Nederlandse moonshiners

Chris en Martin* zijn Nederlandse 'moonshiners'. Illegale drankstokers, in een land dat geen drooglegging heeft meegemaakt, geen uitgestrekte bergketens of verhullende moerassen bezit, en waar gemiddeld op elke 83 vierkante kilometer een Gall & Gall te vinden is (ik heb het even nagerekend). Er valt hier weinig geld te verdienen met zelfgestookte drank, terwijl straffen op het illegaal destilleren van alcohol kunnen oplopen tot meer dan twintigduizend euro en vier jaar gevangenisstraf. Toch neemt zowel Chris als Martin, die ik allebei vond via een forum, het risico om midden in een woonwijk rottend fruit stiekem om te toveren tot sterke drank.  Allebei werken ze naar hetzelfde welbekende eindproduct: that good old white lightning, firewater, mountain dew, oftewel drank gedistilleerd volgens klassieke hillbilly-stijl, gewoon in de achtertuin of in de keuken. Toch zijn de achterliggende motieven van Chris en Martin totaal anders. Chris stookt drank om te verbroederen met de mensen in zijn buurt, voor Martin is het eerder een dikke middelvinger naar de overheid.

Van Chris is de halve buurt op de hoogte dat hij stookt. Sterker nog, mensen komen ook regelmatig een flesje halen. "Ik vraag er nooit geld voor," zegt hij, "want anders ben ik een dealer en dat wil ik niet. Maar ik ben wel een allemansvriend, dus ik deel het graag met mensen. Ik kan het natuurlijk ook in mijn eentje opzuipen, maar daar maak je geen nieuwe vrienden mee en dan word je ook nog eens een alcoholist. Iedereen kan bij mij komen drinken; ik krijg zelfs weleens moslims op bezoek die het graag drinken."

Chris heeft leren stoken bij de familie van zijn vrouw in Roemenië. "Toen ik veertien jaar geleden bij haar opa op bezoek was, en we een flesje drank hadden opgedronken, ging ik naar de kelder om wat meer te halen. Er lagen wel honderd flessen, die hij allemaal zelf had gestookt. Ik vond dat toen vreselijk interessant. De opa gaf me een keteltje mee, later heb ik er zelf eentje gebouwd. Sindsdien ben ik niet meer gestopt met stoken."

Een deel van het jaar woont Chris ook in Roemenië, en daar heeft hij niet alleen geleerd hoe je je eigen alcohol destilleert, maar ook hoe belangrijk een hechte gemeenschap voor hem is. "Als je andere mensen helpt, dan helpen ze jou ook weer. Ik heb daar bijvoorbeeld dertien petekinderen die ik steun, ik heb rolstoelen gekocht voor gehandicapten en ik heb zelfs een doopvont laten bouwen voor de lokale kerk. Iedereen kent me daar. Als ik een keer in de problemen kom, dan weet ik dat het halve dorp meteen voor me klaar staat.

Het idee dat iedereen voor elkaar klaar staat, heeft hij ook een beetje meegenomen naar zijn eigen omgeving in Nederland. "Ik help hier ook veel mensen met van alles, en in ruil daarvoor komen bijvoorbeeld boeren hun oude fruit brengen, of krijg ik lege flessen van andere buurtbewoners, die ik weer kan gebruiken voor het stoken."

"Weet je wat het is, mensen maken het zichzelf zo moeilijk. Dat is allemaal niet nodig. Leef niet boven je standaard, dat bespaart je een hoop stress. Ik kan me een hoop permitteren omdat ik op andere fronten een stuk economischer leef dan de meeste mensen. Dat is ook een reden waarom ik stook, om voor mezelf te kunnen zorgen. Ik maak bovendien niet alleen mijn eigen alcohol, maar ook jam en kaas, en ik vlecht zelfs mijn eigen stoelen. Ik stook voor de gezelligheid, maar ook voor de zelfredzaamheid."

Wat voor Chris een vrolijke hobby is, is voor Martin een serieuzere, en bovendien stiekemere zaak.

Martin woont alleen in een klein afgelegen dorpje ergens in Friesland, waar hij in het geheim stookt in zijn keuken, en enkel na zonsondergang, bang om anders te veel op te vallen.

Zijn halve leven is hij freelance kraanmachinist geweest, en tijdens een opdracht in Kroatië heeft hij de passie voor het stoken opgepikt. "Daar is het heel gebruikelijk om je eigen alcohol te maken, en dat vond ik zo gaaf dat ik hier in Nederland een keteltje heb gekocht."

Het machinistenleven heeft hij achter zich moeten laten. "Ik werkte me een slag in de rondte, maar met plezier wel, want het is het mooiste beroep ter wereld. Ik kon alleen op een gegeven moment mijn kosten niet meer dekken, zelfs met zes á zeven dagen per week werken. Ik kwam een keer thuis na een weekendklus in Parijs, en toen lag mijn hele deurmat bezaaid met blauwe enveloppen. Dat was de druppel, en ik heb meteen mijn bedrijf opgezegd." Voor hem is het illegaal stoken vooral een dikke 'fuck you' naar de staat. "Ik heb me altijd scheel betaald aan de belastingdienst, maar werd ondertussen stelselmatig door diezelfde overheid genegeerd. Dus dat de staat door mij accijns misloopt, hoe weinig dan ook, is een beetje mijn vorm van een middelvinger."

Het is voor Martin nooit een doel geweest om zijn moonshine te gaan slijten. "Ik heb ooit in een duistere bui weleens nagedacht om wat te verkopen, maar ik doe het niet. Ten eerste loop ik dan het risico te veel aandacht op mezelf te vestigen, en ten tweede zou ik ook niet weten aan wie ik het kan verkopen, iemand die ik volledig zou vertrouwen. Als ze me pakken op het verhandelen van mijn drank, krijg ik niet alleen een fikse boete, maar zetten ze ook mijn uitkering stop. Die risico's zijn het me niet waard."

"Ik doe het tegenwoordig wat minder dan voorheen. Vroeger zoop ik echt te veel, iedere dag. Op een gegeven moment stapte ik strontbezopen op de fiets en ben toen zo hard gevallen dat ik mijn heup brak. Een dom ongeluk. Het voordeel is dat ik sindsdien niet meer overmatig drink, het nadeel is dan weer dat ik voor altijd met een kunstheup loop, en nu dus niet zo heel mobiel meer ben." Gelukkig is het voor Martin niet nieuw om alleen te zijn. "Ik heb vroeger ook vaak als machinist op zee gewerkt, en daarvoor moet je toch wel een beetje een eigenzinnig type zijn. Tegenwoordig verlang ik niet echt meer naar veel sociaal contact, maar ik ben dan ook allang geen echte levensgenieter meer."

*Martin is een gefingeerde naam.