De Battle of Beanfield was het begin van het einde voor illegale raves in Engeland

"Er lagen overal glasscherven, mensen schreeuwden, zwarte rook steeg op boven de brandende caravans, en waar je ook keek werden mensen tegen de grond gebeukt en aan de haren getrokken … mannen, vrouwen, en kinderen werden uit hun vernielde huizen weggevoerd, terwijl ze schreeuwden, bloedden en huilden … Door de jaren heb ik genoeg verschrikkelijke, angstaanjagende dingen gezien - achteraf lachte ik er meestal om en schreef er een stukje over. Maar toen ik Beanfield verliet, kon ik wel in huilen uitbarsten."

Dit waren de woorden van Nick Davies van The Observer. Dertig jaar geleden was hij als een van de weinige journalisten getuige van een gewelddadige confrontatie tussen dertienhonderd gewapende politieagenten en zeshonderd new-age reizigers die zich bij Stonehenge verzameld hadden. De rellen kwamen bekend te staan als de Battle of Beanfield, maar die komische naam is misleidend. Het was namelijk een belangrijke mijlpaal voor Thatcher in haar strijd tegen alles wat rebels was.

Het is ochtend, 1 juni 1985. Zo'n zeshonderd reizigers rijden op motors en in campers en caravans naar The People's Free Festival, dat sinds midden jaren zeventig georganiseerd wordt bij Stonehenge. Het was bekend dat de Hoge Raad het festival verboden had, maar niemand die zich daar druk om maakte. De Peace Convoy, zoals de karavaan zichzelf noemde, scheurde flierefluitend door het idyllische Engelse landschap.

Alan Lodge – voormalig paramedicus van de Londense ambulance, tegenwoordig fotograaf, reiziger en filantroop – was gewend aan deze chaotische manier van reizen. "Bij een karavaan met twee- tot driehonderd motors is het gebruikelijk dat je elke tien kilometer moet stoppen, omdat iemand panne heeft," vertelt hij.

Toen het reisgenootschap voor de vijftiende keer moest stoppen, ging Lodge ervan uit dat het om zoveelste lekke band ging. Pas toen hij geschreeuw hoorde, wist hij dat er iets mis was. "Er werd gegild en je hoorde glas breken," vertelt Lodge. "Een groep agenten rende op me af terwijl anderen op de voorruiten van de busjes insloegen."

Lodge en z'n vrienden sprongen snel op hun motors en reden door de dichtstbijzijnde heg. De politie volgde en kreeg uiteindelijk een groep reizigers in een veld vol tuinbonen te pakken – vandaar de naam Battle of Beanfield. Bevolen werd dat alle reizigers gearresteerd zouden worden.

Het was bepaald geen liefde op het eerste gezicht. Aan de ene kant de politie-eenheden, die kort daarvoor nog op protesterende mijnwerkers hadden ingeslagen. Het politierapport rapporteerde een paar dagen later dat de acties bij Stonehenge "al maanden gepland waren en dezelfde strategieën als tegen de mijnwerkers toegepast werden."

Aan de andere de new-age reizigers, als nieuw slachtoffer van "Thatcher's leger" zoals de mijnwerkers de politie-agenten noemden. "Wij waren magere, heroïne rokende hippies," zegt Lodge.

De 21-jarige Sensi had die dag haar twee kleine kinderen meegenomen in haar busje, dat meereed met het Peace Convoy.

"Wij reden achterin de karavaan, maar hoorde het geschreeuw en het geluid van brekend glas in de verte," vertelt Sensi. "We vluchtten over akkers en werden achternagezeten door de politie, maar hadden geluk en ontsnapten. Mijn vriendin Sheila werd haar bus uitgetrokken met haar baby in haar armen. Ik wilde naar haar toerennen, maar kon haar niet meer bereiken. Ik liet een andere vrouw en haar vriend meerijden – zij hadden ook een klein kindje. Haar vriend was geslagen en bloedde als een rund. Zij was in shock. Ze hadden hun huis verloren en bijna al hun bezittingen. "

"Ik probeerde gewonden te helpen," zegt Lodge. "Het viel me op dat enorm veel mensen op hun achterhoofd waren geslagen. Waarschijnlijk renden ze weg toen ze geraakt werden. Een jongen van begin twintig was in een soort coma geraakt. Ik maakte me zorgen om zijn gezondheid, want hij had een enorme wond op zijn hoofd. Ik vertelde een agent dat er een ambulance moest komen. Ze legden hem op een stretcher en voerden hem af."

Acht politieofficieren en zestien reizigers moesten uiteindelijk naar een ziekenhuis worden afgevoerd. Ruim vijfhonderd reizigers werden gevangengehouden, de grootste massa-arrestatie ooit in Groot-Brittannië (al leidden de arrestaties nauwelijks tot vervolgingen). Er was niet genoeg ruimte in lokale gevangenissen, dus werden de gearresteerden in verschillende districten achter slot en grendel gegooid. Ouders en hun kinderen werden in verschillende steden gevangen gehouden; honden en andere huisdieren werden ingeslapen.

Een verslaggever van ITN, Kim Sabido, was ter plaatse tijdens de rellen en deed geëmotioneerd verslag voor de camera: "Wat wij het afgelopen half uur in dit veld hebben gezien behoort tot de meest brute politiecharges die ik in mijn journalistieke carrière heb meegemaakt. Het aantal mensen dat – soms met baby in de armen —is neergeknuppeld door de politie lijkt ontelbaar."

Sabido's nieuwsitem is nooit uitgezonden en hij beweert dat de opnames van die dag, "met name de meest schokkende beelden," naderhand verdwenen. Enkele jaren later dook er toch beeldmateriaal op, dat verwerkt is in de documentaire Operation Solstice.

Maar in 1985 was het merendeel van de media op de hand van Thatcher. De reizigers werden neergezet als een zootje ongeregeld, gevaarlijke anarchisten met wapens.

Toch kwam er hulp uit onverwachte hoe in de vorm van de conservatieve Graaf van Cardigan, op wiens land de karavaan een tijdje gekampeerd had. De graaf volgde de stoet en zag een vrouw die "herhaaldelijk op haar hoofd werd geslagen met een knuppel" terwijl campers vernield werden door politieagenten met hamers.

Toen 24 reizigers, waaronder Lodge, de politie van Wiltshire aanklaagden voor criminele geweldpleging, was de getuigenverklaring van de graaf doorslaggevend. De rechtse pers was woedend en de Graaf van Cardigan werd een klassenverrader (de Telegraph) en blaffende idioot (The Times) genoemd. Er waren journalisten die openlijk speculeerden dat zijn getuigenverklaringen vals waren. Later werden zij allemaal aangeklaagd door de graaf.

Zeven jaar later wonnen de reizigers eindelijk de rechtszaak. Ze kregen een schadevergoeding, maar toch was er voorgoed iets geknakt.

"Er ging veel mis die dag," zegt Lodge. "Veel new-age reizigers gingen ten onder aan slechte, illegale drugs. Alles was vernield en iedereen had een soort fuck-it-attitude. Er werd nog meer heroïne gebruikt dan normaal en veel goedkoop bier gedronken. Alsof we in oorlog waren, wat compleet tegen onze moraal inging."

Het jaar daarop, in 1986, werd de Public Order-akte samengesteld. Het was de eerste juridische aanval op vrije festivals en de lifestyle van de new-age reizigers. De scene leefde eind jaren tachtig en begin jaren negentig eventjes op. Maar ook dat eindigde met de Criminal Justice-akte in 1994, die de politie toestemming gaf streng op te treden tegen festivals met muziek "die zich kenmerkt door het uitstoten van herhaaldelijke beats," oftewel alle raves. En zo werd het pad geëffend voor commerciële raves en discotheken waar je dertig euro entree betaalt en een flesje water acht euro kost.

Het is haast niet meer voor te stellen dat ooit duizenden mensen zes weken lang gratis gingen feesten op het Engelse platteland; de politie die je rave komt verzieken is heel normaal geworden. De Battle of Beanfield was wat dat betreft het begin van het einde.