Hoe het is om als twintiger continu eenzaam te zijn

Maddie Byrne had graag gewild dat haar leven wat meer leek op een aflevering van Friends, of op wat al die mensen in haar instagramfeed voor leven lijken te hebben. Toen haar collega’s – die allemaal een stuk ouder zijn – haar een keer vroegen of ze nog plannen had voor het weekend, dacht de 22-jarige klantenservice-medewerker dat ze moest zeggen dat ze lekker de natuur in zou gaan met vrienden, of in het café achter de jongens aan zou gaan. Dat is wat er op zo’n leeftijd van je verwacht wordt, denkt ze, of in elk geval wat mensen die ze nog van vroeger kent aan de lopende band lijken te doen.

“Als ik alleen thuis ben op vrijdagavond, en op Instagram zie dat de hele wereld in de kroeg zit, voelt het alsof ik zelf verkeerd bezig ben,” zegt ze.

Byrne heeft twee of drie vrienden die ze midden in de nacht zou kunnen opbellen, een handjevol vrienden voor wie ze een stukje zou omrijden en misschien tien à vijftien mensen die ze eens in de zoveel maanden ziet. En toch schaart ze zichzelf onder de 11 procent van de millennials die zich “altijd eenzaam voelen” volgens een recent onderzoek van YouGov. Volgens dit Amerikaanse onderzoeksbureau zijn millennials zelfs de eenzaamste generatie; ook gaf een op de vijf mensen tussen de 23 en 35 aan geen vrienden te hebben, en zei een kwart dat ze ook geen kennissen hadden.

Toen de Amerikaanse onderzoeker Letitia Anne Peplau eind jaren zeventig naar een medische definitie zocht voor eenzaamheid, ging ze vooral uit van oudere mensen, en tegenwoordig heeft het wetenschappelijk onderzoek naar dit onderwerp nog altijd vooral betrekking op oudere generaties. Onder eenzaamheid verstond Peplau onder andere dat er een kloof was tussen de hoeveelheid vrienden die je wilt, en de hoeveelheid vrienden die je daadwerkelijk hebt – een kloof die natuurlijk net zo goed opgaat voor jonge mensen.

De conclusies van YouGov klinken misschien schrikbarend, maar dat jonge mensen ook eenzaam kunnen zijn is in principe niets nieuws. Wel is het zo dat deze gevoelens in deze tijd nog eens worden versterkt door factoren als social media, en ontwikkelingen binnen de samenleving die het lastiger maken om met anderen een band te vormen.

Of zoals sociaal-psycholoog Beverley Fehr zegt: “Als je op je achttiende of negentiende alleen bent op een zaterdagavond, kan dat behoorlijk rot zijn, maar als je negentig bent maak je je daar waarschijnlijk een stuk minder druk om.”

Byrne heeft zich aangesloten bij een chatkanaal op Discord dat Lonely heet, waar ze vanuit een anonieme basis nieuwe mensen leert kennen. “Ik vind het de afgelopen tijd lastig om in de fysieke wereld contact met mensen te maken,” zegt ze daarover. “Online chatten voelde als een goede tussenoplossing: ik kon met mensen in contact komen zonder ze echt aan te hoeven spreken.”

Los van dingen als fomo kan ook je woonplek een rol spelen. In zijn boek The Great Good Place (1989) schreef Ray Oldenburg dat in mensen die in buitenwijken wonen zich vaker geïsoleerd voelen. Zeker als je lang moet reizen om ergens te komen, redeneerde hij, ben je minder snel geneigd om het café in te gaan, omdat die simpelweg niet in de buurt zijn. Dat is ook het geval bij Byrne, die haar leven lang in buitenwijken heeft gewoond.

Bekijk ook hier: VICE Meets Valtònyc - De Spaanse rapper die in ballingschap leeft in Brussel

Ook de moderne economie is een voedingsbodem voor eenzaamheid. Mensen werken steeds vaker thuis, waardoor ook hun werkomgeving een stuk saaier wordt, en ze minder sociaal contact maken. Dit geldt bijvoorbeeld voor de 31-jarige Nat uit Los Angeles, die geen vrienden of kennissen zegt te hebben. Ze werkt vanuit huis als influencer (en omdat ze niet wil dat haar reputatie beschadigd raakt wil ze niet met haar echte naam in dit stuk). Ze postte laatst in de subreddit r/nofriends dat ze bezorgd was dat het haar sinds de middelbare school nooit was gelukt om vriendschappen op lange termijn te onderhouden – afgezien van haar ex-vriendje dan.

Omdat ze haar eigen rooster mag bepalen, kan ze in principe op ieder moment van de week gaan winkelen. En toch gaat ze vooral op zondagen naar het winkelcentrum, in de hoop dat ze in gesprek raakt met iemand die doordeweeks van negen tot vijf werkt. Voor haar werk komt ze wel degelijk in contact met mensen, maar omdat ze het zo’n oppervlakkige wereld vindt is ze best huiverig om dat als potentiële vriendschappen te zien. “Je moet opletten voor mensen die je willen gebruiken,” zegt ze. “Die gaan dan heel amicaal met je om, maar willen uiteindelijk gewoon dat je met ze samenwerkt zodat ze meer volgers krijgen.”

De 31-jarige Joey werkt als receptionist bij een bedrijf dat tussen de veertig en vijftig medewerkers heeft, wat volgens haar toch wel een goede gelegenheid zou moeten zijn om vrienden te maken. Toch is dat, sinds ze uit elkaar is gegaan met haar verloofde, geen enkele keer gelukt. En nu brengt ze vrijwel al haar tijd thuis door met haar kind, die speciale zorg nodig heeft. Ze vindt het lastig om contact te maken omdat ze niet snel iemand vertrouwt, vanwege haar kind. Ze hunkert naar een persoon met wie ze “ervaringen, herinneringen en geheimen” kan delen, maar tot dusver heeft ze vooral mensen ontmoet die alleen met haar willen scharrelen.

Juist het gegeven dat ze eerst wél met iemand samen was, maakt haar eenzaamheid des te erger, zegt Fehr. “Als je kijkt naar eenzaamheid onder verschillende soorten relaties – zoals mensen die nooit zijn getrouwd, of juist gescheiden zijn – dan valt op dat eenzaamheid vaak wordt veroorzaakt doordat iemand wel heeft ervaren hoe het is om een intieme relatie te hebben, maar het vervolgens kwijtraakte.”

Als je zou schetsen hoe iemands eenzaamheid zich door het leven ontwikkelt, zou je een piek zien wanneer diegene net volwassen is, zich voor het eerst een weg door de samenleving proberen te banen. Ook tegen het eind van je leven is er een piek. “Zodra mensen echt oud worden, vrienden beginnen kwijt te raken en het lichaam niet meer helemaal doet wat het moet doen, dan komt het weer terug,” zegt Ami Rokach, een Canadese onderzoeker. Die eerste vorm van eenzaamheid zou volgens Rokach echter geleidelijk aan moeten afnemen. Dat is ook terug te zien in de survey van YouGov: 6 procent van de millennials voelt zich “nooit” eenzaam, en dat percentage wordt per leeftijdsgroep steeds wat hoger, tot 23 procent bij de oudste generatie.

Bij millennials is wel te zien dat hun eenzaamheid op een gegeven moment drastisch vermindert. Als mensen in de dertig belanden zijn ze over het algemeen wat meer geland, hebben ze zichzelf ontwikkeld en zijn ze aan een baan gekomen die voldoet aan hun sociale behoeften. “Dan blijft ook je sociale wereld wat meer uit dezelfde mensen bestaan,” zegt Fehr. Maar als je ondertussen niet zo tevreden bent over die sociale wereld, is dat dus behoorlijk jammer.

Chris vierde bijvoorbeeld onlangs haar 32ste verjaardag. Ze at taart met haar man en twee kinderen, maar het liefste was ze met wat vrienden naar een concert gegaan, of ging ze wat drinken. “Hoe kan ik nou zo jong zijn en helemaal geen vrienden hebben?” postte ze op r/nofriends.