Waarom rechts de dienst uitmaakt op YouTube

Paul Joseph Watson. Afbeelding via YouTube

"Twitter is een piepkleine echokamer. Ik weet niet zeker of links beseft hoe ongenadig ze ervan langs krijgen op YouTube."

Zo luidt een tweet van Paul Joseph Watson, redacteur van InfoWars, uit maart. Wellicht ken je hem beter als de rechtse vlogger die onbedoeld elke journalist in de wereld een gratis vakantie naar Zweden had beloofd.

Zoals bij de meeste dingen die PJW tegenwoordig doet, werd de tweet onmiddellijk van alle kanten bespot. Maar hoe leuk het ook kan zijn om Watson belachelijk te maken, inhoudelijk hadden de beschimpingen opvallend weinig om het lijf. In dit geval had Paul John Watson, voor de verandering, gelijk.

De tweet van PJW schetst een beeld van het socialemedialandschap dat helemaal juist lijkt. Twitter wordt niet geheel door links gedomineerd, maar afgezien van Donald Trump en iedereen met een ei-avatar, zijn linkse meningen daar zeker beter vertegenwoordigd dan op welk ander belangrijk sociaal netwerk ook. Maar het linkse Twitter heeft nog weinig invloed gehad in de echte wereld. Gesprekken op Twitter zijn niet echt toegankelijk voor buitenstaanders. Maar de vergelijking met een "echokamer" is te makkelijk en onjuist; ik heb zelf enorm veel geleerd van mensen op Twitter, en dat heeft ook vaak geleid tot een verandering van mijn politieke mening. Toch is Twitter het meest geschikt voor het bijschaven van je eigen mening in gesprekken met mensen waarmee je al veel gemeen hebt. Het is een effectief middel om jonge linkse mensen nog linkser te maken, maar niet om van Trump-stemmers activisten voor Black Lives Matter te maken.

Op YouTube daarentegen is het linkse geluid, op een enkele aanhanger van het communisme na, schijnbaar afwezig en domineert het rechtse denken. PJW is zelf zo iemand. Staand voor zijn kleine wereldkaart schreeuwt hij vanuit zijn kamer het internet toe. Zijn mentor, Alex Jones, een aanhanger van complottheorieën die zich graag opwindt over geheime documenten, is weer een ander. Maar het is niet alleen InfoWars, er is een heel ecosysteem van rechtse YouTubers dat minstens zo uitgebreid en onderling verbonden is als een gemeenschap van pissebedden die je onder een losse stoeptegel vindt. Het is een enorme groep volwassen jongens die weinig liefde heeft gekend, en het alleen maar heeft over de noodzaak om immigratie te stoppen; waarom we toiletten moeten verbieden; waarom we alle meisjes bij hun geboorte moeten doden.

De video's die deze mensen voortbrengen kun je veel dingen noemen, maar ik zou ze vooral omschrijven als amateuristisch en stomvervelend. Maar om de een of andere reden zijn ze zeer effectief. Laten we wel wezen: iemand die honderdduizenden views kan krijgen met een zestig minuten lange tirade over Owen Jones verdient, zo niet ons respect, dan in ieder geval onze antropologische interesse.

Het bekendste voorbeeld van extreemrechte overtuigingen die op YouTube worden verspreid, is PewDiePie, de grootste ster van het platform met een miljoenenpubliek van beïnvloedbare tienerjongens, die hem om een of andere reden computerspellen willen zien spelen. Hij is door Disney gedumpt nadat bekend werd dat zijn video's antisemitische grappen en nazisymbolen bevatten. PewDiePie legde een verklaring af in een blogpost: "Ik ben op geen enkele manier voorstander van haatdragende meningen… Hoewel het niet mijn bedoeling was, begrijp ik dat deze grappen uiteindelijk beledigend waren."

Wat PewDiePie doet verschilt wezenlijk van iemand als PJW, maar dit ironische racisme geeft ons een goed voorbeeld van wat er gebeurt als deze opvattingen, die een belangrijk deel uitmaken van YouTube's ecosysteem, normaal worden. Zulke video's hebben, in ieder geval anekdotisch gezien, een meetbaar effect op hoe deze kinderen over joden of de nazi's praten.

Dit is mijn hypothese: Twitter is de natuurlijke habitat van links omdat Twitter open en toegankelijk is voor iedereen, en gelijktijdig meerdere standpunten kan tonen aan de lezer. Daarom is het heel geschikt voor het uiten van linkse meningen, die ondanks hun onderlinge verschillen over het algemeen wel egalitair zijn.

De huidige rechtse politiek wordt juist grotendeels gedreven door de ongefundeerde vooroordelen en angsten van (voornamelijk) blanke mannen. Iedere blanke man die vast wil houden aan zijn vooroordelen en angsten zal het op Twitter moeilijk krijgen, maar zal in zijn element zijn als hij alleen in zijn kamer voor de camera staat, en een woedende monoloog houdt.

Links heeft dus z'n tweets en rechts heeft z'n woedende rants voor de camera. Dit zou op zich prima zijn, ware het niet dat de woedende monoloog voor de camera een veel betere manier is om mensen te beïnvloeden dan het schrijven van een tweet. Er zijn hier denk ik een aantal redenen voor. In een boze rant kun je als spreker, (in tegenstelling tot een tweet) autoriteit uitstralen, en hoef je nooit echt verantwoording af te leggen aan een kritisch publiek, zoals een twitteraar dat wel moet. (YouTube heeft uiteraard wel een reactiegedeelte, maar dat is een heel merkwaardig ecosysteem en makkelijk te negeren). Bovendien is de vlog een gesproken medium en dat maakt het veel directer, zodat het publiek bijvoorbeeld de boosheid van de spreker voelt. Op beide gebieden is het makkelijk te zien waarom de woedende monoloog voor de camera vaak overtuigender overkomt.

Dit wordt verergerd door technologische factoren. De manier waarop YouTube werkt, maakt het makkelijk voor nieuwkomers om de wereld van rechtse tirades voor de camera te ontdekken. Je hoeft maar één tirade te vinden en dan langs de zijbalk blijven scrollen. Bovendien geven technologiebedrijven steeds vaker prioriteit aan video boven woorden. Onlangs speculeerde een hoogleraar Technologie in het Britse dagblad de Guardian dat Snapchat een "postliterair" tijdperk zou kunnen inluiden, terwijl Facebook onlangs zijn algoritme heeft veranderd om video te promoten, met het oog op een toekomst van "alleen maar video's".

Wat kan links dan doen? Pogingen om met een "linkse Paul Joseph Watson" te komen zijn gedoemd om te mislukken. Links kan nooit gebruikmaken van de woedende monoloog voor de camera – het is een inherent autoritaire manier van communiceren. Maar als video de toekomst is, moet links dringend op zoek naar een manier om dat te gebruiken. De vraag is echter of het medium wel op een open, diverse en participatieve wijze kan worden gebruikt.