Vinden Chinezen in China onze Chinese stereotypen racistisch?

Sinds Gordon-gate in 2013 mogen Nederlandse Chinezen ook publiekelijk een lekker stuk van de racismetaart afsnijden. Sindsdien valt het mij, als lid van die groep, op dat de weinige Chinese gezichten die te zien zijn in de Nederlandse media vooral stereotypen zijn, en niet laten zien hoe verschillend en gezellig het kleurenpalet aan één miljard Chinezen eigenlijk is.

Zo heb je Ping Ping uit FC Kip , die zingende meneer uit Ik Hou van Holland en die ene stille jongen uit een Powned-interview met Hans Teeuwen. Zelf vind ik het ergens best jammer, en eigenlijk ook wel kwalijk, dat de rol van 'de Chinees' in veel media zo vreselijk eendimensionaal is: altijd speelt een Chinees het typetje van cliché-Chinees. Niemand van hen speelt eens een keer een timmerman met een drankprobleem, een clown of een gezellige dikke koffiejuffrouw.

Maar wat vinden Chinezen in China eigenlijk van deze stereotypen? Vinden ze het ook dom, of worden er een miljard paar schouders opgehaald bij het zien van de stereotype Chinees op de Nederlandse tv? Kort geleden was ik met mijn moedertje op vakantie in onder andere Shanghai, waar ik drie jonge Chinezen bereid vond om naar oer-Hollandse videoclipjes te kijken waarin een cliché-Chinees de hoofdrol speelt.

Het gaat om de volgende drie clipjes:

Filmpje 1: het Chinese karakter Ping Ping in de sketch FC Kip uit de Dinoshow wil politicus worden en begint publiekelijk een campagne in een fastfoodtent.

Waarom dit filmpje mogelijk als beledigend gezien zou kúnnen worden: er worden stereotiepe grappen gemaakt over het aantal Chinezen, Ping Ping kan de 'r' niet uitspreken, de enige reden waarom hij politicus wil worden is om geld te verdienen, zijn ogen zitten ongeveer dichtgeplakt, er worden stereotiepe grappen gemaakt over van vuurwerk houden en kalenders uitdelen, en deze Chinees schreeuwt zoals alle cliché-Chinezen als een dictator.

Filmpje 2: Meneer Cheung uit het RTL-spelshow Ik Hou van Holland zingt in zijn eigen accent een oer-Hollands liedje. De twee teams moeten vervolgens raden wat hij zingt.

Waarom dit filmpje mogelijk als beledigend gezien zou kúnnen worden: er wordt een generiek Aziatisch deuntje gespeeld terwijl hij opkomt, hij kan presentatrice Linda de Mol niet goed verstaan en het hele spelonderdeel draait om het feit dat meneer Cheung niet goed Nederlands kan.

Filmpje 3: Een Chinese jongen krijgt een korte cursus van Hans Teeuwen in het jezelf weerbaarder te maken tegen racistische uitspraken jegens Chinezen zoals die van Gordon. Uiteindelijk zingt Teeuwen nog een liedje.

Waarom dit filmpje mogelijk als beledigend gezien zou kúnnen worden: de Chinese jongen herhaalt gehoorzaam wat Teeuwen doet, Hans zingt over gerechten als satésaus, babi pangang, sambal bij, kroepoek en maakt een grap over dat Chinezen katten eten.

VICE: Ha, Billy. Wat zijn je gedachten over Ping Ping, het karakter in FC Kip in het eerste filmpje?
Billy: De act is overdreven, maar dat is alles en iedereen in deze show. Hij doet alsof hij een beroerte krijgt, of geestelijk gehandicapt is. De godfather van de Chinese komedie, Zhao Benshan, maakt ook altijd geestelijk gehandicapten belachelijk . Ik denk dat Ping Ping probeert te acteren zoals hij. Dus dit is heel herkenbaar. Zijn karakter heeft het steeds over geld; dat is typisch zuidelijk Chinees. Ook zijn pak en kapsel zijn typisch Kantonees. En zo'n communistische trui wordt gedragen door Chinezen die nog nooit naar het buitenland zijn geweest. Dus de styling draagt bij aan zijn impressie.

Vind je het filmpje beledigend?
Persoonlijk vind ik nooit iets echt racistisch. De oudere generaties bijvoorbeeld zijn niet racistisch tegenover buitenlanders, maar denken wel dat alle witte mensen hetzelfde zijn en alle zwarte mensen uit Afrika komen. Mijn moeder is ook een beetje een racist, maar ze weet gewoon niet beter. Het is een gebrek aan goed onderwijs.

Hoe dan ook, als jullie het oké vinden om grappen te maken over gehandicapten, waarom ook niet? Het is een reflectie van jullie maatschappij. Nee, ik voel me hier niet door beledigd.

Meneer Cheung in Ik

Hou van Holland.

Bron

Het tweede clipje komt uit het programma Ik Hou van Holland. Wat denk je?
We hebben in China ook zulke programma's, waarin we witte en zwarte mensen die Chinees proberen te spreken belachelijk maken. Dit lijkt ongeveer hetzelfde. Is zijn pak nou bedruk met een soort Chinees porselein-motief, zoals op die ouderwetse theekopjes? Dat geeft aan dat deze man niet van de moderne tijd is. Zijn stijl straalt dat niet uit. Hij doet me denken aan de comedian Pan Changjiang. Die speelt altijd kleine mannetjes die hun vrouw niet kunnen bevredigen, en dat soort dingen.

En filmpje drie, met Hans Teeuwen?
Ik vind deze ingewikkelder. Probeert die Hans die jongen nou te foppen? Is dit hoe Nederlanders met elkaar omgaan? Ik snap niet echt wat er nu grappig aan is. Het lijkt erop alsof die Chinese gast wordt geregisseerd door een witte man. Wat is het punt? Houden de makers niet van buitenlanders?

Wie weet?
Ach, racisten zullen er altijd zijn. Er valt niet tegen te vechten, het is een wereldwijd ding. Als op een dag zoveel immigranten in China zouden wonen, dan zullen Chinezen hier misschien hetzelfde doen als de witte mensen in dit filmpje. Het is iets natuurlijks.

VICE: Hoi. Herken jij je in Ping Ping, Xi Xi?
Xi Xi: Nou, aan zijn uiterlijk te zien is hij waarschijnlijk wel Chinees, maar zijn gedrag is zo anders. Dat komt waarschijnlijk omdat hij in Nederland woont? Chinezen zijn niet zo agressief en direct, maar eerder juist vaak verlegen.

Vind je Ping Ping een racistisch stereotype, of valt het mee?
Ik begrijp het wel, Chinezen praten inderdaad hard. En vooral zijn uiterlijk en zijn kapsel zijn echt Chinees.

Oké, clip 2 met meneer Cheung. Wat denk je?
Hij komt uit Guangdong of Fujing, of niet? Wat een klein mannetje. Ik denk dat ze expres een kleine Chinees hebben gecast om het grappig te maken. Dit is niet echt een slim programma, neem ik aan. Hij gebruikt wel Chinees om een Nederlands liedje te zingen. Dat is cool.

Wat als jij hem was? Als mensen jouw accent zouden uitlachen?
Het hangt ervan af. Ik zou het in dit geval oké vinden, omdat het vermaak is. Ik zou juist mijn meest entertainende kant laten zien. [lacht]

Een Chinese acteur en Hans

Teeuwen

En clipje 3 met Hans Teeuwen. Wat vind je?
De Chinese jongen zegt dat hij zich vrij voelt na de adviezen van Hans, maar het filmpje laat vooral zien hoe westerse mensen zich gedragen: ze schreeuwen, zijn direct en winden zich altijd over van alles op, maar het kan ze eigenlijk geen fuck schelen.

Het idee achter het filmpje is dat Teeuwen zogenaamd de Chinees probeert te helpen met adviezen tegen racisme.
Oh, dat is goed. Ik zou daar wel blij mee zijn. Ik ben zelf een keer in België geweest, voor een uitwisselingsproject, en mensen op straat zeiden 'Ching chang chong' tegen me. Ik begreep het niet, maar later hoorde ik van vrienden dat het heel racistisch was. Dat had ik eerder willen weten. Maar ik word er niet boos van – het is de culturele kloof. Ik heb zelf ook vooroordelen over andere mensen, en mensen over mij.

Hoi Ava, wat vind je van FC Kip en het karakter Ping Ping?
Ava: Ik vind het niet echt beledigend. De sketch is heel oppervlakkig en er is niet eens echt iets Chinees aan Ping Ping. Hij is gekleed als een Chinees en deelt kalenders uit, maar verder… als je had gezegd dat hij Filippino of Japans was geweest dan had ik dat ook geloofd. Chinezen die de politiek in willen bijvoorbeeld, zullen dat nooit zo hardop zeggen – ze zullen hun eigen netwerken stemmen verzamelen. Dit is meer hoe westerse mensen denken dat Chinezen zijn.

Denk je dat het een probleem is dat Nederlandse media vooral stereotypen van Chinezen laten zien?
Op een bepaald niveau is het racistisch. Maar als ik naar deze video kijk… jullie kennen ons niet eens echt en je maakt grappen over dingen die niet eens Chinees zijn. Dus whatever. Moet deze show grappig zijn?

Meneer Cheung in Ik Hou Van Holland dan?
Ik voel me vooral ongemakkelijk door de oriëntalistische achtergrondmuziek die wordt afgespeeld wanneer hij naar beneden komt. Die muziek is van letterlijk honderd jaar geleden… Wij Chinezen hebben sindsdien al zoveel successen gehad. Denken jullie echt zo over ons of willen jullie het feit negeren dat China het zo goed doet tegenwoordig? Maar ik moet zeggen: verder lijkt iedereen in de show best blij. De Chinese man heeft plezier en ziet er niet uit alsof hij wordt beledigd. Hij is een showclown.

Ten slotte: Hans Teeuwen.
Ik weet niet precies wat er aan de hand is in dit clipje. De Chinees is nogal stil en volgt de witte man? Stil zijn tegen mensen die niet aardig tegen je zijn, dat is wel een beetje hoe Chinezen zijn. Chinezen houden hun ware gevoelens voor zichzelf, omdat ze geen publieke scène willen maken, vooral wanneer ze in een onbekende omgeving zijn. Het idee van 'vrede' wordt je in China constant aangeleerd, met het idee dat je woede prima kunt inhouden. Dus deze situatie kan inderdaad echt voorkomen, denk ik.