Een nertsenfokker over zijn miljoenen, het fokverbod en razende activisten

Wil je elke week de beste verhalen van VICE België? Schrijf je in voor onze newsletter.

Bont zit al jaren in het verdomhoekje: als je je in België in een bontjas vertoont kun je op z’n minst rekenen op schuine blikken, en misschien zelfs op een pot rooie verf over je jas. Zelfs als je een jas zonder bont draagt van een merk dat bekent staat om zijn bontkragen, kan je kritiek verwachten, zoals onze Canada Goose-dragende premier moest merken in Davos.

Toch is het vooral de nertsenfokkerij die veel kritiek krijgt: in die business gaat het er niet bepaald zo gezellig aan toe. Dierenrechtenactivisten protesteren dan ook flink tegen nertsenfokkerij – en met succes. Eind 2012 trad er in Nederland een nertsenfokverbod in werking. In Wallonië en Brussel is dat ook het geval, en in Vlaanderen is eind 2018 één van de laatste stappen naar zo'n verbod genomen. Dan mogen bestaande nertsenhouders hun bedrijf niet meer uitbreiden en mogen er geen nieuwe bedrijven meer worden gestart. Bovendien moeten alle nertsenfokkerijen per 1 december 2023 definitief hun deuren sluiten.

Voor nertsenfokkers is dat verbod natuurlijk heftig nieuws. Zij hebben vaak duizenden euro’s in hun bedrijf geïnvesteerd en hebben binnenkort geen job meer. Ook kun je je afvragen in hoeverre de nertsen beter af zullen zijn door het verbod. Volgens de fokkers zullen mensen namelijk altijd willen flashen met bontjassen en zal de nertsenfokkerij zich dus gewoon verplaatsen naar landen waar er minder regelgeving is rondom dierenwelzijn.

Omdat ik meer wil weten over het financiële wel en wee van nertsen fokken en hoe het aankomende verbod wordt ervaren, zocht ik de 22-jarige nertsenfokker Mischa Bouwer op in het Nederlandse Laag-Soeren, waar hij twee jaar geleden het bedrijf van zijn vader overnam.

VICE Money: Hey Mischa, is het winstgevend om nertsenfokker te zijn?
Mischa Bouwer: We maken op dit moment helemaal geen winst, omdat de markt is ingestort. Tussen 2008 en 2014 was dat anders: mijn pa heeft toen ruim drie miljoen verdiend. Dat kwam omdat toen de economie in China – de grootste afzetmarkt ter wereld, waar 90 procent van alle bont naartoe gaat – in opkomst was en er ontzettend veel vraag naar bont was. Het is daar een statussymbool. Voor een beetje bontjas betaal je natuurlijk vaak ook duizenden euro’s. Na 2014 werd de economie in China minder en nam de vraag weer af. Omdat er toen inmiddels ook veel andere mensen waren die rijk wilden worden met nertsen, was er sprake van overproductie, wat voor een diep dal in de pelswaarde zorgde.

Wat krijg je nu nog voor een nertsenpels?
We krijgen momenteel 20 euro per stuk, maar het hele proces voor een pels kost ons 21 euro. Per nerts ben je een tientje aan voer kwijt, en de rest aan arbeid en machines. Tussen 2008 en 2014 kregen we 70 euro per vel. Omdat we meestal zo’n 10.000 vellen per jaar verkopen, hadden we aan het einde van het jaar dus ongeveer vijfhonderdduizend euro winst.

Hoeveel geld stop je iedere maand in je eigen zak?
Niet zoveel, omdat ik nog thuis woon. Ik heb dus maar 500 euro per maand nodig – dat is mijn winstuitkering als directeur. Natuurlijk is er momenteel eigenlijk geen winst, dus leven we van ons spaarpotje. Er staat nu nog zo’n 2,2 miljoen op de bank. Ook heeft mijn vader geïnvesteerd in vastgoed in Amerika: hij heeft daar 35 huizen. Veel nertsenfokkers hebben al hun geld in nertsen gestoken, maar wij gelukkig niet.

Wat vind je ervan dat nertsenfokkerijen dicht moeten?
Ik vind het niet oké dat we geen compensatie van de Nederlandse overheid krijgen. Er is tegen ons gezegd dat we tot 2024 krijgen om onze investeringen in ieder geval terug te verdienen, maar nu de markt is ingestort draaien we alleen maar verlies. Het enige dat we krijgen is een kleine sloopsubsidie van 50.000 euro, maar het slopen van een nertsenfokkerij kost veel meer. We zullen dus geld moeten bijleggen om onze bedrijven te slopen. Dat klopt van geen kant.

Wat ga je straks doen?
Mijn vader en ik gaan gewoon door in het buitenland. Mijn vader heeft al een fokkerij in Ierland en ik wil er straks een in Amerika beginnen. Ik zit nu te kijken in Wisconsin. Er is daar bijvoorbeeld geen minimum voor de grootte van de kooi van een nerts. Als je wil mag je een nerts daar gewoon in een pak melk proppen. Maar mocht ik daar een bedrijf beginnen, zou ik wel dezelfde kooimaten hanteren als ik nu in Nederland doe.

Hoe kijk jij moreel gezien tegen het fokken van nertsen voor hun vacht aan?
Iedereen zegt altijd dat het overbodig is, maar er blijven mensen die het willen kopen. En als je iets wilt kopen, vind ik dat dat in deze wereld moet kunnen. Mijn nertsen hebben het ook goed: ze hebben best wat ruimte en frisse lucht en krijgen goed te eten. Het doodmaken is ook perfect, want er komt geen stressvol transport aan te pas. Ze zitten hun hele leven in een kooi, waarna wij ze in een gaskist stoppen. Dat is het. En als een dier iets mankeert, stop ik hem voortijdig in de gaskist. Waarom zou ik hem laten lijden? Verder vind ik het heel duurzaam. Een biefstuk vreet je op, kak je uit en klaar is Kees, terwijl een bontjas makkelijk 25 jaar meegaat. En als ik het niet doe, doet een andere fokker het wel.

Draag je zelf ook bont?
Nee, in Nederland kun je het bijna niet meer maken om rond te lopen met een bontjas, door alle tegenstand die er is. Ik heb wel vellen in mijn slaapkamer hangen, maar geen jas. Er zijn maar weinig nertsenfokkers die dat dragen, op een paar vrouwen na. Zo’n kort jasje vind ik nog wel mooi, maar een lange pooierjas vind ik maar niks. Wat vind je van nepbont als alternatief voor echt bont?
Ik vind dat slap. Als je het mooi vindt, ga dan voor het echte spul. Ik heb weleens een foto gezien van een meisje die bij een fokkerij stond te protesteren met een neppe bontkraag op haar jas. Dat vond ik maar een raar gezicht. Staan er bij jullie ook weleens dierenactivisten voor de deur?
Hier niet, maar ons hele bedrijf is omringd met hoge hekken met stroomdraad erop, zodat die gekken niet binnenkomen. We maken soms wel mee dat we ‘s nachts uit bed worden gebeld, omdat er bij een collega-nertsenfokker een heleboel nertsen zijn losgelaten. Dan loop je met zo’n tachtig fokkers door de buurt om die nertsen weer te vangen. Alle kippen in de omgeving zijn dan vaak wel al dood, want dat doen nertsen. Ik snap het idee van die activisten wel, maar de uitvoering is niet handig. Ze verpesten je hele fokbestand, alles gaat in de war en de dieren die daadwerkelijk ontsnappen, kunnen niet in het wild overleven.

Heb je ook een lievelingsnerts?
Ja, ik heb er eentje. Die gaat nu voor de zesde keer paren. Ik heb hem nooit tam gemaakt, maar hij bijt niet. Hij zit vooraan in de loods en ik geef hem altijd extra stro – dat vind ik wel mooi. Als hij morgen dood is, zou ik het jammer vinden, maar ik zou er ook niet wakker van liggen. Omdat hij al wat ouder is, is zijn vel trouwens wel minder waard.

Bouw je eigenlijk een pensioen op?
Nee, dat zit in het bedrijf. Ik denk dat de markt wel weer gaat aantrekken, dus ik maak me daar geen zorgen om. Maar stel dat het misgaat en het geld raakt op, dan heb ik een probleem.

Je zou ook kunnen zeggen: ik pak die sloopsubsidie, sloop de boel en steek die paar miljoen in mijn zak.
Met 2,2 miljoen kan je de rest van je leven niet doen. Tenminste, ik weet niet wat een mensenleven kost, maar wie wil dat nu? Als je een week thuiszit, verveel je je alleen maar. Bovendien werk ik graag met dieren en dan het liefst met nertsen, want ik zie het niet zitten om een ander soort boer te zijn. Boeren worden in Nederland toch een beetje weggezet als domme mongolen, die alle dagen dieren in elkaar slaan en in de stront zitten te roeren. Daar bedank ik voor.

Volg VICE België razendsnel op Instagram.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op VICE NL.