We spraken de queer-activisten die een Gents donorcentrum besmeurden met nepbloed

Bij VICE is er altijd plaats voor Pride. Lees al onze verhalen over de lhbt+-gemeenschap.

‘Hier ons bloed dat je niet wil’, staat er tussen de rode spatten op de gevel van het Gentse bloeddonatiecentrum te lezen. In de nacht van 10 op 11 juni besmeurden queer-activisten het centrum van het Rode Kruis met nepbloed. Een maand eerder had de organisatie bekend gemaakt dat transgenders voortaan geen bloed of plasma meer mogen doneren, maar het werd pas een dikke maand later door de media opgepikt.

In een anoniem statement stellen de actievoerders dat ze zich verzetten tegen het ‘discriminerend en transfobe beleid van het Rode Kruis’. Ze klagen de ‘verrechtsing binnen onze gezondheidsinstanties aan’ en leggen de link met ‘de recente homo- en transfobe uitspraken van N-VA- en Vlaams Belang-kopstukken’.

Donderdag 13 juni vond er een tweede actie plaats voor het Gentse donorcentrum. Een twintigtal actievoerders protesteerden met spandoeken en slogans tegen de nieuwe richtlijnen van het Rode Kruis. Het is onduidelijke welke link deze activisten hebben met de nepbloed-actie.

De manier waarop het Rode Kruis bepaalt wie wel en wie niet bloed mag geven was al eerder voer voor debat. Zo mogen homo’s pas sinds 2017, nadat ze maar liefst voor een volledig jaar geen seks hadden, bloed geven. Dat de discussie over trans-bloeddonors nu ook voet aan wal krijgt, is dan ook geen verrassing.

Het Rode Kruis verklaarde dat men nog niet goed weet welke impact de veranderende hormonenspiegels van transgenders hebben op de samenstelling van hun bloed, waardoor de veiligheid voor zowel donor als ontvanger niet gegarandeerd kan worden. Daarnaast zouden transgenders een risicogroep kunnen vormen voor hiv-besmettingen.

Het Transgender Infopunt, verbonden aan het UZ Gent, spreekt de uitleg van het Rode Kruis echter tegen, en stelt dat de beslissing werd genomen op basis van onvolledig wetenschappelijk onderzoek. Wij slaagden erin de activisten op te sporen en stelden hen enkele vragen.

VICE: Waarom kozen jullie een apolitieke hulpinstantie als het Rode Kruis als doelwit?
Activisten: Dit was geen actie gericht tegen het Rode Kruis - dat overigens zeer goed werk levert - maar een actie tegen de beslissing om het bloed van transpersonen te weigeren. We zouden net willen dat iedereen bloed kan geven. Iedereen heeft uiteraard recht op veilig bloed, maar iedereen verdient het ook om menselijk behandeld te worden. Voor ons is deze actie binnen een groter kader een duidelijk signaal naar homo- of transfobe organisaties. Dit soort beslissingen en de communicatie errond spelen recht in de hand van het homo- en transfobe discours van rechtse partijen zoals het Vlaams Belang.

Jullie begrijpen dat met nepbloed gooien niet bepaald sympathie opwekt bij heel wat mensen?
Wij willen geen sympathie; het doel van deze actie was onze woede uiten en het onderwerp onder de aandacht brengen. Voor onze actie was er radiostilte rond het onderwerp, de dag nadien spraken verschillende belangenorganisaties zich uit tegen de maatregel. [Zo kantte Çavaria, de Vlaamse koepelvereniging voor lhbt+'ers, zich tegen de beslissing, red.] Doorheen de geschiedenis vochten onderdrukte groepen steevast via protesten en illegale acties voor hun rechten. Die strategie bleek al effectief bij het Amerikaanse ACT UP in de jaren 80 en het Britse Outrage! in de jaren 90.

Het Rode Kruis stelt dat indien onderzoek aantoont dat transgenders geen risicogroep zijn, de maatregel geschrapt kan worden. Ook homo’s mogen sinds 2017 - onder strenge voorwaarden - wél bloed geven. Betekent dit niet gewoon dat het Rode Kruis op veilig wil spelen?
Het feit dat homo’s sinds 2017 onder strenge voorwaarden bloed mogen geven, is geen overwinning maar eerder een trieste vaststelling. Er moet meer op individuele seksuele activiteit gefocust worden, en niet op genderidentiteit. Een homoseksuele man die beschermde seks heeft, heeft evenveel kans op hiv als een heteroseksuele man die beschermde seks heeft. Een homo moet echter 8 maanden langer wachten om bloed te geven. Dat hiv vaker voorkomt bij homo’s, wijst enkel op te weinig sensibilisering, te weinig bescherming en te weinig zorg vanuit de overheid.

Het Rode Kruis had zijn argumenten op een veel correctere manier kunnen opnemen in haar vragenlijst. Vragen naar seksueel gedrag of hormonen is veel minder stigmatiserend dan vragen of iemand wettelijk van geslacht is veranderd.

Momenteel word je direct geweigerd als je op je identiteitskaart van geslacht bent veranderd, hoewel je nog steeds net dezelfde persoon bent als de dag voor die wettelijke verandering. Bovendien betekent wettelijk van geslacht veranderen niet per se dat je hormonen neemt of risicovolle seks hebt.

Jullie stellen in naam van de queer-gemeenschap te spreken. Wat is dat juist, queer?
Queer is geen synoniem voor lhbt+, het staat voor de politiek geladen, activistische kant van de lhbt+-community. Queers vechten tegen homofobie en tegen de onderdrukking van alle minderheden. Queers wijken niet alleen van de norm af, ze verzetten zich ertegen. De queer-community strijdt tegen binair hokjesdenken op vlak van seksualiteit en genderidentiteit. Bovendien klagen queers de huidige machtsverhoudingen in de samenleving aan, waarmee ze zich dus ook verzetten tegen racisme en seksisme.

Kunnen hetero’s ook queer zijn?
Tuurlijk, seksualiteit is maar één aspect van queer-zijn. Zo heb je heteroseksuele transvrouwen en gender non-conforme hetero’s binnen de queer-gemeenschap. Het idee dat hetero’s de norm zijn, is daarentegen wél onverzoenbaar met queer-denken.

Kunnen we in de toekomst nog meer acties verwachten?
Zolang mensen kwaad zijn, zal er actie gevoerd worden.

Schrijf je in voor onze newsletter, en krijg elke zaterdag onze beste verhalen, video’s en fotoreeksen.

Volg VICE België razendsnel op Instagram.