.

Ook Transgender Netwerk Nederland is verdeeld over het nieuws. In een persbericht schrijft de persvoorlichter: “De transgemeenschap is erg blij met dit krachtig rolmodel. Wel baart het TNN veel zorgen dat Nikkie dit onder druk heeft gedaan. 'Iemand zou altijd zelf moeten bepalen of en wanneer het moment is om de transgender achtergrond te vertellen', aldus TNN-voorzitter Brand Berghouwer.”

Werkelijke vrijheid, zo zou je kunnen redeneren, is er pas als het hele idee van een comingout niet meer nodig is; niet voor lesbiennes, bi’s of homo’s, en ook niet voor mensen die in een verkeerd lichaam zijn geboren of zich helemaal niet identificeren met welke gender dan ook. Maar zoals Nikkie zelf ook zegt, “planet earth is full of labels”, en blijkbaar bestaan er mensen die dit soort labels zó belangrijk vinden dat ze voor een ander bepalen – desnoods met geweld of chantage – wat diens zogenaamd werkelijke identiteit moet zijn.

Nikkie vertelt in de video ook dat haar moeder, op het moment dat ze zwanger was van haar, ervan overtuigd was dat ze een meisje zou krijgen. Zo overtuigd zelfs dat ze geen echo liet maken om dit vermoeden, of verlangen, te bevestigen. Toen Nikkie werd geboren, bleek zij dus mannelijke geslachtskenmerken te hebben: “Dat was een verrassing voor mijn moeder, en ook voor mij zodra ik eenmaal een beetje kon nadenken. Vanaf het moment dat ik geboren was, dacht ik dat ik een meisje was.”

Genderdisappointment is een werkelijk bestaand ding, en niet alleen in China; kijk alleen al naar de duizenden genderrevealfilmpjes, waarin vaders luid juichend ‘YES’ roepen als blijkt dat ze een zoon krijgen. En het kan extremer: er zijn blogs die schrijven over ‘Wat als het jou overkomt’, en je vindt overal op internet tips over voeding die het geslacht zou kunnen beïnvloeden. In de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk bestaan zelfs IVF-klinieken die (illegaal) doen aan genderselectie, en er zijn mensen die een abortus omwille van het geslacht van een ongeboren kindje een prima idee vinden.

Verwachtingen scheppen hoop, maar ook teleurstellingen. En teleurstellingen kunnen dus een voedingsbodem zijn voor haat, mishandeling of in Nikkies geval chantage. Pas je niet in het verwachte hokje, dan moet je sterk in je schoenen staan om een ferme middelvinger naar de buitenwereld op te kunnen steken. Nikkies moeder was en is altijd haar grote steun geweest, vertelt ze in de video, maar wat als je ouders hebt die niet om kunnen gaan met jouw zogenaamde anders-zijn? Wat als je geen miljoenenpubliek hebt dat je overlaadt met hartjes, likes en steunbetuigingen?

“Veel trans personen ervaren dat wanneer hun transgender achtergrond bekend is, zij niet meer gezien worden als man of vrouw, maar ze enkel als "de transgender" bekend staan,” schrijft de persvoorlichter van TNN in het persbericht. “Ik weet niet of mensen me nu gaan haten, of ze me wel zullen accepteren, maar wat ik wel weet is dat ik niet ben veranderd,” zegt Nikkie tegen het einde van de video. Ook voor haar is het blijkbaar een angst: dat mensen haar niet meer los kunnen zien van deze comingout. “Ik ben nog steeds dezelfde Nikkie.” Als laatste vraagt ze haar ‘glow babies’ en andere kijkers (inmiddels meer dan 16,5 miljoen, binnen nog geen 24 uur) om onder de video te reageren met het woord ‘vrouw’. Dat is immers het hokje waarin ze zich al sinds klein af aan goed bij voelt.

Het vrouwenhokje kan een prima hokje zijn, maar vrij is het ook daar niet; het blijft een hokje. Laat staan voor iemand als Nikkie. In het gunstigste geval is het inderdaad zo dat Nikkie met deze comingout een rolmodel kan zijn voor “kleine Nikkies”, zoals ze zelf hoopt en zoals BN’ers en politici dit met haar meehopen. Ook TNN heeft die hoop: ‘De boodschap van de internationaal bekende visagist kan gebruikt worden om anderen te inspireren om zichzelf te zijn.(…) Ook kan Nikkies verhaal ervoor zorgen dat trans zijn steeds normaler wordt.’

Al de hele dag is #Nikkie trending topic op Twitter, alle media schrijven erover, Kamerleden reageren, en het is wachten tot vriendin Kim Kardashian haar steun betuigt. Normaal is dat allemaal niet, bevrijdend tot in zekere mate, maar zorgelijk zeker ook. Dit nieuws lijkt vooral zoveel impact te hebben 'omdat we het niet wisten', en Nikkie door het te delen haar identiteit 'onthult'. Maar we wisten al wie ze was – dat liet ze al open en bloot zien in haar meesterlijke video 'The power of Make-up'.

We zullen zien hoe snel Nikkie dit verhaal van zich af kan schudden en als een herrezen feniks kan doen wat ze doet (make-upvideo’s maken) zónder dat het over haar transgender achtergrond gaat. Pas dan is er inderdaad ruimte voor mensen om zichzelf te zijn, of zoals Nikkie in haar video omschrijft: “I wanted to be my own person, my own identity, my own human being, without any rules, labels or restrictions.”