Als je patiënt een moordenaar is

Ze was 31 jaar oud. Ze had stijl bruin haar, grote bruine ogen, en een licht verwarde uitdrukking op haar gezicht. Ze was mollig, en had zich al een tijdje niet gewassen. Ze lag op de brancard, starend naar het plafond.

Haar enkel was verbrijzeld. Het was mijn taak een paar uur op haar te letten, om er zeker van te zijn dat haar voet niet blauw werd.

"Kun je je tenen voelen?" vroeg ik. Ik stelde me niet voor.

Ze knikte.

Haar tenen staken uit een onberispelijk witte spalk. Ik voelde er even aan met mijn handschoen, drukte erop, liet weer los, en keek toe hoe de kleur weer terugkwam. Ze keek me aan, en zei niets.

Net buiten haar kamer stonden twee agenten, die zwijgend door het raam staarden.

Echte kwaadaardigheid heeft een ontegenzeggelijke aantrekkingskracht. Het is zeldzaam, en fascineert ons.

Ze was van het balkon op de tweede verdieping gesprongen in een poging te ontsnappen, en had toen haar enkel gebroken. De politie had haar naar binnen gebracht. Haar enkel was gespalkt. Ik wist al wat ze had gedaan voordat ik de kamer binnenkwam, omdat het verhaal zich als een lopend vuurtje had verspreid over de spoedeisende hulp.

Ik kon het niet laten om haar uitgebreid te bestuderen terwijl ze daar zo lag. Ik wist toen nog niet alle details. Die kwam ik pas later te weten, door de berichten in de krant.

Heroïne en alcohol kunnen een soort rust brengen, een bepaalde kalmte, maar methamfetamine is wreed, genadeloos, kil en berekenend. Je kan het gelijk aan iemand zien.

Ik zag de meth direct in haar ogen. Maar ze was wel alert en kalm, en ze wist waar ze was, en waarom, dus ik wist dat ze wel bij haar volle verstand was geweest.

Politieagenten zijn niet zo snel geschokt. Ze zijn gewend aan geweld en agressie, en het slechtste in mensen.

Maar dit keer waren ze wel geschokt. Diep geschokt. Ik kon het zien aan hun ogen, hun stilte, de afstand die ze hielden terwijl hun portofoons kraakten op de achtergrond.

Het is gek om te zien hoe een nieuwsverhaal groeit — om een verhaal in te lopen dat bijna niemand kent, en te zien hoe het dan als een schokgolf de wereld over gaat. Het begint met het regionieuws, dan het landelijke nieuws, en dan het internationale nieuws — FOX, CNN, The Guardian, BBC, helemaal tot in Australië.

Als je bij de spoedeisende hulp werkt, is het onvermijdelijk dat je zo nu en dan mensen tegenkomt die vreselijke dingen hebben gedaan. Vaak kwamen die dingen voort uit een ondoordachte opwelling. Iemand was dronken, iemand was boos, iemand had een wapen. Dit soort woede is niet uitzonderlijk, ook al zijn de gevolgen dat wel. De meeste mensen die dit soort dingen doen zijn niet veel anders dan wijzelf: er zijn genoeg raakvlakken tussen de schuldigen en de onschuldigen.

Maar dit keer was het anders. Ze was een grens over gegaan, en was nu op een plek waarvan ze niet meer kon terugkomen.

Ze kwam net uit de gevangenis, en was een paar dagen bij een neef en zijn nieuwe vriendin ingetrokken. De vriendin was een alleenstaande moeder met twee jonge kinderen. Ze hadden elkaar drie weken daarvoor ontmoet op het internet. Ze hadden geen gedeeld verleden.

De moeder liet haar kinderen bij haar vriend achter als ze ging werken.

Het oudste kind, een tienjarig meisje, werd gedurende deze drie weken elke dag door de man verkracht. Ze bleef in deze periode naar school gaan, en liet niets merken aan de buitenwereld. En toen mijn patiënt bij hem introk, hielp ze gelijk haar neef om het meisje te verkrachten.

Als de bekentenissen waar zijn, was de moeder niet alleen op de hoogte van dit misbruik, maar keek ze ook toe en genoot ze ervan. En als de bekentenissen waar zijn, had de moeder minstens drie mannen via het internet gevraagd dit ook met haar dochter te doen. Nadat ze het meisje hadden verkracht, had de moeder seks met de mannen.

De dag na de tiende verjaardag van het meisje, kort nadat ze thuiskwam uit school, injecteerden mijn patiënt en haar neef methamfetamine in haar bloed, waarna ze haar samen verkrachtten, wurgden, en neerstaken terwijl de moeder toekeek. De buren hadden niks gehoord.

Twintig minuten na de moord op haar dochter had de moeder seks met haar vriend. Daarna ruimden de drie volwassenen de boel op en begonnen ze aan het avondeten, alsof er niets gebeurd was.

Kort na het avondeten hakten ze het lichaam van het meisje in stukken in de badkamer, en staken het in brand.

Maar later die nacht kregen ze onderling ruzie, en zorgde de geluidsoverlast ervoor dat de buren de politie belden.

Ondertussen was er nog een ander kind in huis — een klein jongetje, jonger dan zijn zus, die niet was geschaad.

De dagen gaan voorbij, en het verhaal wordt steeds gruwelijker. De volwassenen beginnen elkaar al vrij snel te beschuldigen en tegenspreken, telkens hun verhaal te veranderen, en liegen en liegen en liegen, en het voelde steeds meer als een spiegelpaleis, een verwrongen nachtmerrie, waarin zelfs hun bekentenissen verdacht werden.

En daarna kwamen de herdenkingen, en verschenen er teddybeertjes en bloemen voor de deur van het appartement, en er kwamen foto's in de krant waarop mensen elkaar omhelsden en kaarsjes brandden, en er werd een begrafenis gehouden waar duizenden onbekenden bij aanwezig waren, en waren er interviews met familieleden, en het lachende gezicht van het meisje op de foto was overal te zien, en het was allemaal voorpaginanieuws.

Elke dag werd het kind meer engelachtig, en meer abstract, minder echt, minder het normale meisje dat ze was, alsof de verheerlijking van haar deugdzaamheid op de een of andere manier de brute kracht van de misdaad zou verminderen.

"Mag ik een po?" vroeg de vrouw me later, terwijl ze oncomfortabel op de brancard lag.

Ik keek de verpleegkundige aan. Ik gaf geen antwoord, maar verliet de kamer, en de verpleegkundige bracht haar een po. De politie knikte, dus kwam ook de verpleegkundige naar buiten en sloot het gordijn, zodat de vrouw even alleen kon plassen, als een normaal mens.

Ik heb veel nagedacht over die avond in de maanden na de moord. Ik weet nog hoe nauwlettend ik naar haar keek, en hoe onmogelijk het was om de vrouw op de brancard te rijmen met wat ze had gedaan. Ik weet nog dat ik dacht dat ik haar nooit zou kunnen doorgronden, dat er niets was dat ik kon begrijpen aan haar. Ik weet nog dat ik dacht dat er geen enkele les was die hieruit getrokken kon worden.

Ik keek nog een laatste keer naar haar tenen. Maar ik zei niets meer tegen haar.

Nu denk ik dat ik het mis had. Er viel wel degelijk een les te leren, maar het duurde een tijdje voordat ik dat inzag.

En die les zat 'm in het gedrag van de politie. Ze liepen dat appartement binnen vanwege een simpel telefoontje. Ze troffen daar een tafereel aan dat gruwelijker was dan ze ooit hadden kunnen bedenken. Ze waren niet gewaarschuwd, hadden geen tijd om zichzelf voor te bereiden, en konden niets doen dan meteen handelen.

En toen vluchtte de vrouw door van het balkon te springen, omdat ze schuldig was, net als de anderen.

Ze wisten wat ze had gedaan, en ze wisten het al snel. Maar toch hingen ze het afzetlint op, en gingen ze het appartement weer in voor foto's, en bestudeerden alles, tot in het kleinste detail, en verzamelden bewijsmateriaal, stukje bij beetje. En ze brachten haar naar de spoedeisende hulp voor medische zorg.

Ze waren zo zorgvuldig, zo voorzichtig, terwijl ze daar door het raam keken. Het raakte me toen al, terwijl ik de verkeerde kant op keek. Ik keek naar haar, maar ik had meer aandacht aan hen moeten besteden. Ze waren zo stil, en zo beheerst, alsof ze zeiden: "We volgen hier de regels op, omdat regels en protocol en de zekerheid van de wet de enige manier zijn om je te verzetten tegen het kwaad." Als ik er nu op terugkijk, leek hun gedrag onbewust, reflexief, alsof ze zich vastklampten aan orde, en zichzelf daarmee geruststelden.

"Jullie kunnen haar meenemen," zei ik uiteindelijk.

Dus maakten ze haar handboeien los van de brancard, lieten haar opstaan, zetten haar in een rolstoel, en deden daar haar handboeien weer vast. Ze waren snel, efficiënt, en neutraal.

Daarna duwden ze haar door de hal naar buiten, de donkere nacht in, waar de rechercheurs al stonden te wachten.