Wat ik leerde als tourgids in Noord-Korea

Rolschaatsen, grapjes over seks en Titanic. Volgens de Australische Alek Sigley zijn dat de dingen waar jongeren in Noord-Korea van houden. Sinds 2013 organiseert Sigley tours door het kluizenaarsrijk. Hij verscheept (voornamelijk) Australische toeristen naar Pyongyang via China. “We gaan of met het vliegtuig, meestal is dat met Noord-Koreaanse vliegtuigmaatschappij Air Koryo, of met de trein. Dat laatste is leuker, want dan heb je een reis van 22 uur. Dat is een spectaculaire toch: eerst rij je door het noordoosten van China en dan ga je over de Yalu-rivier en ben je ineens in Noord-Korea.”

Sigley vertelt dat zijn werk als tourgids en uitwisselingsstudent – hij was de eerste Australiër ooit die erheen ging op uitwisseling – hem liet zien dat er veel misvattingen zijn over het land. Vooral over het volk. “Hoe meer ik erover leerde, hoe meer ik me realiseerde dat ik alles wat ik had gehoord met een korreltje zout moest nemen,” zegt hij. “Je ziet vanalles in de media over Noord-Korea, vaak zie je niet meer dan boze mensen in legeruniform. Maar als je er bent is het… anders.”

Dat betekent niet dat Noord-Korea het arbeidersparadijs is wat de leiders claimen dat het is. Onderzoek door internationale groepen zoals Amnesty International lieten zien dat het land nog steeds veel investeert in gevangeniskampen, bekend als kwanliso. Hongersnood en ondervoeding zijn grote problemen, volgens het World Food Program. Daarnaast leeft de versie van het land die de overheid wil tonen aan de buitenwereld, zoals met de deelname aan de Olympische Winterspelen: die van gezonde, goed doorvoede atleten, cheerleaders en popsterren.

Maar het beeld dat media scheppen van de jongeren in het land, als zielloze werkbijen, is te simplistisch, zegt Sigley.

“Er bestaat een idee dat alle Noord-Koreanen een soort robots zijn, die in een extreem geïsoleerd, paranoïde land wonen. Dat ze iedereen wantrouwen,” zegt hij. “Maar eigenlijk zijn ze net als iedereen. Rustig, vriendelijk en nieuwsgierig. Ze willen meer uitwisseling en interactie met de buitenwereld. Ze houden van ouwehoeren en feesten.”

Op zondag gaan veel mensen in Pyongyang naar de parken in de stad. “Ze gaan picknicken en worden samen dronken. Ze drinken shochu. De shochu in Noord-Korea is sterk, er zit rond de 25 procent alcohol in.”

Technisch gezien mogen universitaire studenten niet drinken. Het leven van jongeren in Noord-Korea is gebonden aan regels, in elk geval aan de oppervlakte. “Meisjes moeten kort haar hebben, en je mag niet daten op de campus. Je hebt iets wat ‘georganiseerd leven’ heet, dat je als een soort aandrijfriem kan zien – zo wordt er een groep gevormd met een eenduidige ideologie en een gevoel van solidariteit.”

“Maar zodra ze de campus verlaten, doen ze lekker waar ze zin in hebben,” zegt Sigley.

De jongeren die Sigley tijdens zijn tours ontmoet hebben het graag over daten en relaties. Daten blijft, zonder internet, vrij traditioneel. De meeste mensen komen in contact met hun partner via hun ouders of vrienden. Er is nog geen Tinder op het intranet van Noord-Korea, dat toegankelijk is voor een kleine maar groeiende groep jongeren met smartphones.

“Heb je een vriendinnetje?”, is meestal de eerste vraag die Sigley krijgt als jonge Noord-Koreanen zich realiseren dat hij hun taal spreekt. “Dan zeg ik ja, en dan willen ze meteen foto’s zien,” zegt hij. “Dan laten ze mij foto’s van hun vriendjes zien. Ze hebben vaak hele schattige foto’s, die ze bewerken met allemaal Photoshop-effecten.”

“Ze maken ook graag grapjes over seks. Daar houden ze echt van,” zegt Sigley. “Je hebt een grot in Noord-Korea, een toeristische attractie. Er zijn allemaal stalagmieten. De lokale gids heeft het dan de hele tijd over dat die dingen op genitaliën lijken. Hij loopt dan te dollen met toeristen en zegt dingen als: ‘Zo ziet die van jou er waarschijnlijk ook uit.'”

Sigley zegt dat hij een jongerencultuur heeft zien ontluiken in de periode dat hij tours organiseert. “Soms zie je jongeren op straat in Pyongyang en zou je haast denken – door de manier waarop ze zich kleden – dat ze uit Japan of Zuid-Korea komen. Maar er is een grens. Je ziet niemand met een groene hanekam of een leren jas met studs. Ik heb nog geen goths gezien in Noord-Korea.”

Toch druppelt er wat westerse cultuur het land in. Titanic en Leonardo DiCaprio zijn erg populair, evenals Harry Potter en Disney-films, die je op DVD kunt kopen en nagesynchroniseerd zijn. “Ik ontmoette een meisje dat fan was van Hillary Duff,” vertelt Sigley. Hij kent ook iemand die fan is van Metallica en weet wie Eminem is.

Toch zijn lokale beroemdheden het populairst. De Moranbong Band, bijvoorbeeld. Deze meidengroep, momenteel de belangrijkste culturele delegatie voor de Olympische Winterspelen in Zuid-Korea, heeft een gitarist die behoorlijk hard scheurt op haar instrument. “Niet direct Jimi Hendrix-niveau, maar ze is best goed.” Ze hebben ook een zangeres die volgens geruchten een ex-vriendin van Kim Jong-un is. Gevreesd werd dat ze een aantal jaar geleden door hem zou zijn geëxecuteerd.

Sport is ook een groot deel van het leven van jongeren in Pyongyang. “Dat past goed bij de nationalistische ideologie. Je moet in vorm zijn om een welvarende toekomst voor het vaderland te bouwen,” zegt Sigley. Sinds basketbalfanaat Kim Jong-un het stokje overnam van zijn vader, zijn er overal in het land basketbalveldjes verschenen. Net als rolschaatsparken. “Die zijn erg populair onder jongeren. Niet alleen in Pyongyang, maar ook in regionale steden,” vertelt Sigley.

Over het algemeen blijft het leven voor jonge Noord-Koreanen erg geïsoleerd van de buitenwereld. Het is een strak geregisseerd bestaan, vol ideologische studies en zware trainingen voor openbare evenementen. “Ze hebben het over ‘unificatie’, omdat dat voor hen een belangrijk deel van de propaganda is. Maar voor hen is propaganda een stuk abstracter,” vertelt Sigley. Er is dan wel een wens om meer in aanraking te komen met de buitenwereld, maar er is ook een groot wantrouwen. “Ze zien de Koreaanse Oorlog nog steeds als een invasie van Amerika,” zegt Sigley. “Zo is het altijd al geweest.”

Sigley’s zakenpartner was vorig jaar op 4 juli in Pyongyang, op de dag dat het regime een succesvolle nucleaire test deed boven Japan. Die datum, de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag, was waarschijnlijk geen toeval. “Er was een groot feest… mensen kwamen de straten op,” herinnert Sigley zich. “Er was iets gaande op het Kim Il-sung-plein. Mijn zakenpartner deed eraan mee. Er hing totaal geen spanning in de lucht - eigenlijk precies het tegenovergestelde.”