We spraken schrijver Michael Pollan over de nieuwe opmars van psychedelica

Schrijf je (als je wil, of gedwongen wordt door je kleine neefje die VICE cool vindt) hier in voor onze nieuwsbrief, met de beste stukken, video’s én winacties.

Vijf jaar geleden overkwam me iets eigenaardigs. Tijdens een lsd-trip begon ik me af te vragen waarom ik eigenlijk ook weer tabak rookte. De gedachtenstroom die daarop volgde was een aaneenschakeling van ogenschijnlijke clichés die eindigde in een verrassing. Mijn diepe inzichten: roken is ongezond, het effect van de ‘drug’ nicotine vind ik eigenlijk helemaal niet boeiend, en de meeste peuken die ik rookte waren dus eerder een achteloos tijdverdrijf omdat ik even een pauze nodig had, dan een daadwerkelijke leuke ervaring.

Op dat moment, middenin die psychedelische trip, besloot ik te stoppen en het voelde direct alsof ik een schakelaar in mijn brein had omgezet. Alsof ik dankzij lsd opeens mijn eigen persoonlijke grondwetten kon herschrijven. Zonder wekenlange therapie, zonder er een boek over te lezen, zonder nicotinepleisters. Ik schreef er voor VICE dit verhaal over.

Het ging me niet héél gemakkelijk af om op internet te zetten dat ik een psychedelische trip had begaan. Maar tijden zijn veranderd. Boeken over psychedelica halen de top 10 bestsellerlijsten van de New York Times alsof het de jaren zestig is. Zoals die van Michael Pollan, auteur van Open je geest, of How to change your mind in het Engels.

In zijn boek vertelt de Amerikaanse journalist over de ontwikkeling van lsd en paddo’s door de jaren heen. In het diepst van de Tweede Wereldoorlog werd lsd ontdekt als stof. Daarna belandde het in psychiatrie en werd het alom geroemd als wondermiddel. Toen het een politiek symbool werd voor de counterculture in de jaren zestig en de media opeens de wildste verhalen over de middelen tot feit verhieven, werd de burgerman er bang voor – en werden ze wereldwijd verboden.

Nu is er een tweede psychedelische golf bezig: opnieuw worden psychedelica gebruikt voor baanbrekend psychologisch onderzoek. Dat psilocybine – de werkzame stof in paddo’s – binnen een aantal jaar als geneesmiddel op de markt komt is allang geen utopie meer.

Michael Pollan onderging ook zelf verschillende trips om te begrijpen wat deze middelen doen. Ik sprak hem, om uit te vinden welke kant het opgaat met psychedelica-therapie.

VICE: Vijf jaar geleden vond ik het nogal ongemakkelijk om openlijk over mijn psychedelische trip te vertellen. Afgelopen zomer ging jij rustig met Stephen Colbert in gesprek over trippen. Is er iets radicaal veranderd, of verbeeld ik me dit?
Michael Pollan: Ik denk dat er vooral iets wetenschappelijks is gebeurd. Goed wetenschappelijk onderzoek kan een onderwerp dat als taboe wordt beschouwd plotseling legitiem maken. Roland Griffiths, van de Johns Hopkins University, heeft hier een grote rol in gespeeld. Hij is een prominent onderzoeker op het gebied van drugsmisbruik, die door een mystieke ervaring tijdens het mediteren in de psychedelica verzeild raakte. Hij overtuigde de mensen op zijn universiteit ervan dat ze psilocybine moesten gaan bestuderen, omdat het potentiële therapeutische waarde heeft.

Tegelijkertijd denk ik ook dat die hele war on drugs aan kracht verliest. Het werd na een paar jaar al duidelijk dat het niet goed werkte. En er is een groeiend besef dat sommige drugs die aanvankelijk verketterd werden – zoals cannabis en psychedelica – grote therapeutische waarde kunnen hebben.

De tactiek die veel mensen gebruiken om de drugs uit het verdomhoekje te halen is door te wijzen op de medische mogelijkheden die deze stoffen hebben, om het zo te normaliseren. Zo is het ook met cannabis gegaan. Wat trouwens opmerkelijk is, want cannabis heeft veel minder sterke wetenschap achter zich dan psychedelica.

Ik merk nog steeds dat veel mensen bang zijn voor lsd. Ook wel voor paddenstoelen, maar minder.
De meeste onderzoeken naar de effecten van psychedelica richten zich op psilocybine, de werkzame stof in paddo’s. Ik heb onderzoekers weleens gevraagd waarom, aangezien lsd hetzelfde effect zou hebben. Het antwoord was dat het minder controversieel en minder bekend is. En dat is handig, want dan is de kans kleiner dat er een of andere rechtse politicus opstaat om te roepen…

…Psilocybine vermoordt onze kinderen!
Precies. Een andere reden is dat de lsd-trip een stuk langer duurt [tien uur] dan de effecten van psilocybine [vier tot zes uur]. En de onderzoekers en therapeuten willen graag op tijd naar huis voor het avondeten.

Wat voor psychedelische ervaringen heb jij gehad voor het schrijven van je boek?
Ik heb lsd gedaan, psylocibine en 5-Meo-DMT. Ik had twee ervaringen die voelden als een volledige ego-ontbinding: één op psilocybine en één op 5-Meo-DMT, dat spul wat je van padden kunt likken. Die drug was echt angstaanjagend, alsof ik in een raket de ruimte in werd geschoten. Niet alleen loste mijn ego op, maar ook materie, tijd en ruimte verdwenen. Er was niets anders dan pure energie.

Bekijk tussendoor ook even:

Klinkt intens. Welke trip vond je het vetst?
Ik had mijn beste ervaringen met psilocybine, maar ik denk dat de verschillen tussen deze stoffen minder belangrijk zijn dan de overeenkomsten. Ik had net zo’n geweldige ervaring met lsd kunnen hebben, maar door verschillende redenen, zoals de dosis en de setting, was het wat minder.

Voor mij was het gevoel één te zijn met alle andere levende wezens en materie een van de meest diepgaande gevoelens die ik ooit heb gehad. Heb jij dat gevoel van ‘ego-dood’ ook gehad?
Ja. En wat mij vooral verbaasde was dat we helemaal niet identiek zijn aan ons ego. Volgens mij gaan de meeste mensen ervan uit dat we die babbelende, zelfreflecterende, kritische stem in onszelf zijn, in plaats van een personage in een toneelstuk dat we zelf hebben geconstrueerd.

Je kunt dat ego uitschakelen met behulp van psychedelica. Toen ik dat eenmaal had ervaren realiseerde ik me dat er een andere manier is om te zijn. Na de reis was er nog steeds een ego over, en dat was ook goed, maar ik besefte dat je er geen slaaf van hoeft te zijn.

Tijdens psychedelische ervaringen worden tijdelijk nieuwe verbindingen in je hersenen gecreëerd. Hoe beter je die onthoudt, en hoe vaker je eraan terugdenkt, hoe meer je ze versterkt, want dat is simpelweg hoe ‘leren’ werkt. Ook met meditatie kun je een deel van het inzicht van psychedelische ervaringen in je dagelijks leven verwerken.

Wat ik moeilijk vind is dat de inzichten die je door psychedelica krijgt hartstikke waardevol zijn, maar tegelijkertijd bijna onmogelijk om goed te verwoorden. En als je het probeert, klinkt het al gauw als de tekst op een goedkope Hallmark-kaart.
Een psychedelische trip beschrijven is moeilijk, omdat je over een ervaring spreekt die voor jou heel diep gaat maar voor een ander snel afgezaagd klinkt. Als je bijvoorbeeld daadwerkelijk het inzicht hebt gehad dat 'liefde het belangrijkste is in het universum', zoals ik dat had…

Oh, ik had dat inzicht ook!
Haha, ja we zijn zo origineel. Het is ontzettend afgezaagd, maar óók waar. De lijn tussen diepgaand en afgezaagd is flinterdun. Dat was ook de grootste uitdaging van het boek: die dingen op een overtuigende manier opschrijven.

Het is ook een van de dingen waar ik mee geworsteld heb. Als mijn leven niet meer is dan een flits in de ruimte en de tijd, en als alles wat ik over mezelf geloof niet meer is dan een verhaal dat ik mezelf voorhoud… wat moet ik dan nog doen op een maandagochtend?
Waarom zou je nog naar je werk gaan, toch?

Precies ja.
Er is een reden dat we een gevoel van ‘een zelf’ hebben ontwikkeld. Dat had namelijk helemaal niet per se gehoeven. Maar waarschijnlijk hadden mensen met een zelf, met eigenwaarde, meer reproductief succes. Met een ego maak je meer kans om te wippen, bedoel ik. Ja ik speculeer ook maar een end weg hoor, haha.

Je kunt je ego ook zien als een hulpmiddel. Een hulpmiddel om jou te helpen om zaken voor elkaar te krijgen. Ego’s kunnen zich goed aanpassen, en daar kun je gebruik van maken. Je kunt bijvoorbeeld een minder defensieve benadering nemen, als het gaat om je eigenwaarde. Ik realiseerde me dat er een andere manier is om meer open en minder defensief te zijn.

Mensen die uit een psychedelische reis komen – Timothy Leary is daar een goed voorbeeld van – hebben soms zo’n houding van ‘ik heb de ultieme waarheid gevonden en andere mensen hebben geen idee’.
Ego-inflatie, ja. Sommige mensen die uit zo’n trip komen denken dat ze de sleutel tot het universum hebben gevonden en de zin van het leven begrijpen. En dat is natuurlijk groot nieuws, dus ze willen dat graag in iedereens gezicht wrijven. Dat is een van de grote paradoxen van psychedelica. Ze lossen je ego op en tegelijkertijd kunnen mensen er juist enorm egocentrisch uit komen.

Gelukkig zijn er ook veel mensen die een ego-oplostrip hebben gehad en niet meteen de behoefte voelen om de rest van de mensheid te evangeliseren.

Denk je dat psilocybine ooit volledig legaal wordt?
Het lijkt erop dat we op weg zijn naar een wereld waarin het wordt gelegaliseerd of toegestaan voor therapeutisch gebruik. In Nederland kun je gewoon psychedelische truffels kopen en naar een park gaan, toch?

Ja, veel toeristen doen het hier. Zie je dat gebeuren in de VS?
Het is nog te vroeg. Bij politiek draait alles om timing. Als je iets te vroeg in het politieke debat brengt, vergooi je je kansen, want dan nemen politici standpunten in waar je ze niet meer uit krijgt. Ik zou dus nog wachten – mensen weten nog niet genoeg.

Het beste pad in Amerika – en dat geldt ook voor Europa – is door er geneesmiddelenonderzoeken op los te laten, die tot goedkeuring van officiële instanties leiden. Daarna kan het zich van land tot land verspreiden.

Toch hebben veel mensen waardevolle ervaringen gehad zonder dat ze zich eerst ziek voelden. Dat pad wat jij beschrijft maakt er wel echt een soort medicijn van, niet ?
Dat is waar, en dat zou ook heel erg zijn. Er zijn genoeg andere contexten waarin psychedelica nuttig kunnen zijn. Het wordt al heel lang gebruikt, ook nog steeds in religieuze context. Je hebt de Indiaanse kerk met peyote. Je hebt de ayahuascakerken uit Brazilië die nu ook in het Westen voet aan wal krijgen. Of het Mazatec-gebruik van psilocybine in Midden-Amerika.

Maar hoe zit het met de rest van ons? We zijn misschien niet depressief, maar we hebben wel verdriet. We zijn misschien niet chronisch bang, maar we hebben wel angst. We zijn misschien niet officieel verslaafd, maar iedereen is aan bepaalde dingen overmatig verknocht. De drugs hebben duidelijk ook waarde voor ons, dus de vraag is: hoe creëer je een veilige context waarin ze kunnen worden gebruikt?

Ik denk dat het op de een of andere manier gereguleerd moet worden. Stel je voor dat er speciale geestelijkegezondheidsclubs zijn waar je heen kunt, naast reguliere sportscholen voor je lichamelijke gestel. Met speciale artsen, die je screenen om te zien of je geen risico’s loopt, en vervolgens op deze veilige plek psychedelica toedienen.

Psychedelica kunnen hartstikke nuttig zijn voor de behandeling van depressie, verslaving, angst, obsessieve eetstoornissen en allerlei vervelende dingen die het gevolg zijn van ‘ego-gedomineerd denken’. We hebben een nieuw hulpmiddel dat ons hier ogenschijnlijk mee kan helpen. Dat is toch fantastisch!

Het ding is dat deze drugs ook erg sterk zijn. Ze kunnen gevaarlijk zijn voor mensen die mentaal niet stabiel zijn. Maar dat betekent dat begeleiding heel belangrijk is, niet dat je in de gevangenis kunt belanden voor het eten van een paddenstoel. Dat is absurd.