Laat je niet bang maken voor het coronavirus

In Noord-Italië, waar deze week elf dorpen in lockdown gingen, zijn het niet alleen de halflege straten die je een onheilspellend gevoel geven. De mensen daar krijgen ook een overdosis informatie over het coronavirus, vaak met sensationele en angstaanjagende nieuwskoppen.

Er zijn constant updates over hoeveel mensen er zijn besmet en waar het virus zich heeft verspreid, vooral nu het virus ook in Nederland is gearriveerd. Er wordt gezocht naar de eerste besmette persoon, wat sommigen een “klopjacht” noemen. Er gaan complottheorieën rond over hoe verschillende regeringen met het virus omgaan, waarbij landen tegenover elkaar worden gezet en zelfs het fundament van de EU in twijfel wordt getrokken. Moeten mensen die bang voor het virus zich dan maar gewoon terugtrekken en hun telefoon uit het raam gooien?

Ik vroeg het psychiater Gino Pozzi, hoofd van de afdeling angststoornissen in de Gemelli-polikliniek in Rome. “Als er veel informatie is waarvan we niet weten hoe we erop moeten reageren, omdat we er niet zoveel over weten, dan kan dat leiden tot veel verwarring en dus ook angst,” zegt hij. “Maar het heeft geen zin om jezelf af te zonderen van al die informatie, want het is wel belangrijk om op de hoogte te blijven.”

Je moet het alleen ook weer niet overdrijven. Veel mensen worden niet zozeer bang door het virus zelf, maar door de verhalen die erover worden verteld. Niet alleen op paniekzaaiende clickbaitsites, maar ook van deskundigen die het niet met elkaar eens zijn, of politici die erop los speculeren.

Pozzi noemt de huidige situatie een ‘infodemie’: een epidemie waarbij “verdraaide en verwarrende informatie” rondgaat, die “niet alleen de mensen treft die al bang zijn, maar ook iedereen die niet in staat is om in te schatten welk nieuws betrouwbaar is en welk nieuws niet. Daarom is het belangrijk dat je je bronnen zorgvuldig uitzoekt, vertrouwt op openbare instanties en je simpelweg aan het advies van de experts houdt.”

Besmettelijke ziektes leiden over het algemeen vaak tot irrationele angsten. “Toen de plaag uitbrak, werden er ook grote religieuze processies georganiseerd om de hulp van God in te roepen,” zegt Pozzi. Doordat er vervolgens heel veel mensen bij elkaar samenkwamen, werd het gewenste effect helaas niet bereikt.

De angst wordt nog eens versterkt omdat je niet zomaar kunt zien of iemand besmet is – met als gevolg dat mensen placebo’s gebruiken als stofmaskers of in quarantaine gaan terwijl dat eigenlijk helemaal niet nodig is. De angst heeft ook geleid tot veel racisme: in Australië weigerden ouders bijvoorbeeld om hun kind te laten behandelen door artsen van een Aziatische afkomst, en in Nederland werd een vrouw van Chinese komaf in elkaar geslagen nadat ze mensen had aangesproken die het controversiële coronalied zongen, Voorkomen is beter dan Chinezen. In een paper uit 2004 over de SARS-epidemie stond ook al: “Er is veelvuldig vastgesteld dat het werkelijke gevaar van SARS niet alleen de bedreiging van de infectie is, maar ook de angst die erover heerst.”

Uit de beschikbare gegevens blijkt dat het sterftecijfer laag is: minder dan 2 procent van de mensen die jonger dan zestig zijn overlijdt aan het virus. Maar toch schrikken we van de snelheid waarmee het coronavirus zich over de wereld verspreidt. Om te begrijpen waarom sommige mensen hier zo irrationeel reageren, is het volgens Pozzi belangrijk om te weten hoe onze hersenen tijd verwerken. “We onderschatten meestal de gezondheidsrisico’s op de lange termijn, terwijl we wel bang zijn voor kortetermijnrisico’s,” zegt hij. “Als je iemand wilt laten stoppen met roken door foto’s te laten zien van hoe je longen er dan over vijftig of zestig jaar uitzien, werkt dat vrijwel nooit.”

Dat mensen bang zijn voor besmettelijke ziektes is onvermijdelijk, maar dat neemt niet weg dat we de hysterie moeten indammen. We moeten ons altijd blijven afvragen waarom we precies bang zijn, en ons ervan bewust zijn hoe onze angst ook anderen kan beïnvloeden. En vooral luisteren naar de mensen die er verstand van hebben.

Hieronder staan de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om zoveel mogelijk te voorkomen dat je besmet raakt.

Was je handen regelmatig
Reinig je handen regelmatig en grondig met een desinfecterend middel op alcoholbasis, of was ze met water en zeep.

Houd afstand
Zorg ervoor dat er minstens een meter afstand zit tussen jou en iedereen die hoest of niest.

Raak je ogen, neus en mond niet aan

Hoest en nies op een hygiënische manier
Zorg ervoor dat jij en de mensen om je heen zich hygiënisch gedragen. Bedek je mond en neus met de binnenkant van je elleboog of met een doekje, als je moet hoesten of niezen. Gooi het gebruikte doekje direct daarna weg.

Als je koorts hebt, moet hoesten of ademhalingsproblemen hebt, zoek dan snel medische hulp
Blijf thuis als je je niet goed voelt. Als je koorts hebt, moet hoesten of ademhalingsproblemen hebt, zoek dan medische hulp en volg de aanwijzingen van je lokale gezondheidsdienst.

Blijf op de hoogte en volg de adviezen van je zorgverstrekker op
Zorg ervoor dat je op de hoogte blijft van de laatste ontwikkelingen over Covid-19. Volg adviezen van je werkgever, zorgverstrekker of je landelijke gezondheidsdiensten op, zodat je weet hoe je jezelf en anderen kunt beschermen tegen Covid-19.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Italië .