Het verhaal achter het rampzalige Fyre Festival

Op papier – of eigenlijk op je telefoonscherm – had het een te gek festival moeten worden dat “de randen van het ondenkbare zou raken.” Maar in de Netflix-documentaire Fyre van regisseur Chris Smith – die gaat over de belachelijke teringzooi die het festival uiteindelijk bleek te zijn – zie je beelden van ondernemer en oprichter van het festival, Billy McFarland, waarin hij de bekendste supermodellen van de wereld vertelt dat ze “een waanidee aan de gemiddelde loser zouden gaan verkopen.”

Voor als het je allemaal is ontgaan: Fyre Festival lijkt bedoeld te zijn geweest als een soort tijdelijke retraite, om te ontsnappen aan de eindeloze stroom van beroerd nieuws dat elke dag op je afkomt. Een stel rijke youngsters betalen 12.000 dollar voor een “ervaring” waarvoor alleen reclame werd gemaakt door Kendall Jenner en haar #squad, in de vorm van een oranje vierkant dat werd geüpload op Instagram. Niet wetende dat ze, eenmaal aangekomen, doorweekte matrassen zouden aantreffen, survivaltenten en hartstikke goor festivalvoer. Maar belangrijker nog: niet wetende dat er uiteindelijk helemaal geen festival zou zijn. Als je een hekel hebt aan welvarende mensen, dan is dit een heerlijke film. Totdat je beseft welke impact de hebzucht en waanideeën van McFarland hebben gehad op de lokale bevolking van de Bahama’s.

Fyre Festival was het allereerste festival dat de macht van social media zo goed heeft weten te gebruiken: alle tickets waren uitverkocht binnen twee dagen, ook al was het een splinternieuw festival en was er op dat moment nauwelijks informatie vrijgegeven over de locatie of line-up. Het was een viral van formaat, maar tegelijkertijd een grote publiekelijke afgang. Een van onze geïnterviewden vatte het mooi samen: “Invloedrijke supermodellen hebben dit festival opgebouwd, en een foto van een broodje met zweetkaas vormde de ondergang.” Maar zoals bij zoveel in het leven, was er eigenlijk veel meer aan de hand.

Ik belde vanuit New York met regisseur Chris Smith om het te hebben over de documentaire, die een co-productie is van VICE Studios.

VICE: Waarom wilde je deze documentaire maken?
Chris Smith: Ik denk dat ik, net zoals alle anderen die de krantenkoppen hadden gelezen en de explosie op Twitter hadden gezien, gewoon benieuwd was of er meer aan de hand was dan je in eerste instantie zag.

Wat gebeurde er toen?
Ik was nog een andere film aan het afmaken, begin oktober. Toen raakten we in gesprek met een journalist van VICE US, die er al een tijd over schreef en alles op de voet volgde. Zij heeft ons heel uitgebreid verteld over Fyre. Ze vertelde zo’n beetje alles wat ze wist. Toen kregen we door wat er aan de hand was en wie er bij betrokken waren geweest. Ze gaf ons wat contactgegevens en dat leidde tot het volgende grote interview: met opdrachtgever Marc Weinstein. We hebben drieënhalf uur met hem gepraat en kregen een goed beeld van wat er gebeurd was. Als ik terugkijk hadden de meeste media helemaal niet echt duidelijk gemaakt wat nou het verhaal was. Er was veel meer aan de hand en er zat een interessant verhaal achter.

Je hebt het fiasco van Fyre zien afspelen op Twitter, net als wij. Ik weet niet of jij het grappig vond, maar ik vond het destijds hilarisch. Zelfs als ik de docu kijk vind ik het grappig. Ik heb totaal geen medelijden met die mensen. Of nou ja, dat had ik, totdat ik me realiseerde wat er is gebeurd met de lokale eilandbewoners.
Ik vond het heel erg voor de bewoners van de Bahama’s. Mijn idee was om het festival een gezicht te geven. Ik wilde het herkenbaar maken, zodat men kon begrijpen hoe dit ontploft is en hoe dit heeft kunnen gebeuren. Het was niet simpelweg een stel feestende mensen, het ging om professionals die hun werk probeerden te doen terwijl de obstakels zich maar op bleven stapelen. En nu je het over de Bahamanen hebt, ik heb gesproken met een lokale restauranteigenaar, MaryAnn. Zij moest 50,000 dollar spaargeld uitgeven om de schade van Fyre Festival te herstellen. Ze zei: “Ik had graag willen zien wat er was gebeurd als wij naar een ander land zouden gaan en de boel zo achterlieten. Ik weet zeker dat je de poppen dan aan het dansen hebt.” Maar deze rijke mensen kwamen naar hun land, verziekten de boel, en hebben het zo achtergelaten, zonder enige consequenties. Het voelde voor haar ook alsof ze in de steek waren gelaten door de overheid.

Denk je dat deze documentaire iets goeds zal doen voor het eiland? Dat het weer opgeknapt wordt bijvoorbeeld?
We hebben gister toevallig weer met MaryAnn gepraat. We hebben maandenlang gewerkt aan een GoFundMe-account voor haar, want iedereen die de film gezien heeft vraagt hoe ze haar kunnen helpen. De offers die zij heeft moeten maken sprongen er echt uit. Dat heeft effect gehad op haar zaak en op haarzelf.

Die rechtszaken klinken ook echt belachelijk. Zoals bijvoorbeeld die blogger die 2,5 miljoen dollar terug kreeg, terwijl Maryann niets heeft ontvangen.
Die 2,5 miljoen is symbolisch. Het lijkt me heel sterk dat hij dat geld echt krijgt. Hij staat achteraan de lange rij mensen die samen zo’n 27 miljoen betaald moeten worden door McFarland. Maar hij zit nu voor zes jaar in de gevangenis.

Hoe kijk je naar McFarland na deze film? Heb je nog geprobeerd contact met hem te leggen?Hij is een complex persoon. Dat maakte hem een interessant en geheimzinnig karakter. Ik heb hem uiteraard geprobeerd te bereiken, en we zouden hem tot twee keer toe filmen. We hadden alles klaarstaan, maar hij zegde beide keren op het laatste moment af. Uiteindelijk wilde hij ervoor betaald worden. Dat vonden we onverantwoord. Vooral omdat we wisten dat er zo veel mensen in de penarie zitten door zijn festival.

Het verbaast me dat hij überhaupt het lef had om geld te vragen voor een interview.
Ook nu je de film hebt gezien?

Goed punt. Wat zegt de film over de mensheid en onze wil om gewoon… met dingen mee te doen?
Ik denk dat er een soort hang is naar het willen geloven dat iets echt is. Het ligt in het verlengde van social media, waar we onszelf optimaal presenteren. De film gaat echt in op dat probleem van perceptie tegenover realiteit, op meerdere niveaus. Er is een superdeluxe festival gecreëerd dat te mooi was om waar te zijn, maar uiteindelijk konden ze het niet klaarspelen. Dan heb je ook nog de perceptie van Billy zelf. Hij had een Maserati, woonde in een penthouse en vloog in privéjets. Allemaal onder het mom van: als je maar succesvol lijkt, geloven mensen wel dat je succesvol bent. Hij beweerde dat zijn bedrijf miljoenen binnenharkte, maar dat was slechts 660.000 dollar. Dat hele idee van perceptie en realiteit was niet alleen waarom het festival in no-time uitverkocht, je ziet het ook terug in zijn eigen leven.

In de film zegt één van de organisatoren, Andy King, dat hij 24 uur voor het festival alleen maar aan Woodstock kon denken. Niemand had het achteraf over de overdoses, het gebrek aan eten en de dagenlange files. Als Woodstock niet sneuvelde door de publiciteit, moest dat met Fyre Festival ook kunnen, dacht hij. Woodstock had daarentegen wel artiesten die kwamen optreden. Dat is een groot verschil, maar het was ook gewoon een andere tijd. Ik ben benieuwd of Woodstock de publieke perceptie had overleefd als social media en liveblogs toen al bestonden.
Als mensen na de screening uit de zaal komen, hebben ze allemaal een sterke mening over dit wereldje en wat er allemaal speelt. Wat betreft Woodstock is het best lastig. Als mensen toen hadden kunnen zien wat voor drama het was om bij dat festival te komen, had dat misschien impact gehad. Maar het kaliber artiesten was toen ook anders. Mensen hadden er echt veel voor over om ze live te zien.

Denk je dat we in een wereld leven waar het niemand uitmaakt wat er daadwerkelijk gebeurt, zolang het maar goed staat op Instagram? Ik had zelf het gevoel dat veel mensen naar Fyre Island trokken om tof te doen op insta. Zolang je er goede content uithaalt, maakt het verder allemaal niet zoveel uit hoe het was, toch?
Ik denk dat onze herinneringen vervangen worden door wat er op Instagram staat. Marc Weinstein zei dat hij al jaren op festivals werkt en mensen het soms echt verschrikkelijk ziet hebben. Maar als je naar hun social media kijkt, zal je gegarandeerd zien dat ze de tijd van hun leven hebben. Als ze een jaar later naar hun eigen foto kijken, denken ze waarschijnlijk terug aan de fantastische tijd die ze hebben gehad.

Marc heeft tijdens het Fyre Festival zelf ook zoiets gedaan toch? Hij postte een foto van een zogenaamd idyllisch strandleven dat hij leidde op Instagram. Ondertussen was hij super gestrest omdat er meer dan duizend mensen zonder slaapplek zouden komen te zitten.
Juist! Het interview met hem is één van mijn favorieten. Hij was namelijk zelf deels verantwoordelijk, maar kon daarna wel een stap terug nemen en erop reflecteren. Hij wist dat hij schuldig was. Ik raad je aan om zijn verhaal erover te lezen. En we vertonen dit gedrag allemaal. Misschien niet zo extreem, maar we maken elkaar allemaal wijs dat het beter gaat dan het daadwerkelijk gaat. Maar er is ook wel een soort tegenbeweging. Tijdens nieuwjaar zag ik veel mensen dingen posten als: “Ik lag voor twaalf uur in m’n nest,” snap je? Alsof mensen omarmen dat social media een eerlijkere reflectie van je leven moet zijn. Misschien wordt dat nu cool, ik weet het niet.

Wat zegt het over onze maatschappij dat er nu zo veel verhalen zijn over oplichters, denk je?
Nou, het is interessanter dan een verhaal over iemand die elke dag gewoon op hetzelfde tijdstip naar zijn werk gaat. Billy was innemend. Hij wilde echt iets anders neerzetten, dat moet je hem meegeven. Fyre liet zien hoe graag mensen iets anders, specialers willen. De wereld die hij gecreëerd had, dat avontuur dat mensen dachten te gaan meemaken, dat was iets nieuws. Het was illegaal, maar het lag ingewikkelder dan de krantenkoppen deden geloven. Het leek te gaan om een roedel rijkeluiskindjes die vast kwamen te zitten op een eiland, maar er was veel meer aan de hand.

Dus je denkt dat dit geen oplichterij was en dat McFarland echt dat festival wilde organiseren?
Ja, zeker weten. Denk er maar eens over na. Welke oplichter laat mensen naar een eiland overvliegen waar niks is? Dat werkt niet. Volgens mij wilde Billy maar één ding: aandacht. Hij wilde het mannetje zijn. En daarom wilde hij supermodellen en influencers van over de hele wereld uitnodigen. Dat was zijn doel, denk ik. Zijn levensstijl doorzetten en in het middelpunt staan van die wereld.

Denk je dat hij ooit terugkeert en een vergelijkbaar leven zal proberen te leiden?
Ik denk dat Billy heel succesvol kan worden. Hij is super gefocust en vastberaden. Hij is slim en waarschijnlijk heeft-ie hier veel van geleerd.

Dankjewel Chris.

FYRE: The Greatest Party That Never Happened verschijnt 18 januari op Netflix.