In Spanje zijn mensen woest over de groepsverkrachtingszaak van de ‘Wolf Pack’

Feministen in Spanje zijn woedend en geshockeerd over een groepsverkrachtingszaak die nu al dagen de voorpagina’s domineert. De zogenaamde ‘Wolf Pack’-zaak is kenmerkend voor hoe er in Spanjer tegen seksueel geweld en slachtoffers daarvan wordt aangekeken. Vijf mannen, waaronder één agent, staan momenteel terecht op verdenking van verkrachting van een achttienjarige vrouw die ze vorig jaar ontmoetten tijdens de stierenrennen in Pamplona.

De details in deze zaak, opgetekend door de BBC, zijn afschuwelijk om te lezen. Voorafgaand aan de vermeende misdaad, hadden de beschuldigden een whatsappgroep onder de naam ‘la manada’, wat te vertalen is als wolvenroedel of wolf pack. In die groep werd gesproken over het verkrachten van vrouwen en over het aanschaffen van verkrachtingsdrugs en touw. In één bericht schreef een van de mannen: “We zullen alles verkrachten wat we maar te pakken krijgen.”

Op beelden van een beveiligingscamera is te zien hoe de mannen het slachtoffer laat in de avond op straat tegenkomen, en haar vervolgens aan de hand meenemen naar hun appartementencomplex. In het trappenhuis sluiten ze de Madrileense tiener in, en naar verluidt hebben ze daar onbeschermde seks met haar, wat ze hebben gefilmd met hun telefoon. Ze sturen vervolgens jubelende berichten over de vermeende verkrachting naar vrienden via WhatsApp, en beloven er ook beelden van te sturen.

In een politieverslag staan deze video’s beschreven, en er staat in dat het slachtoffer tijdens de aanval haar ogen gesloten houdt. “Ik wilde dat het zo snel mogelijk voorbij was,” verklaarde ze in de rechtbank.

Na de verkrachting heeft een van de beklaagden een privédetective ingehuurd, die het socialmedia-gedrag van het slachtoffer heeft bespioneerd, om daarmee te bewijzen dat ze niet getraumatiseerd is door de verkrachting en dus had ingestemd met de seks – maar later werd dit ‘bewijs’ ongeldig verklaard.

Terwijl er wordt gewacht op een uitspraak van de rechter, hebben Amnesty International en lokale feministische groepen hun kritiek geuit op het handelen van de rechter in deze zaak, en op de daaropvolgende mediahetze tegen het slachtoffer; ze vinden dit symbolisch voor de diepgewortelde patriarchale houding van het land.

De rechter stond het rapport van de privédetective in eerste instantie namelijk toe als bewijsmateriaal, en schreef de whatsappgesprekken van de mannen af als irrelevant. Ook ontving hij kritiek omdat het kruisverhoor van de verdachten van hem mocht plaatsvinden nadat de aanklagers hun bewijsvoering uiteengezet hadden, en nadat het slachtoffer haar getuigenis had afgelegd. In Spaanse rechtszaken is het namelijk normaal gesproken zo dat de verdachten aan het begin van een proces ondervraagd worden.

In de rechtbank botsten de aanklagers en verdedigende partij over een stukje bewijsmateriaal: een video van 96 seconden waarin je de vrouw bewegingloos ziet liggen, met haar ogen dicht. De verdediging voerde aan dat haar stilte toestemming impliceerde, terwijl de aanklager beweerde dat ze verlamd was van angst.

Aanklager Elena Sarasate zei hier volgens The Guardian het volgende over: “De beklaagden willen ons doen geloven dat een achttienjarig meisje, met een normaal leven, na twintig minuutjes praten met een groep vreemde mannen toestemming geeft om groepsseks te gaan hebben, waarbij penetratie op alle mogelijke manieren in het spel is, soms zelfs tegelijk, zonder condoom.”

Vrouwenrechtenactivisten vinden ook dat de berichtgeving over de zaak in de media heeft bijgedragen aan een seksistische, victim-blaming-houding – een Spaanse televisiezender deed zelfs een poll via Twitter, waarin aan socialmediagebruikers werd gevraagd of ze geloofden dat de vrouw echt was verkracht, of dat ze dachten dat er sprake was van seks met toestemming. Feministische demonstranten hebben geprotesteerd bij de rechtbank, en scandeerden de leus “no es no”, nee is nee, en eisten gerechtigheid namens het slachtoffer.

“Dit is duidelijk een groepsverkrachting van een jonge vrouw die zich ’s avonds laat in een trappenhuis niet kon verdedigen,” zegt Laura Nuño Gómez, een belangrijke Spaanse feminist en academica. “Aan de whatsappberichten te zien, zijn dit mannen die vrouwen niet als mensen zien, maar als een seksobject dat je kunt misbruiken.” Ze vertelt me ook dat er nog een andere vrouw aangifte heeft gedaan tegen deze groep mannen, en dat ze wacht op verder onderzoek.

Deze zaak laat volgens Gómez de tekortkomingen van het Spaanse rechtssysteem goed zien, als het gaat om seksueel geweld. “Volgens de aangiftes die er worden gedaan in Spanje, vindt er elke acht uur een aanranding plaats. Maar we weten ook dat de daadwerkelijke aangiftes maar iets van 10 tot 16 procent zijn van het totaal aantal aanrandingen, dus in die zin kunnen we stellen dat er in Spanje elk uur een vrouw verkracht wordt.”

Ook is Gómez woedend over de manier waarop het slachtoffer wordt behandeld, zowel in de rechtbank als door de maatschappij in het algemeen. “Er zijn mensen die vraagtekens zetten bij de waarheid van de verklaring van het slachtoffer, zelfs terwijl deze door de camerabeelden en de video’s op de telefoons van de mannen bevestigd kan worden. Blijkbaar is de getuigenis van een vrouw iets om in twijfel te trekken – wat ik zie als een kenmerk van het patriarchaat.”

Beide partijen hebben nu al hun bewijs gepresenteerd, en nu is de zaak in afwachting van het oordeel van de rechter. Ondertussen hebben feministische organisaties afgelopen 25 november door het hele land geprotesteerd, om van zich te laten horen.

“Ze hebben het over ons allemaal, zij zien vrouwen als ‘de kudde’,” zegt Sonia Jiménez de la Cruz, een feministische activist en onderzoeker van gendergerelateerd geweld aan de Universidad Nacional de Educación a Distancia, tegen me. “En we antwoorden daarom met eenheid en zusterschap op dit soort geweld. We laten geweld tegen vrouwen niet ongestraft, simpelweg omdat wij vrouwen zijn.”