Hoe het is om te werken in het absurde ‘botramkot’ op het eindpunt van de Gentse Feesten
Foto door Daniil Lavrovski.

FYI.

This story is over 5 years old.

Eten

Hoe het is om te werken in het absurde ‘botramkot’ op het eindpunt van de Gentse Feesten

In de tijd dat Walter De Buck de Gentse Feesten startte, was het al volkstraditie om boterhammen met glibberig vlees te eten. Jonge verkopers zetten die traditie op onnavolgbare wijze verder.

De Vlasmarkt is het onbetwiste eindpunt van de Gentse Feesten, en de metaforische afvoergoot van het stadsfestival. Rond drie uur strompelen mensen vanuit alle uithoeken van de binnenstad richting het plein. Ze komen van technofeesten, hiphopkelders, latinparty's en kroegen, maar op de Vlasmarkt valt alle onderscheid tussen subculturen weg. Elke feestganger wordt er een 'Vlasser': een toch wel redelijk vuil persoon met okselvijvers, vette plakken haar waar eerder die nacht bier over gemorst werd, modderige schoenen, dubbelgevouwen tongen, en een enorme goesting om in de ochtendzon te blijven feesten tot de speakers stoppen met blazen.

Advertentie

Naast schuren op de dansvloer en mensen hun drankjes omstoten doet een Vlasser nog twee dingen: overschakelen van bier op Irish coffee en boterhammen eten aan het befaamde Botramkot, een rood-wit geruite klapcaravan uit de jaren zestig die tien dagen per jaar speciaal voor de Feesten uit haar bergruimte gehaald wordt. Vanuit de kraam worden op een absurde manier boterhammen verkocht waar weinig mensen met een normaal cognitief vermogen ooit zin in zouden hebben. Behalve tijdens de Gentse Feesten, want dat is traditie.

Hun paradepaardje is de oer-Gentse 'botram mee uufflakke'. Dat is Gents voor een boterham met hoofdkaas – gelatineachtige vleesbrij gemaakt van het kopvlees van een varken ­– maar spreek het alsjeblieft uit zoals het geschreven is, "of ge kunt naar uwen botram fluiten," aldus Nicolas Marichal (38) die de boel runt. Aan het Botramkot is een Gentse uitspraak even belangrijk als de euro's in je handen

Rechts zie je Nicolas Marichal. Alle foto's door Daniil Lavrovski.

"Ongeveer vijftien jaar geleden was er nog geen caravan. Ik was er toen nog niet bij, maar Parcifal en Jelle, twee vrienden, sloegen een paar planken in elkaar en verkochten van daaruit 'botrammen mee uufflakke'," vertelt hij. "Eigenlijk was dat iets wat enkel door grootmoeders gegeten werd in het bejaardentehuis, dus dat was totaal niet populair. Ze kochten aan het begin van de Gentse Feesten honderd broden, en op de laatste dag hebben ze hopen keihard oud brood dat over was in het publiek gegooid. Het kotje dat ze gebouwd hadden was na tien dagen ook zo krakkemikkig, dat de vuilnismannen het op het einde van de Feesten meenamen samen met de rest van het afval op de Vlasmarkt."

Advertentie

Toch hielden de jongens stug vast aan hun ondernemingsplan. "Het derde jaar dat we op de Gentse Feesten stonden, belde ik met Radio 2. Die hadden een programma waarbij je een wens mocht doen, en ik vroeg om een gratis caravan. Sindsdien is het Botramkot zichtbaarder en populairder geworden." Het aantal broden schommelt nu tussen de 45 en 75 per nacht, en de menukaart is al die jaren ongewijzigd gebleven.

Vrouw met bier en botram, de allerbeste componenten om een ochtend Vlasmarkt te overleven.

Je kan een boterham met 'uufflakke', 'koas' (kaas), 'sjokko' (choco), 'wust' (droge worst), of een 'eitse' (eitje) krijgen voor 1,5 tot 2,5 euro. "We weigeren dat te veranderen. Boter of confituur erbij, dat is allemaal veel te moeilijk. Nu hebben we iets zouts, iets zoets, iets vlees, en iets niet vlees. Dat is eigenlijk alles wat er moet zijn, niet waar? De hele voedselpyramide is bij wijze van spreken vertegenwoordigd."

Omdat ik zelf al erg vaak met zo'n boterham in mijn handen heb staan dansen, de medewerkers altijd zo'n ontzettende lol lijken te hebben in hun verkoopspel, en het me wel grappig leek om een uit haar voegen barstende Vlasmarkt eens van een nuchter perspectief te bekijken, vroeg ik of ik een uurtje mocht meedraaien. Dat deed ik zaterdagochtend tussen zeven en acht uur 's ochtends, en dat verliep als volgt:

6u50
Een hoop mensen staan te drummen voor de caravan. Een jongen slaat twee eieren tegen zijn voorhoofd. Slechts een enkeling kijkt hiervan op. "Eén ei op de veertig is ongekookt," vertelt Nicolas. "Ondertussen weet iedereen dat je een ei hier eerst tegen je hoofd moet slaan, want wie het rauwe ei krijgt, wint een blootblaadje uit de jaren zestig, zeventig, tachtig, of negentig – een verzamelstuk met focus op extreem zware borsten."

Advertentie
gentsefeestenbroodjeei

Ongepeld ei op brood met 1/40e kans op een seksboekje.

De jongen heeft pech: er druipt niets over zijn hoofd. Nicolas legt het ei met schaal en al op een boterham. "Ge moogt dat zelf pellen," vertelt hij hem, terwijl hij het zoutvat aanreikt. De jongen kijkt een beetje geschrokken naar zijn boterham, maar neemt er vrede mee. "Mensen kopen soms 15 eieren na elkaar gewoon om zo'n boekje te bemachtigen. En één gast heeft eens negen eieren na elkaar opgegeten, met pel en al, totdat hij het rauwe ei te pakken had."

07u00
Overal in de caravan hangen foto's van naakte vrouwen. "Het lot wilde dat: in het jaar dat we de caravan kregen, kregen we in Amsterdam een prachtige collectie porno en blootblaadjes van iemand die een nalatenschap van een ander beheerde en niet wilde dat diens erfgenamen dit te zien kregen.

Aanschouw: de ongemakkelijkheid der grote tieten.

"We hebben er wel op gelet om feministisch, of op zijn minst egalitair te zijn in onze selectie," vertelt hij. "Het is de bedoeling dat niemand het lekker vindt. Elke foto moet even onaantrekkelijk zijn voor zowel mannen als vrouwen."

7u05
Voordat ik begin te smeren, moet ik de uitspraak van alle botrams oefenen in het Algemeen Gents. Nicolas wijst me er ook op wat ik moet doen als mensen zeggen dat ze allergieën hebben. "Helemaal niks. Lees maar het briefje dat uithangt. De vleeswareninspectie heeft dat goedgekeurd. Blijkbaar is het enige dat je als eettent moet doen: het woord 'allergieën' uithangen, en hoe grof de rest is, maakt geen moer uit."

Advertentie

" Voor allergenen: vraagt raad aan degene die op dit eigenste moment botrammen aan het smeren is maar eigenlijk hebben we liefst dat ge ons niet lastig valt en u iets koopt in de frituur of de McDonalds of brengt desnoods zelf uw botrammen mee in een botrammendoos van K3 met een petit gervaiske [Danoontje, red.] en een capri-sunneke dan zijn wij van uw neurotisch geneut vanaf want daar zijn wij namelijk allergisch aan dank u"

Nicolas heeft ook schijt aan mensen die om iets speciaals vragen. "Dat is allemaal veel te ingewikkeld. Vorig jaar rekende ik vijftig cent extra als mensen een botram vroegen zonder mosterd, of ik vroeg om een vrije bijdrage. Maar ik mocht het nog zo goed uitleggen, ze begrepen het niet. Ik ben daar dus mee gestopt."

gentsefeestenbroodjegras

Deze dame vroeg om groente op haar botram, dus ze kreeg wat kamerplant.

7u10
Ik ga op een stoel zitten naast Barbara, de collega van Nicolas die me gaat opleiden, omdat Nicolas zelf op dat moment te druk is met het geven van een massage aan en tongzoenen met een meisje dat hij die avond aan zijn caravan heeft ontmoet.

Mijn eerste klant is een jongen en hij bestelt een 'buutram met uufflakke'. Barbara leert me meteen twee lessen van levensbelang. Hij krijgt pas een boterham als hij 1) het juist uitspreekt ("het is botram en niet buutram"), en 2) wacht totdat de vrouwen naast hem besteld hebben, want hoffelijkheidsregels zijn belangrijk hier, en vrouwen krijgen altijd voorrang.

gentsefeestensmeren

Ik leg een plak glibberig vlees op een boterham, smeer er een dikke laag mosterd overheen, en geef het aan mijn eerste klant. Nicolas schiet plots tevoorschijn en vraagt: "Mag daar ook een beetje water bij?" Met een watersproeier bespuit hij alle klanten op de eerste rij, die buiten zichzelf zijn van geluk.

Advertentie

Nicolas en zijn blije hoofd. In het dagelijkse, ietwat serieuzere leven is hij hoofdredacteur van Use-It.

7u15
Nicolas is met een kruimeldief de decolleté van een klant aan het stofzuigen. Haar vriend moedigt aan: "Diep genoeg, alstublieft, dat alles mee is. Ik ga geen honger meer hebben in bed, subiet." Een ander meisje vraagt of hij dat bij haar alsjeblieft ook eens kan doen. Verrassend genoeg voel ik me hier geen greintje ongemakkelijk bij, want dit is de Vlasmarkt, en dit zijn Gentse Feesten. Schaamte staat niet in ons woordenboek.

7u20
We zijn drie broden en wat voelt als tachtig kilo uufflakke verder. "In de tijd dat Walter De Buck de Gentse Feesten startte, was het volkstraditie om uufflakke te eten. In frituren in Gent kon je een pak frieten kopen met een schel uufflakke erop. De gelatine smolt en het vlees zakte in de frieten. Nu kan dat nergens meer. Dat maakt het net zo grappig dat zoveel dronken mensen dat hier massaal staan te eten."

gentsefeestenbroodjeworst

Sfeerbeeld van laatste slok bier en droog worstje met mosterd op brood.

7u25
Aan knappe, toffe jongens en meisjes geven we een kraslot. "Tijdens de eerste dagen van de Feesten hadden we kraslotjes met prijzen erop. 'Toon of zoek eens een tietje', bijvoorbeeld, of 'je wint een deugddoende massage'. Dat laatste deed Nicolas dan, zoals je ziet, de deugniet.

Nu geven we mensen een kaartje waarop ze hun telefoonnummer kunnen achterlaten. Volledig vrijblijvend, natuurlijk. We plakken daar een krassticker op, en geven dat wat later aan iemand anders. Zij kunnen elkaar dan sms'en, en op dreamdate gaan hier op de Vlas," vertelt Barbara. Zo'n ochtendlijke blind date onder het gedreun van Major Lazer is natuurlijk superromantisch. "Op die manier vergroten we de liefde hier op de Vlasmarkt nóg meer, en gaan we de vereenzaming van de maatschappij tegen."

Advertentie
gentsefeestentietenplaatje

Een kraslotje. Je kunt het niet goed lezen, maar er staat: 't Is tijd om naar huis te gaan. Slaap wel.

In 2013 stond er om diezelfde reden een kauwgomballenbak. "Meisjes konden hun onderbroekje uitdoen in ruil voor een gratis botram. Ze schreven er hun nummer bij, en dat ging in de bak. Jongens konden er dan eentje uithalen en hen op die manier contacteren. Elk jaar is er meer activiteit van de meisjes dan van de jongens. Dat valt op."

7u27
Nicolas buigt zich over de boterhammen om zijn lesbische vriendin een tong te draaien. Het volk kijkt rustig toe. Een iemand roept dat we de traagste werkers ooit zijn, en Barbara gooit terug dat hij liegt. We staan gewoon mindfull in het leven.

7u30
Een dertiger schreeuwt tegen me nadat we hem drie boterhammen met gebroken eieren in de hand duwen en 4,5 euro vragen. "Wil je dat we een omeletje bakken misschien? Klantvriendelijkheid ligt hier ver onder nul. Wij zijn geen frietkot. Eerder een beschutte werkplaats. Ge moet hier alles zelf doen," legt Nicolas hem met stoïcijnse blik uit.

De verbouwereerde man knijpt met zijn vingers dwars door de boterhammen heen, en herhaalt dat hij ze niet wil. "Neem ze dan gratis," zegt Barbara, "we zijn hier niet voor de winst. Maar we doen ook niet aan service, of aan veeleisende klanten. Maak plaats, kom, maak plaats."

7u35
Ik moet vier boterhammen met chocopasta smeren. "Botrammen met choco zijn vervelend om te smeren, en eigenlijk ook om te eten. Het is voor niemand leuk. 's Ochtends mag iedereen het bestellen, maar 's nachts alleen vrouwen, minderjarigen en homoseksuele mannen. Als een jongen het bestelt en de zon is nog niet op, moet hij met een andere jongen muilen [algemeen Gents voor tongen]. Dat is de regel," vertelt Nicolas.

Advertentie
gentsefeestenchoco

Botrammen met sjoko zijn voor niemand leuk.

7u38
Een dronken meisje vraagt om een gratis plak kaas. Ze wordt weggestuurd.

7u40
Een jongen van ongeveer achttien vraagt of ik met hem mee wil naar een hotel. Ik geef hem een krasbiljet met iemand anders nummer. Vanuit mijn ooghoek zie ik Barbara deodorant spuiten op een klant. "Dat doe ik maar heel soms, als iemand ontzettend hard stinkt."

7u45
Het dronken meisje vraagt voor de vijfendertigste keer om een gratis plak kaas. Nicolas en Barbara doen een toegeving: als ze een tietje toont, is het goed. Haar oudere zus schiet te hulp en flasht heel snel haar tieten. Soms is het echt handig om een oudere zus te hebben die voor je zorgt.

7u46
Een jongen heeft gezien hoe een stel tieten zorgde voor gratis voedsel. Hij trekt zijn broek naar beneden, en we kunnen niet anders dan hem een gratis boterham met uufflakke geven.

gentsefeestenbroodjeservet

Uiterst botram-verslaafde man.

7u50
Iemand vraagt me om een 'Big Flac'. Dat staat niet op de kaart, maar iedereen in het hok schiet in actie. "Een Big Flac is de uufflakke versie van een Big Mac bij de McDonald's," vertelt Nicolas. "Alleen echte connaisseurs weten dat het bestaat." We stapelen brood, mosterd, kaas, uufflakke, brood, mosterd, kaas, en uufflakke tot er een torenhoge broodbom ontstaat. "Niet alleen naar huis wandelen straks, hé," zegt Nicolas, "laat u maar begeleiden, want het zal zwaar vallen. En ge zult goed naar de wc kunnen gaan morgen."

7u55
Een jongen heeft zonet zijn allereerste botram mee uufflakke gegeten. Na drie happen gooit hij hem op de grond. "Ik vind het lekker, maar het ziet er zodanig wansmakelijk uit dat ik niet verder kon eten," zegt hij.

Nicolas verdedigt zijn vlees: "Het ziet er lelijk uit omdat de zon schijnt. 's Nachts zie je dat zo niet. Je moet dan nog weten dat uufflakke eigenlijk grijs is – dat is in principe gewoon dood vlees – en dat wij de hoeveslagerij vragen er wat kleurstoffen bij te gooien zodat het er roder en prettiger uitziet. Verder kan ik alleen maar het volgende zeggen: Cyriel Buysse schreef ooit dat er op elke mesthoop een bloem staat. De Vlasmarkt is een mesthoop, en ons kot is de bloem! Ge moet dat respecteren, zoals wij de Vlassers respecteren."

8u00
De muziek stopt. "Vanaf nu is het een beetje zoals in The Walking Dead. De Vlassers zijn zombies, en ze ruiken dat wij nog normaal zijn. Ze komen allemaal naar het open venster gestrompeld, en als je het laatste kot bent dat nog iets verkoopt, krijg je ze niet meer weg." De klep van de caravan gaat onherroepelijk dicht, en in het proces moeten we een aantal armen en kruinen naar buiten duwen. Er wordt woest op de wanden geklopt en er klinkt een hoop opstandig gekreun.

gentsefeestenzijaanzicht

Op de laatste dag van de Gentse Feesten gooien Nicolas en zijn team een hoop teddyberen op de Vlasmarkt, als troost omdat iedereen huilend naar huis gaat.

Ik glip langs de achterkant naar buiten, en baan me door de massa een weg richting huis. Na nog geen twee stappen stoot een marathondrinker, die onderhand aan het einde van zijn latijn is, een halve Irish coffee over mijn shirt. Een paar meter verder vind ik een briefje van twintig euro op de grond. Ik glimlach, want wat net gebeurd is, is de ultieme belichaming van de Vlasmarkt: al wat lelijk is en mooi, wat boers is en fantastisch, komt samen op één plein.