de maskers van shalva nikvashvili zijn kijkjes in zijn ziel

“Ik ben woedend, maar ik heb besloten dat ik verder moet met mijn leven.” Aan het woord is Shalva Nikvashvili, een 28-jarige kunstenaar uit Georgië. Vijf jaar geleden moest hij zijn thuisland verlaten, omdat zijn familie erachter kwam dat hij homo was. Dat hij woedend is, komt door boze berichten van familieleden, die een dag voor dit interview plaatsvond erachter zijn gekomen dat hij een instagrampagina runt onder zijn familienaam. “Ze zijn als de dood dat mensen in hun omgeving te weten komen wat ik hier allemaal doe. Nu willen we ze dat ik mijn account offline haal, maar dat gaat niet gebeuren. Mijn broer heeft me gisteren nog doodsbedreigingen gestuurd.” Ik ben verbijsterd: ik kwam juist bij Shalva terecht vanwege zijn bijzondere insta-account; een zorgvuldig gecureerde verzameling van schetsjes en zelfportretten van de maskers die hij ontwerpt.

Het is niet de eerste keer dat Shalva een aanvaring heeft met zijn familie. Hij vertelt dat in het ultraconservatieve gezin waar hij in opgroeide geen plek was voor zijn artistieke dromen. Toen ook nog eens duidelijk werd dat hij homo was, kon hij direct zijn biezen pakken. Hij belandde in Gent, waar hij trouwde met een Belgische jongen, maar waarmee hij inmiddels heeft gebroken. Hoewel hij zich in die tijd eindelijk bevrijd voelde van het verstikkende Georgië, brak er een periode van wachten aan. Wachten op een verblijfsvergunning, wachten op toestemming om te mogen werken.

“Ik werd gek. Opeens was ik aan huis gebonden in een klein stadje waar ik geen op kant op kon – terwijl ik gewend was altijd bezig te zijn. Maar ik wist dat ik creatief was, en dat ik niet bij de pakken neer moest zitten.” Met het kleine beetje geld dat hij had begon hij goedkope materialen te verzamelen, om iets om handen te hebben. “Ik heb een achtergrond in mode, en hou ervan om te kijken wat ik van onconventionele materialen kan maken. Ook speelde ik al een tijd met het idee om iets met hoofdtooien te gaan doen. De eerste stap was om in mijn huis rond te kijken wat bruikbaar was.” Een kapot toetsenbord, zo bleek, dat hij uit elkaar haalde en omtoverde tot een masker. Het zou het begin zijn van een langlopende project.

“Ik begon masker na masker te maken, soms wel een in de twee dagen. Het waren reacties op herinneringen die bij me naar boven kwamen, sommige vrolijk, sommige traumatisch – maar door er direct iets mee te doen voelde het alsof ik mijn emoties kon sorteren, een plek kon geven.” Neem bijvoorbeeld het masker met Barbie-onderdelen, een directe verwijzing naar zijn jeugd waarin hij het liefst met poppen wilde spelen, maar dat niet mocht van zijn vader. Of het masker gemaakt van een kippenkarkas, dat hem terugvoerde naar de tijd in Georgië dat zijn ouders nauwelijks geld voor eten hadden. Stuk voor stuk zeer persoonlijke maskers, waarvan het maakproces, zoals hij zelf aangeeft, een therapeutische werking heeft. Toch besluit hij deze verhalen niet voor zichzelf te houden. Op Instagram begint hij de portretten te posten die hij van zichzelf maakt met een toelichtend tekstje erbij.

“Ik ben heel transparant over mijn werk, en deel graag de verhalen achter de maskers met de online gemeenschap die ik heb opgebouwd.” Een gemeenschap waar overigens niet lang geleden bruut een einde aan leek te komen, toen hij een bericht kreeg van iemand die beweerde z’n Instagram-account te hebben gehackt, en voor tweehonderd euro zijn nieuwe wachtwoord zou geven. “Dit klinkt misschien hysterisch, maar ik was echt in alle staten. De volgers die ik had opgebouwd, en die mij vanaf het begin hadden gesteund in mijn werk betekende enorm veel voor me. Instagram bood me een veilige omgeving om mijn werk te laten zien, en nu was dat opeens weg.” Maar tweehonderd euro betalen ging hem uiteindelijk toch te ver. “Mijn getreur duurde een dag of twee, maar toen besloot ik met een schone lei te beginnen.” Opnieuw hoefde hij niet lang te wachten voordat hij weer werd opgepikt, en voor hij het wist kreeg hij een uitnodiging een samenwerking aan te gaan met het label Izzue op Londen Fashion Week. Verschillende publicaties volgden snel.

“Ik ben nu zelfs benaderd door het ministerie van Cultuur in Georgië om het land tijdens de Biënnale in Venetië te vertegenwoordigen.” Op de vraag of dat niet wat gevoelig ligt, gezien de complexe verhouding die hij heeft met de plek waar hij opgroeide, antwoordt hij beslist: “Nee, ik zie het juist als een uitstekende kans om het gesprek aan te gaan over de ervaringen die ik er heb gehad – ervaringen die misschien wel persoonlijk zijn, maar waarvan ik weet dat ik ze met veel andere Georgische jongeren deel. En dan niet alleen homoseksuele jongeren, maar eigenlijk ieder jong persoon dat afwijkt van de norm. Ik hoop zo ook hun verhalen een platform te kunnen geven.”

Fotografie Mayli Sterkendries