Vluchtelingkinderen delen hun wensen en dromen voor 2017

Ik zit in een thermolegging omringd door Arabische woordenboeken te luisteren naar negen Syrische jongetjes die langzaam telkens weer dezelfde zin opdreunen. "De penis in de doos." "De penis in de doos." Ze zijn, realiseer ik me uiteindelijk, voorzetsels aan het leren: De pen is in de doos.

In een kamer ernaast bedenken in voetbalshirts en gedoneerde regenjassen geklede kinderen uit Afghanistan, Irak, Syrië en Palestina een bedrijfsplan voor een verzonnen café. Op iedere andere school zou dit bruikbaar levensadvies zijn, maar hier voelt het alsof je lesgeeft in dromen.

Deze winter ben ik vrijwilliger geweest op een school voor vluchtelingen op het Griekse eiland Chios. Met de twinkeling van kerstlichtjes en Whams Last Christmas op de achtergrond heb ik broodjes met jam gesmeerd, het Perzische woord voor "punt" geleerd en kansberekening aan zestienjarige meisjes uit Damascus geleerd.

De school, die vorig jaar is opgericht, wordt gerund door de organisatie Be Aware and Share, die werd opgezet als reactie op de veranderende problematiek waarmee vluchtelingen te maken kregen na de Europa-Turkije-deal in 2016. Zeggen dat vluchtelingen op Chios door de deal in de steek worden gelaten is net zoiets als zeggen dat katten niet dol zijn op water. Sinds maart is het zo dat iedereen die onderweg van Turkije naar Griekenland wordt gepakt direct teruggestuurd, of zelfs opgepakt wordt. Als ze het voor elkaar krijgen om te blijven, is de kans groot dat ze jarenlang vastzitten op dit eiland, zonder enige kans dat ze ooit het vaste land van Europa bereiken. Het is extra wrang omdat ik, wanneer ik buiten een sigaret ga roken, Turkije gewoon kan zien. De sneeuw op de Turkse bergen, de lichten in de Turkse huizen en de rook uit de Turkse schoorstenen.

Maar bewegingsvrijheid is een voorrecht van de rijken. Dus terwijl duizenden vluchtelingen de afgelopen paar maanden hun leven, longen en geliefden hebben geriskeerd om vanuit Turkije naar Griekenland te komen, is het voor velen een nutteloze tocht geweest.

Zoals de Noorweegse Vluchtelingenraad het nogal kil zegt: "Degenen die na 20 maart gearriveerd zijn mogen de eilanden niet verlaten tenzij ze speciale toestemming hebben." Ze zitten gevangen. Vastgehouden in een koud en winderig vagevuur, soms voor jaren, en vaak (in het geval van Afghaanse vluchtelingen, die zijn gevlucht uit een land dat vernietigd is door oorlog) worden ze teruggestuurd naar waar ze vandaan kwamen.

De school zit in een oud stenen gebouw dat, afgaande op de gigantische gootstenen, waarschijnlijk ooit een café is geweest. De leerlingen zijn honderden jonge mensen die geen les kregen terwijl ze naar de veiligheid van Europa probeerden te lopen, rennen en zwemmen. Engels leren helpt, hopelijk, met toekomstige asielaanvragen, en als ze ooit een thuis vinden op het vaste land van Europa. Maar het leidt ze op z'n minst een paar uur af van de modder en metalen hekken van de kampen.

Sommigen, zoals de zestienjarige Iraakse jongen die iedere week naar school komt met een rugzak met Disney's Hercules er op, hebben geen werkboekjes gezien sinds ze acht waren. De jonge mensen hier zijn slim, hebben goed inzicht, zijn netjes, innemend, toegewijd en charmant, maar velen hebben niet echt de kans gehad om Engels te leren en soms hebben ze moeite met simpele wiskunde.

Er zijn een paar heel succesvolle lessen geweest. De uitspraak van klinkers, dagen van de week, een kort rondje door familierelaties met behulp van Romeo en Julia, een aardrijkskundeles waarin iedereen de omtrek van Syrië herkende in een simpele lijntekening. Maar mijn favoriete les was toen ik vroeg of mijn studenten een goed voornemen, een droom of een wens voor 2017 wilden verzinnen.

Abdullah, een vluchteling uit Syrië die een wit t-shirt aanheeft terwijl de rest van ons dicht rond de gaskachels zat met drie truien en thermosokken, schreef in hanenpoten met viltstift: "In 2017 wil ik vrede voor heel land, en ik wil gaan Londen."

Abdullahs klasgenoot, een jonge vrouw met sproeten uit Afghanistan, schreef: "Mijn droom voor 2017 is om naar Engeland te gaan, want ik wil graag politievrouw worden." Ik wilde haar een knuffel geven, en niet alleen omdat ze de constructie "ik wil graag" correct had gebruikt. Dit meisje reist elke maandag, woensdag en vrijdag met de bus (die geregeld wordt door de school) van het tweede vluchtelingenkamp van het eiland, Vial, dat ongeveer negen kilometer buiten Chios-Stad ligt, hierheen om naar onze les te komen.

Vial is volgens iedereen een grimmige plek. Van buitenaf ziet het eruit als industrieterrein, omringd door prikkeldraad, met jonge mannen die rusteloos tussen de autowrakken en plassen ronddwalen, terwijl de bewakers in hun hokje staan en chagrijnig naar de ingang van het kamp staren. Wanneer de schoolbus vol met kinderen bijna bij Vial is, worden ze stil en kijken ze naar de grote metalen hekken. Toen de EU-Turkije-deal er net doorheen was, werd Vial als een detentiecentrum gebruikt. Vluchtelingen die vastzaten in Vial zeiden dat de gevangenis "in vergelijking net een vijfsterrenhotel was."

Op dinsdag, donderdag en zaterdag geven we les aan studenten uit Souda, het vluchtelingenkamp dat berucht is geworden door molotovcocktails die het kamp in werden gegooid (vermoedelijk door leden van Gouden Dageraad) in november. Souda is eigenlijk een verzameling van witte plastic tenten die in de slotgracht van een oud kasteel staan. Sommige van mijn leerlingen slapen alleen onder een laagje nylon, op een hard kiezelstrand, in de sneeuw, slechts meters van de zee af.

Een van leerlingen uit Souda, Manir, komt ongeveer tot mijn elleboog, heeft een lichte huid en kort haar, een lichtblauwe jas en een oorbel op zijn oor getekend (ik denk dat hij een van de viltstiften leent in de gang om 'm iedere ochtend er weer op te tekenen.) Zijn droom voor 2017, volgens het papiertje dat aan de muur van het lokaal hangt, is om "naar Engeland te gaan en Cristiano Ronaldo te ontmoeten". Manir helpt me elke ochtend en middag met het uitdelen van de broodjes met jam en halve bananen, terwijl zijn vriend Mahmoud water in kleine plastic bekers schenkt.

Een school voor vluchtelingen gaat natuurlijk om veel meer dan wat er tijdens de lessen gebeurt. Een groot deel van wat Be Aware and Share doet is jonge, getraumatiseerde, gedesoriënteerde en teleurgestelde mensen de kans geven om even in een veilige omgeving te zijn. Voor de leerlingen draait de school ook om dingen als nieuwe Europese vreemdelingen uitnodigen om thee te komen drinken in je plastic UNHCR-tent. Het gaat om de dagen van de week hardop opnoemen terwijl je terug naar je kamp loopt, arm in arm met een jong jongetje dat sandalen draagt in december. Het gaat erom dat je een kamer vol tieners compleet stil ziet vallen door een David Attenborough-documentaire over leguanen en slangen.

In een ideale wereld zouden Engelse vrijwilligers als ik onze klassen kunnen vertellen dat ze op een dag in staat zullen zijn om naar Londen te komen, in een dubbeldekkerbus, zoals ze hopen. We zouden ze voorbereiden op banen in winkels, op bouwplaatsen, in ziekenhuizen, waar ze de zinsstructuren en woordenschat kunnen gebruiken die we ze de hele dag leren. Raabia zou haar nieuwjaarswens krijgen en een film op televisie kunnen zien. Maar dat is niet waarschijnlijk - niet op dit moment tenminste.

Iedere maand komen er een paar families door de asielaanvragen heen, en krijgen ze een plek op de veerboot naar Athene. Maar veel meer van hen worden achtergelaten op de kade, terwijl ze toekijken hoe de boot wegvaart zonder hen. De meesten van hen zitten, voor nu, hier vast. Op dit kleine, winderige eiland, in koude tenten, dromend over een toekomst waarin ze naar Europa kunnen reizen en hun familie kunnen zien.