People of the Year: Deze Belgische activisten drukten hun stempel op 2019

Dit artikel is tot stand gekomen met sponsorship van Scarlet.

In de reeks ‘PEOPLE OF THE YEAR’ tonen we je de mensen uit België die ons in 2019 hebben geïnspireerd.

Van lhbt+-rechten, klimaatverandering en racisme tot feminisme: ook dit jaar streden een heleboel mensen ijverig voor de dingen waarin ze geloofden, en daarbij kwamen ze ook bijzonder vaak op straat. Nadat we daar een heel jaar lang over berichtten, besloten we aan het einde van 2019 acht bewegingen, collectieven en mensen te selecteren die dit jaar hebben laten zien dat hun activisme wel werkelijk een verschil wist te maken.

2019 was een jaar vol onrecht. Maar zonder deze acht (groepen van) activisten was het allemaal nog veel erger geweest.

Corpscools is een project (en Instagramaccount) dat via teksten, foto's en kunstwerken mensen op een positieve manier wil laten praten over dik zijn. Corpscools wil dat we anders gaan denken over dikke lichamen. Zo presenteert het project mogelijke oplossingen en benadrukt het het belang van een betere representatie van dikke mensen. Naarmate het project vorderde, besloot Pelphine, de bedenker ervan, meer en meer haar eigen ervaringen te delen. Zo verklaart ze dat als er al eens dikke mensen in de media verschijnen, ze vaak worden afgeschilderd als luie, vieze, stomme, overseksualiseerde, gemene of trieste mensen.

Fat shaming is een vorm van systematische onderdrukking: het heeft verregaande effecten op alle aspecten van het leven van dikke mensen: naast body shaming en moeilijkheden in het privéleven, krijgen ze ook te maken met intimidatie op openbare plekken en slechte medische zorg. Verder krijgen dikke mensen een lager loon, en is er ook sprake van discriminatie bij sollicitaties. En op een meer praktisch niveau is er is onvoldoende aangepast meubilair in het openbaar vervoer voor hen, en hebben ze moeite of zelfs geen mogelijkheid om kleren te kopen die hen passen en een redelijke prijs hebben.

De conclusie die Pelphine uit al dit trekt, is niet het typische "Leer van je lichaam houden" waar zoveel bodypositivity-bewegingen op hameren, maar veeleer: "Het maakt niet uit hoe je eruit ziet: je moet dezelfde kansen, rechten en goede behandeling als alle andere mensen rondom je krijgen’. En zolang dat nog niet het geval is, kunnen we enkel blij zijn dat iemand als Pelphine ons eraan blijft herinneren dat onze samenleving eigenlijk wel zo zou moeten zijn.

Krijg elke zaterdag de 10 beste VICE-verhalen van de week gemaild: schrijf je nu in voor onze newsletter.

Afgelopen mei kondigde het Vlaamse Rode Kruis aan dat transgender personen – concreet iedereen die aangaf van geslacht te zijn veranderd – geen bloed of plasma meer zouden mogen doneren. Een anonieme groep activisten was woedend, omdat deze beslissing volgens hen discriminerende was. Veranderen van geslacht betekent tenslotte niet perse dat je hormonen gebruikt of risicovolle seks hebt, de eigenlijke redenen waarom het Rode Kruis dit bloed niet wilde gebruiken. Als reactie besloten de activisten een Gents donorcentrum van het Rode Kruis te besmeuren met nepbloed. “Hier ons bloed dat je niet wil”, stond er op de gevel te lezen.

De actie was niet rechtstreeks gericht tegen het Rode Kruis, maar tegen de Vlaamse regering en de "homofobe en transfobe verklaringen van de leiders van de N-VA en het Vlaams Belang", aldus het collectief in een gesprek met VICE.

Het Vlaamse Rode Kruis reageerden op hun actie door te specificeren dat transgender personen in feite onderworpen zijn aan dezelfde ontvankelijkheidscriteria als alle andere donoren. Het is daarom alleen de risicobeoordeling die een mogelijke afwijking van de bloeddonatie rechtvaardigt.

Sinds 30 september mag een transgender die een hormoonbehandeling heeft ondergaan, vanaf drie maanden later weer bloed geven. De actie in Gent diende ook als een herinnering dat homoseksuele mannen na hun laatste geslachtsgemeenschap twaalf maanden moeten wachten voordat ze weer bloed kunnen doneren. Zulke strenge voorwaarden zijn nog steeds stigmatiserend voor de lhbt+-gemeenschap.

Anne-Sarah is een van de presentatoren van IZI News van Tarmac (onderdeel van de Franstalige publieke omroep). Die videoserie behandelt een brede waaier aan actuele en sociale onderwerpen, gaande van reality TV en Instagram tot racisme. Anne-Sarah gebruikt het platform om de geesten van de jongsten onder ons wakker te schudden. Ze heeft het over kwesties als privileges en cultural appropriation, en onlangs bijvoorbeeld over een voorval met een Belgische treinverantwoordelijke, die een reiziger schaamteloos verzocht "terug te keren naar Kinshasa". De scène werd gefilmd door een andere passagier en veroorzaakte algemene verontwaardiging.

Naast haar onderwerpkeuze, zijn het vooral de no-bullshit mentaliteit van Anne-Sarah en haar gevoel voor humor en sarcasme die het verschil maken. Het is dan ook niet voor niets dat we haar hebben uitgenodigd om haar mening te geven over racisme en diversiteit in onze ‘DIVERSIDEAS’ reeks: ze slaat de spijker altijd op de kop.

Ter gelegenheid van de 42ste Internationale Vrouwendag sloegen het Collecti.e.f. 8 Maars en de Wereldvrouwenmars dit jaar de handen ineen om op 8 maart de eerste nationale vrouwenstaking in België te organiseren met de boodschap: "Als vrouwen stoppen, stopt de wereld.”

Collecti.e.f. 8 maars zet zich in voor een intersectoraal maatschappelijk engagement en brengt iedereen die zich als vrouw identificeert samen, om te pleiten voor meer erkenning voor het werk van vrouwen in de professionele en privé-sfeer.

Een greep uit een aantal van hun eisen: de erkenning van het grote belang van het reproductief werk van vrouwen voor de samenleving, solidariteit met elke strijd tegen de uitbuiting van, en voor de emancipatie van vrouwen die overal ter wereld nog steeds plaatsvindt. Zij vragen om een opleiding over intimiteit die ook begrippen als diversiteit, toestemming, kennis en zelfrespect bespreekt. Ze verwerpen structurele discriminatie en bestrijden geweld tegen alle vrouwen en femmes, eender of die al dan niet papieren hebben, dakloos zijn, invalide zijn, gelovig zijn, sekswerkers zijn en überhaupt van welke identiteit of seksuele oriëntatie dan ook zijn.

Het collectief koos de datum 8 maart als naam als referentie naar de suffragettebeweging, die begin vorige eeuw de eerste stappen zette op vlak van vrouwenrechten, ook al was die toen helemaal niet intersectioneel bedoeld. Met hun eisen en hun staking bracht Collecti.e.f. 8 Maars maar liefst 10.000 vrouwen samen op straat in Brussel en gaven ze een nieuwe, intersectionele dimensie aan die symbolische datum 8 maart.

Sinds het begin van het jaar strijdt Youth for Climate voor het klimaat en probeert de organisatie haar stem te laten horen in heel Europa. Studenten en scholieren spijbelen om deel te nemen aan demonstraties die in verschillende steden van België en elders plaatsvinden. In België lopen Anuna De Wever (18) en Adelaide Charlier (18) voorop. Zoals we laten zien in de VICE-docu ‘Make the World Greta Again’, werken ze nauw samen met de organisatoren van de beweging in andere landen, waardoor ze de impact van hun collectieve acties wisten te vergroten. Ze schrikten ze er niet voor terug om onze toekomst keer op keer tegen de machthebbers te verdedigen.

Extinction Rebellion in een ietwat radicalere internationale sociale beweging die hetzelfde doel voor ogen heeft. Ze staan voor geweldloze rebellie, maar tijdens hun protesten hebben we al heel wat moeten verduren. Ruim 400 van hen werden gearresteerd tijdens een klimaat protest dit jaar in Brussel en op een ronduit onmenselijke manier behandeld door de politie. Op 20 December vieren ze hun eerste verjaardag in België door samen een “Tweede Verklaring van de Opstand” af te leggen op de Grote Markt in Brussel. Die actie is trouwens net door de Brusselse burgemeester Close verboden. Toch mogen we nog veel van Extinction Rebellion en Youth for Climate verwachten: hun strijd is nog lang niet gestreden.

State of the Arts (SOTA) is een open, door kunstenaars gerund platform met autonome groepsinitiatieven voor iedereen die zich zorgen maakt om de huidige stand van zaken in de kunstsector. In plaats van te gaan voor één representatieve woordvoerder, ziet SOTA alle deelnemers die aan het platform meewerken als haar spreekbuis.

Al sinds 2014 strijden ze tegen de cultuurbesparingen die de politiek in het algemeen - maar de Belgische cultuurpolitiek in het bijzonder - probeert door te voeren. Dit jaar was daar geen uitzondering op: Vlaams minister-president (en minister van Cultuur) Jan Jambon (N-VA) maakte in november zijn plannen bekend om serieuze besparingen door te voeren op de subsidies in de cultuursector, en dat ging SOTA niet zomaar laten gebeuren. Elke keer dat de overheid ons teleurstelde, gingen ze de straat op, om op te komen voor de kunst en kunstenaars via protesten en bijeenkomsten. Ook al waren er tegenslagen, SOTA laat zich de mond niet snoeren. Ze blijven actievoeren en geven niet op.

Dalilla heeft er haar missie van gemaakt om racisme en discriminatie niet enkel bespreekbaar te maken, maar die problemen ook aan te pakken. Dat doet ze al sinds ze in 2014 bekend werd door een open brief waarin ze racisme aankaartte: “Het deksel

is van de beerput en de shit vliegt in het rond,” schreef ze toen, en die deksel houdt zij nog altijd open met haar stem en haar platform. Omdat racisme een belangrijk maatschappelijk probleem is dat groter wordt door het te negeren, is het volgens Dalila essentieel dat iedereen handelt volgens het ‘See something? Say something!’-principe.

Op haar Facebook profiel deelt ze verhalen die ze ingezonden krijgt van jongeren die onterecht zijn behandeld vanwege hun afkomst. Zoals een 17 -jarig meisje uit Gent die dit jaar door een oud koppeltje van haar fiets werd geduwd toen ze enkele meters op het voetpad reed, en vervolgens uitgescholden werd met woorden als “tering neger”. Dalilla heeft ervoor gezocht dat dit verhaal viraal is gegaan. Ze schrijft ook regelmatig stukken over dit thema in haar tweewekelijkse column in De Standaard. Dit jaar bracht ze ook met trots haar derde boek uit, een fictieboek voor volwassenen genaamd ‘Black-out’, over een zwarte activiste die vermoord wordt door een losgeslagen internettrol.

Tenslotte ook nog een shout-out naar Laisse les Filles Tranquilles om niet op te geven en onze straten veiliger te maken; aan de Collages Féminicide Brussel om de aandacht te vestigen op een probleem dat er nog steeds is; aan Niemand is Illegaal om ons eraan te herinneren dat niemand illegaal is, en NewB, dat meer dan 35 miljoen euro inzamelde in 6 weken tijd om weer een stapje dichter te komen bij hun doel om de eerste vollledig ethische en duurzame bank van België op te richten.

Volg VICE België ook op Instagram.

Lees ook:

• Deze Belgische fotografen drukten hun stempel op 2019
• Deze Belgen drukten hun stempel op onze muziekscene in 2019
• Deze Belgische modeontwerpers drukten hun stempel op 2019
• Deze Belgische visual creatives drukten hun stempel op 2019
• Deze Belgische skaters hadden de hardste video parts van 2019