Waarom staat er “ik haat drugs” op Indonesische schooluniformen?

In juli begon het nieuwe schooljaar voor de Indonesische scholieren. In Makassar, de provinciehoofdstad van Zuid-Celebes, waren nieuwe leraren, klasgenoten en vakken niet het enige waar de leerlingen aan moesten wennen. Voordat het schooljaar begon, had de lokale overheid nieuwe schooluniformen besteld voor de leerlingen van alle basisscholen en middelbare scholen in de stad, waarop patches waren genaaid met de teksten "ik haat drugs" en "ik haat corruptie".

In Indonesië zijn alle scholieren verplicht om het nationale schooluniform te dragen, wat onder andere bestaat uit een wit overhemd met korte mouwen. Deze patches zijn de laatste stap in de hevige strijd die de Indonesische regering voert tegen corruptie en drugsgebruik – volgens hen de twee grootste problemen die het land op dit moment plagen. De onderwijsambtenaren van Makassar denken deze problemen in ieder geval deels te kunnen oplossen door tieners te laten rondlopen met anticorruptie- en antidrugslogans op hun borst.

"Het is geen dom idee. Ik denk dat het goed is om kinderen bewust te maken van de gevaren van drugs en de smerigheid van corruptie," zegt Siti Norma Mustamir, die biologie geeft op de middelbare school. "Het is geen oplossing voor de problemen, maar het is in ieder geval een waarschuwing voor de leerling. Door het uniform te dragen krijgen ze deze boodschap elke dag mee. Hiermee hopen we dat ze zich bewust of onbewust gaan realiseren dat ze drugs en corruptie haten."

De regering van het conservatieve land met 250 miljoen inwoners heeft al ervaring met het doordrukken van hun morele agenda via het schoolsysteem. Bij vakken als "staatsinrichting" wordt ethiek gedoceerd vanuit een nationalistisch en religieus oogpunt. Maar de patches worden door veel scholieren en oud-leerlingen gezien als een belachelijk idee. Zodra het nieuws over de nieuwe uniformen bekend werd, kwamen veel scholieren er online tegen in opstand.

"Ik vind dit idee echt belachelijk. Ik ben slechts een van de velen op het internet met dezelfde mening: dit is een slecht idee," zegt een middelbare scholier.

"Als de overheid een generatie wil creëren die zich verzet tegen corruptie of drugsgebruik, dan gaat dat ze niet lukken met patches," zegt een andere scholier.

Oud-leerlingen laten ook van zich horen. Randy Rusdy, die net zijn middelbareschooldiploma heeft gehaald, vindt de nieuwe uniformen er ook gek uitzien, maar heeft er wel een genuanceerde mening over.

"Het belangrijkste is om deze waarden op school, thuis en in de maatschappij uit te dragen. Misschien is het probleem wel dat scholen niet weten wat zij wel of niet mogen onderwijzen, en deze slogans als een gemakkelijke uitweg zien," zegt hij.

Indonesië staat op de 107e plek van de 175 meest corrupte landen in de wereld, volgens een rapport van de hulporganisatie Transparency International. In hun Global Corruption Barometer-poll uit 2013 gaf de meerderheid van de Indonesiërs aan dat de corruptie in het land "erg toegenomen" was in het afgelopen jaar. Het is een probleem dat voorkomt in alle lagen van de overheid. De ondervraagden gaven aan dat ze de politie (91 procent), de wetgeving (89 procent), de rechterlijke macht (86 procent), de politieke partijen (86 procent), en de ambtenaren (79 procent) als corrupt beschouwen.

Indonesië heeft zich sinds de val van dictator Soeharto hard ingespannen om dit aan banden te leggen, met name door de oprichting van de Anti Corruptie Commissie (KPK) in 2002. "Decentralisatie heeft misschien geleid tot corruptie op kleinere schaal in vergelijking met de massale corruptie in de tijd van Soeharto, maar het grote aantal lokale bestuurders die vatbaar zijn voor corruptie resulteert tegenwoordig in hogere corruptiecijfers."

De regering van Indonesië voert nog een hevigere oorlog tegen drugs, zoals bleek uit de executie van acht mensen die veroordeeld waren voor druggerelateerde misdrijven in april. De Indonesische wetgeving rond stimulerende middelen uit 2009 stelt extreem zware straffen voor het verkopen, vervoeren, in bezit hebben en het gebruik van drugs, met straffen die variëren van hoge boetes tot de doodstraf. Met het oog op deze zware straffen proberen de ambtenaren van Makassar de volgende generatie Indonesiërs te behoeden voor misstappen.

Mahardika zegt dat op de middelbare scholen van Makassar de slogans in ieder geval verplicht zijn voor de eerstejaars, maar dat er plannen zijn om de patches voor alle studenten in te voeren. Maar hij is behoorlijk sceptisch. "Het heeft geen zin, en veel studenten voelen er niks voor om het aan te trekken," zegt hij.

Hoewel hij snapt dat de overheid drugsgebruik en corruptie tegen wil gaan, twijfelt hij over de effectiviteit van de nieuwe uniformen. "Er zijn veel betere manieren om deze problemen aan te pakken," zegt hij. "Het uniform heeft absoluut geen effect."

"In plaats daarvan," zegt hij, "krijgen studenten hierdoor alleen maar een hekel aan hun uniformen – niet aan drugs."