Achter de schermen bij onze nieuwe documentaire over Iran

In november 2019 ging er een documantairecrew van vier mensen naar Iran, onder leiding van VICE-medeoprichter Suroosh Alvi. We hadden geen specifieke opdracht, dus we konden de tijd nemen om het hele land te doorkruisen. We dachten destijds dat Iran een onrustige periode doormaakte, maar achteraf gezien is het er sindsdien juist niet meer zo vredig geweest.

We wilden verschillende mensen ontmoeten door het hele land, dus we kozen er bewust voor om met een kleine crew te reizen en weinig spullen mee te nemen. Naast onze gebruikelijke camera-apparatuur namen we ook een Sony Handycam mee, een goedkope kleine camera die normaal gesproken wordt gebruikt door toeristen of kinderen die hun eerste skatevideo opnemen.

Het resultaat was de VICE Guide to Iran, een film waarin we het alledaagse leven in Iran konden laten zien op een manier die ons in de vorige bezoeken niet was gelukt. Tijdens de 22 uur durende treinrit naar Bandar Abbas, de havenstad van waaruit Iran de Straat van Hormuz domineert, konden we mensen ontmoeten en de hele reis vastleggen zonder dat we veel bekijks trokken of de politie achter ons aan kregen, zoals we gewend waren. Tegenwoordig heeft iedereen toch wel een camera op zak, dus is er veel meer mogelijk.

Toen we het hoofd van de pro-Iraanse militie spraken, of bij de oude Amerikaanse ambassade waren met een man die in 1979 Amerikaanse diplomaten martelde (en inmiddels is overleden aan COVID-19), filmden we dat met de flexibele Sony FS7, die we bij VICE ook normaal gesproken gebruiken om video’s op te nemen.

We wilden delen van het land zien waar de grote nieuwszenders nooit komen – als ze überhaupt al naar Iran reizen. We gingen naar het eiland Qishm, Bandar Abbas, de Straat van Hormuz en delen van de hoofdstad Teheran. We ontmoetten de leden van de fantastische metalband Chaos Descent, het voormalige hoofd van de Iraanse Revolutionaire Garde en Masoumeh Ebtekar, de vicepresident van Vrouwen- en Familiezaken.

Een paar dagen nadat we het land hadden verlaten braken er grootschalige protesten uit, schoot het Iraanse leger een Oekraïens passagiersvliegtuig neer (waarvan ze later zeiden dat het een ongeluk was) en raakte de halve regering besmet met het coronavirus – evenals een groot deel van de bevolking. De reis was een bijzondere kans om door het land te reizen voordat alles veranderde, zoals ook de rest van de wereld nooit meer hetzelfde zal zijn.

Deze foto’s zijn allemaal genomen door Jake Burghart, met de Pentax K1000 van zijn opa, en geven wat ons betreft een mooi inkijkje in onze reis. We hopen dat jullie deze beelden en de film waarderen.

Vanaf het vliegveld begonnen we aan een treinrit van 22 uur, van Teheran in het noorden naar de Straat van Hormuz in het zuiden. Deze foto is om zes uur ‘s ochtends genomen, nadat we uit onze stapelbedden waren geklommen. Het treinpersoneel schonk pas thee vanaf zeven uur, en ze maakten er een hele show van om te laten zien hoe onmogelijk het was om dat zo vroeg te doen. Het hielp ook niet om wat geld toe te stoppen.

(Op de foto: Suroosh Alvi en Alex Chitty.)

Keegan Gibbs, onze tweede cameraman/geluidsman/manusje van alles – met een crew van vier personen krijg je al snel dat iedereen van alles tegelijk doet. Deze handycam kochten we een paar dagen voordat we vertrokken, met de intentie om alles te filmen. Gelukkig maar, want in de trein was het strikt verboden om met onze normale camera-apparatuur te filmen, maar toen we deze tevoorschijn haalden vond het treinpersoneel het prima.

Het gebed eindigde vlak na zonsondergang. De trein stopte, iedereen stapte uit en mensen gingen omstebeurt naar binnen bij een kleine moskee. Niemand maakte zich druk om ons of onze camera; ze hadden zich niet veel prettiger kunnen opstellen.

Dit stuk strand lag vlak naast het spoor. Aan de horizon zagen we olietankers voorbijvaren, en er waren ook strandgangers die selfies namen in dit omstreden water.

Hierna namen we de boot naar Qishm – als we een reisdocu wilden maken, konden we daar niet omheen. Hier zijn we in het busje aan het wachten totdat de douane onze spullen heeft gecontroleerd, en dat had zeker meer een eilandvibe dan in Teheran.

Bij het vissershaventje op Qishm zagen we deze jongen van een gezonken boot afspringen. We waren van Teheran gewend dat het taboe is om je blote huid te laten zien, maar dat idee lieten we hier al snel los, waarna we onze shirts uittrokken en hem in het water vergezelden.

Dit strand deed ons denken aan spring break in Amerika. Barbecues, geïmproviseerde shishalounges, kameelritjes, parasailen, heel veel muziek en vooral een hele goede vibe. Als cameraman raak je totaal verdwaald op dit soort plekken – ik vergat totaal dat we aan het werk waren en liep overal heen waar ik maar wilde.

Na zonsondergang werd het eb, waardoor er een landbrug ontstond naar een kleiner eiland. Iedereen liep erheen en feestte daar weer verder.

Een geïmproviseerde shishalounge op het kleinere eiland. Het was de muur van een verlaten gebouwtje en iemand had wat waterpijpen en tafels meegenomen. De oceaan ligt achter ons, links zit een man kebab te grillen en aan de andere kant zagen we een lucht die bezaaid was met parachutisten. Ik voelde me hier thuis en wilde nooit meer weg.

We vlogen terug naar Teheran. De gedachte om in een vliegtuig te zitten stond me erg tegen, nu we met de boot en de trein hadden gereisd. Hier zie je Suroosh in het mausoleum van ayatollah Khomeini in Teheran. Nogal een verschil qua sfeer met het strand, maar ze hadden in ieder geval een cadeauwinkel en ijsjes. Het was zeker niet zoals het aan ons was voorgesteld.

De Iraniërs noemen dit het “hol van de spionnen” of het “nest van spionage”, wat allebei veel mooier klinkt dan de naam die wij ervoor gebruiken: de voormalige Amerikaanse ambassade. Het is een vreemde tijdscapsule, een museum dat niet echt open lijkt te zijn. Hier spraken we af met Hossein Sheikholeslam, een hooggeplaatste Iraanse politicus die betrokken was bij de gijzeling van de ambassade in 1979. In maart stierf hij aan COVID-19.

Dit is buiten bij de ambassade. Na de revolutie schilderden kunstenaars anti-Amerikaanse afbeeldingen op de muren, en bij het veertigjarige jubileum van de revolutie deden ze dat weer opnieuw. Dit het logo van de Ramones, maar dan een antisemitische en anti-Amerikaanse variant.

Dit is Bigmouth, ook wel bekend als de hypeman bij anti-Amerikaanse bijeenkomsten.

Als Bigmouth de hypeman is, zijn dit de achtergronddansers. De kinderen die vanuit scholen in de buitenwijken van Teheran hiernaartoe zijn gebracht, en hun beste anti-Amerikaanse kleren hebben aangetrokken. Ze benadrukten met klem dat ze alleen de Amerikaanse regering haten, niet per se de Amerikaanse mensen.

“Ik sta tot uw dienst, Khomeini”. Deze religieuze studenten lijken iets fanatieker te zijn dan de rest.

Het einde van de optocht, het carnaval of de demonstratie – we weten niet helemaal welk woord er nou het beste bij past. Een straatverkoper wast de verfspatten van zijn Trump-poster in een open riool, wat op meerdere vlakken erg poëtisch is.

De crew op de laatste dag op de markt. Van links naar rechts: Suroosh Alvi, Alex Chitty, Keegan Gibbs, Katty Arsinjani, Jake Burghart.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.