Screenshot uit '#followme'
Instagram is behalve een leuk appje waarop je hondenfilmpjes en de saaie ontbijtyoghurts van al je fitgirl-vrienden kunt bekijken, een plek waar een grimmige economie achter schuilgaat. Nicolaas Veul dook voor zijn documentaire #followme in dat schimmige wereldje waarin bakken geld worden verdiend worden met de verkoop van likes, comments en accounts.In de documentaire spreekt Nicolaas met een man die miljonair is geworden met het verkopen van likes en volgers. Anoniem, in een hotelkamer ergens in Nederland. Bekijk een fragment daarvan hieronder, en lees het interview met Nicolaas onder de video.De gehele film is donderdag om 20:55 te zien bij de VPRO op NPO 3.VICE: Waarom wilde je deze documentaire maken?
Nicolaas Veul: Ik zit zelf al lang op Instagram en het viel me op hoe commercieel het aan het worden was. Ik zag steeds meer advertenties, en begon te twijfelen aan de oprechtheid van posts van mijn vrienden en kennissen. Zo zag ik dat iemand een foto plaatste waarop ze frietjes aan het eten was bij de McDonald's, met in de titel iets van ‘#McFries’. Ik dacht: wat gebeurt hier nou? Blijkbaar is er met dat soort reclame een hoop geld te verdienen.Ik kwam er ook achter dat je heel makkelijk volgers en likes kan kopen, en dat je zo dus geld kan verdienen. Dat is op zich bekend, maar ik was benieuwd hoe groot die industrie daadwerkelijk zou zijn.Is je idee over Instagram veranderd?
Ik vond Instagram hartstikke leuk en nog steeds wel, maar ik weet nu ook hoe makkelijk er gefraudeerd kan worden. Dat maakt het eng. In Brazilië had je de Whatsapp-verkiezingen, waarbij de president fake news verspreidde via Whatsapp. Maar nu blijkt dat ook Instagram de deuren wagenwijd openzet voor fraude. Politici en bedrijven kunnen in principe gewoon comments kopen voor onder hun posts, zodat ze aandacht krijgen. Dat is echt een groot probleem.Wat was het schokkendste wat je hebt ontdekt?
Dat moeders likes kopen voor hun kinderen.Wat zegt dat?
Dat zegt hoe belachelijk belangrijk likes en volgers zijn. Veel jonge mensen ontlenen hun identiteit aan wie ze online zijn, en dat doen ze op een platform waar je nep en echt amper meer kan onderscheiden.Stel, ik heb zin om er morgen tienduizend volgers bij te hebben, hoe doe ik dat?
Je kan op een heleboel websites, voor heel weinig geld, volgers en likes kopen. Typ het in op Google en je vindt genoeg opties. In de documentaire spreek ik een jongen die maar 35 euro vraagt voor 10.000 volgers. In een ander fragment zie je hoe een man mij helpt om binnen een paar seconden duizenden likes op een nieuwe foto te krijgen. Het is echt supermakkelijk.En er bestaan ook sites als fameswap.com. Daar kan je accounts kopen die al enorm groot zijn en veel volgers hebben. Vaak zijn dat accounts met foto’s van vrouwenbillen of hondjes. Wanneer je zo’n account koopt, worden al die foto’s verwijderd en begin je gewoon je eigen account met je eigen foto’s, maar de volgers hou je. Die accounts kunnen wel duizenden euro’s kosten.Wat is er nou eigenlijk zo erg aan, dat mensen neppe volgers en reacties kopen?
Dat je volgers koopt voor je eigen ego vind ik gewoon heel dom, maar dat moet je lekker zelf weten. Het ergste vind ik dat bijvoorbeeld de politiek hier ook gewoon gebruik van kan maken. In wat voor nep systeem leven we dan? Er zijn mensen die bakken met geld verdienen met het verkopen van likes, comments en volgers aan mensen die daardoor écht meer invloed hebben. Dat is fraude.Wat ook zorgwekkend is, is dat Instagram niet wil reageren. In de documentaire zie je dat ik meerdere pogingen doe om erover te praten met Instagram, maar ze zijn gewoon niet beschikbaar voor commentaar. Ze hebben wel een soort half persbericht verstuurd waarin ze zeggen er iets aan te doen, maar er gebeurt niks. Die fraudeurs kunnen gewoon hun gang gaan, het is bizar!Kunnen we nog met een gerust hart instagrammen of moet ik er constant voor op m’n hoede zijn dat ik gefopt word?
Dat kan, als je maar beseft wat mensen allemaal kunnen doen om hun online status te verhogen en dat er handelaren zijn die daarbij helpen. Misschien is die online status over een tijdje ook wel veel minder waard, juist omdat het nu zo makkelijk is om die likes te krijgen.Het moeilijke is dat je die fraude bijna niet kan detecteren en dat er geen specifieke regels voor zijn. Het is niet illegaal. Instagrammen is en blijft natuurlijk leuk, ook al weet ik nu dat ik een aantal mensen volg die het systeem lopen te fucken.Wat zegt het dat Instagram zelf niet wilde reageren?
Die nepvolgers zijn natuurlijk wel een probleem voor hen. Instagram heeft een paar vage voorwaarden, maar het is ook een soort Wilde Westen: iedereen doet maar wat. Er is geen specifieke regelgeving. Toevallig hebben ze een paar dagen geleden aangekondigd iets te gaan doen aan de verkoop van likes. Marc Zuckerberg zei ooit dat de wereld transparanter wordt, omdat we zo veel met elkaar kunnen delen. Maar nu moet je je afvragen hoe transparant het daadwerkelijk is. Er is niks transparants aan likes of reacties van nep-accounts, of van mensen die daar geld mee verdienen.Heb je na de docu niet getwijfeld om Instagram gewoon te verwijderen?
De film wordt gelanceerd op Instagram zelf. Ik vind het belangrijk om die kritiek te uiten op de plek waar het probleem zich afspeelt. Ik wil juist op dit platform de keerzijde laten zien. En nee, ik heb Instagram nog niet verwijderd.
Advertentie
Nicolaas Veul: Ik zit zelf al lang op Instagram en het viel me op hoe commercieel het aan het worden was. Ik zag steeds meer advertenties, en begon te twijfelen aan de oprechtheid van posts van mijn vrienden en kennissen. Zo zag ik dat iemand een foto plaatste waarop ze frietjes aan het eten was bij de McDonald's, met in de titel iets van ‘#McFries’. Ik dacht: wat gebeurt hier nou? Blijkbaar is er met dat soort reclame een hoop geld te verdienen.Ik kwam er ook achter dat je heel makkelijk volgers en likes kan kopen, en dat je zo dus geld kan verdienen. Dat is op zich bekend, maar ik was benieuwd hoe groot die industrie daadwerkelijk zou zijn.Is je idee over Instagram veranderd?
Ik vond Instagram hartstikke leuk en nog steeds wel, maar ik weet nu ook hoe makkelijk er gefraudeerd kan worden. Dat maakt het eng. In Brazilië had je de Whatsapp-verkiezingen, waarbij de president fake news verspreidde via Whatsapp. Maar nu blijkt dat ook Instagram de deuren wagenwijd openzet voor fraude. Politici en bedrijven kunnen in principe gewoon comments kopen voor onder hun posts, zodat ze aandacht krijgen. Dat is echt een groot probleem.Wat was het schokkendste wat je hebt ontdekt?
Dat moeders likes kopen voor hun kinderen.Wat zegt dat?
Dat zegt hoe belachelijk belangrijk likes en volgers zijn. Veel jonge mensen ontlenen hun identiteit aan wie ze online zijn, en dat doen ze op een platform waar je nep en echt amper meer kan onderscheiden.
Advertentie
Je kan op een heleboel websites, voor heel weinig geld, volgers en likes kopen. Typ het in op Google en je vindt genoeg opties. In de documentaire spreek ik een jongen die maar 35 euro vraagt voor 10.000 volgers. In een ander fragment zie je hoe een man mij helpt om binnen een paar seconden duizenden likes op een nieuwe foto te krijgen. Het is echt supermakkelijk.En er bestaan ook sites als fameswap.com. Daar kan je accounts kopen die al enorm groot zijn en veel volgers hebben. Vaak zijn dat accounts met foto’s van vrouwenbillen of hondjes. Wanneer je zo’n account koopt, worden al die foto’s verwijderd en begin je gewoon je eigen account met je eigen foto’s, maar de volgers hou je. Die accounts kunnen wel duizenden euro’s kosten.Wat is er nou eigenlijk zo erg aan, dat mensen neppe volgers en reacties kopen?
Dat je volgers koopt voor je eigen ego vind ik gewoon heel dom, maar dat moet je lekker zelf weten. Het ergste vind ik dat bijvoorbeeld de politiek hier ook gewoon gebruik van kan maken. In wat voor nep systeem leven we dan? Er zijn mensen die bakken met geld verdienen met het verkopen van likes, comments en volgers aan mensen die daardoor écht meer invloed hebben. Dat is fraude.Wat ook zorgwekkend is, is dat Instagram niet wil reageren. In de documentaire zie je dat ik meerdere pogingen doe om erover te praten met Instagram, maar ze zijn gewoon niet beschikbaar voor commentaar. Ze hebben wel een soort half persbericht verstuurd waarin ze zeggen er iets aan te doen, maar er gebeurt niks. Die fraudeurs kunnen gewoon hun gang gaan, het is bizar!Kunnen we nog met een gerust hart instagrammen of moet ik er constant voor op m’n hoede zijn dat ik gefopt word?
Dat kan, als je maar beseft wat mensen allemaal kunnen doen om hun online status te verhogen en dat er handelaren zijn die daarbij helpen. Misschien is die online status over een tijdje ook wel veel minder waard, juist omdat het nu zo makkelijk is om die likes te krijgen.Het moeilijke is dat je die fraude bijna niet kan detecteren en dat er geen specifieke regels voor zijn. Het is niet illegaal. Instagrammen is en blijft natuurlijk leuk, ook al weet ik nu dat ik een aantal mensen volg die het systeem lopen te fucken.Wat zegt het dat Instagram zelf niet wilde reageren?
Die nepvolgers zijn natuurlijk wel een probleem voor hen. Instagram heeft een paar vage voorwaarden, maar het is ook een soort Wilde Westen: iedereen doet maar wat. Er is geen specifieke regelgeving. Toevallig hebben ze een paar dagen geleden aangekondigd iets te gaan doen aan de verkoop van likes. Marc Zuckerberg zei ooit dat de wereld transparanter wordt, omdat we zo veel met elkaar kunnen delen. Maar nu moet je je afvragen hoe transparant het daadwerkelijk is. Er is niks transparants aan likes of reacties van nep-accounts, of van mensen die daar geld mee verdienen.Heb je na de docu niet getwijfeld om Instagram gewoon te verwijderen?
De film wordt gelanceerd op Instagram zelf. Ik vind het belangrijk om die kritiek te uiten op de plek waar het probleem zich afspeelt. Ik wil juist op dit platform de keerzijde laten zien. En nee, ik heb Instagram nog niet verwijderd.