Een depressie steelt eerst je ziel en daarna je vrienden

Een depressie is een dief. Hij steelt je tijd, je gedachten, en je eigenwaarde. Maar voor dat allemaal gebeurt, neemt hij eerst je vrienden af. In tegenstelling tot zelfmoord, is een depressie een sluimerend proces. Als iemand zelfmoord pleegt, is dat een enorme klap die meteen leidt tot ontwrichte levens: je weet en voelt het meteen. Maar het steeds verder afglijden in isolatie voordat iemand zelfmoord pleegt, diep in de duisternis van de ziekte, wordt meestal weinig opgemerkt. We spreken wel over het allerdiepste zwart, maar niet de weg ernaartoe. Het is voor vrienden vaak moeilijk om een manier te vinden om een emotionele band te behouden of op te bouwen met iemand die depressief is, vooral als die depressie zich uitstrekt over een langere periode.

Voor mij voelt de combinatie van een bipolaire stoornis, borderline en depressie alsof er standaard een cyanidecapsule tussen mijn tanden geklemd zit. Helaas is dat bijna een garantie dat al mijn vriendschappen uiteindelijk vergiftigd zullen raken. En dat begrijp ik. Voor degene die dicht bij me staan is het veel makkelijker om een vriendschap te verbreken met iemand die de hele tijd moeilijk, egocentrisch, gemeen en vooral "anders" is. En het is nog makkelijker een vriendschap te verbreken als die vriend of vriendin jou eerst afstoot. Dit verhaal heeft al miljoenen keren door mijn hoofd gespookt: een van mijn beste vrienden — een ongelofelijk getalenteerde schrijver en een fijn persoon — begon zich langzaam terug te trekken. Hij verwijderde al zijn vrienden van Facebook, stopte met het reageren op telefoontjes en berichtjes, en sloot zichzelf op in zijn kamer als een kluizenaar. We wisten allemaal wat er aan de hand was. Vrienden bleven me berichtjes sturen: "Heb je X gezien? Hoe gaat het met X? We moeten naar hem toe gaan." Geen van ons is ooit naar hem toegegaan. We hebben hem twee jaar geleden voor het laatst gesproken of gezien. Hij is niet dood, maar wel weg. Ver weg in de donkere, mistige berghut in zijn hoofd. Om op deze manier een vriend te verliezen voelde alsof je een geest voorbij ziet dwalen, dwars door twee muren in een gang – het soort verdwijnen waardoor je je onzeker voelt.

Een depressief kluizenaarschap is niet bepaald een doelgericht isolement, meer een langzame gang door een enorm huis, waar je telkens weer een nieuwe deur op slot doet, tot je ergens in een donkere kelder belandt. Als je hoofd vermoeid is en je dag een cyclus van passieve en wanhopige gedachten, kan het moeilijk zijn om de kracht op te brengen om naar het optreden van een vriend te gaan, een kopje koffie met iemand te drinken of antwoord te geven op een berichtje. In mijn eigen ervaring, doet de ziekte er alles aan om je eigen weerzinwekkendheid te bevestigen, waardoor je je afwezigheid bij vrienden ziet als een gunst.

Je sluit jezelf af uit angst dat je naargeestige gejammer de sfeer dood zal doen slaan.

De angst om de lol te bederven voor anderen verdooft je, en er hang een dikke laag schuldgevoel over je heen. Depressieve mensen – of alle 'gestoorden' in het algemeen – lopen over van het schuldgevoel. Langzaam brokkel je af. Depressie is een maalstroom met een grote zwaartekracht die je naar de diepte trekt. Dierbaren die alleen maar begripvol, zorgzaam, empathisch en bezorgd zijn, worden langzaam van je weggedreven, als een oase die langzaam verandert in een kille, dorre woestijn. Het is ongelofelijk moeilijk om zoveel liefde en zorg in iemand te steken die die liefde nooit beantwoordt of überhaupt kan ontvangen. En daarvan zijn we ons bewust. Hoe vaak ik wel niet een dikke, zware tong kreeg tijdens de pogingen om een oprecht dankjewel te zeggen. Dat dankjewel kan heel ongemakkelijk en gênant zijn, om een heel scala aan redenen. Het is moeilijk om je vriendin te vertellen dat ze je in leven houdt door er enkel te zijn, en samen domme series te kijken – het geeft nogal een luguber randje aan een verder vrij luchtige middag. Dat is ook een last voor degene die geen  steunpilaar voor je kan zijn – en dat ook niet zou moeten zijn – en die het ongeneeslijke niet kan genezen. Ik ben erg bang dat mijn dankbaarheid, of de vermeende afwezigheid ervan, zou leiden tot een oneindige verontschuldiging. Ik verontschuldigde me ooit tegen iemand die van me hield om hoe ik ben, en er is een standvastige erosie in interpersoonlijk vertrouwen als een partner of vriend simpelweg niet kan begrijpen waarom de ander van hem houdt. Met dat ongeloof wordt de ziekte steeds giftiger. Ik vertelde vrienden dat ik misselijk werd van hun aanwezigheid, tegen mijn ouders zei ik dat ze mijn hersenen hebben misvormd, en tegen de persoon van wie ik hield zei ik dat ze had toegelaten dat ik een stukje van haar leven stal en dat dat min of meer haar eigen schuld was.    Als er één ding vaststaat rondom depressie is dat het zowel universeel als fundamenteel solipsistisch is. Het breekt je identiteit als een donker kristal. Je eigen hoofd kan heel verbeten eigen wending en ervaring blijven bedenken, die alleen jij voelt. Je kan dit zo intens voelen dat je degenen die het dicht bij je staan kan weten te overtuigen dat wat jij ervaart de werkelijkheid is. En ineens zullen alle partijen je zien als een hopeloze, opgegeven zaak. In campagnes over geestelijke gezondheid wordt steeds verteld dat je om hulp moet vragen – telkens weer. Hoewel ik het er mee eens ben dat dit de beste methode is, zijn veel mensen niet in staat om dit te doen, en de schuld die komt kijken bij het besef van die tekortkoming, is extreem destructief. Ik voelde het meteen –  toen ik niet in staat was om mijn vriend te helpen en ik ervaar het nu ik niet in staat ben om mezelf uit het slop te trekken.  De reden dat 113online niet veel aandacht krijgt, is omdat mensen maar een gelimiteerde hoeveelheid begrip kunnen opbrengen voor geestesziekte, en negen van de tien normale mensen (of semi-normale mensen) denken dat je dertien uur achter elkaar Frasier kijkt omdat je aartslui bent. De verontrustende realiteit is dat alleen depressie iemand nog niet van de aardbodem doet verdwijnen. Vrienden maken deel uit van de verdwijning. En de ongemakkelijke waarheid is tevens de reden dat we dit gesprek niet hebben. Ook is empathie eindig.

Ik denk dat accepteren dat noch de zieke, noch de getuigen schuldig zijn, de manier is om een zekere mate van rust te vinden. We zouden depressie moeten zien als een altijd aanwezige dief, en hem de baas blijven tijdens ons leven waarin gekte en lijden de boventoon voeren.

Volg Patrick op Twitter .