De jonge fotograaf Farren van Wyk werd geboren in Port Elizabeth, Zuid-Afrika, en verhuisde op haar zesde naar Nederland. Hoewel ze er in de loop van haar leven met enige regelmaat terugkeert, blijft haar moederland trekken. Anderhalf jaar geleden besluit ze dan ook om een tijdje naar Kaapstad te gaan. Ze trekt in bij een tante en wordt via haar nichtje in contact gebracht met een jongen "die interessant zou zijn om te ontmoeten". "Hij was mijn leeftijd, eenentwintig indertijd.
Advertentie
We spraken af en gaandeweg kwam ik erachter dat hij in een gang zat. Hij vertelde me dat het op dat moment mentaal niet goed met hem ging”, vertelt ze. In plaats van een crimineel ziet ze dan ook een jongen voor zich die zich vooral zorgen maakt over de toekomst, en dat al die voorgevormde ideeën over gangsters – dat het alleen moordlustige figuren zijn die leven voor hun gangs – nuance verdient. Ze besluit dat ze er wat mee moet gaan doen.
En zo vertrekt ze naar Schauderville, een klein district aan de rand van Port Elizabeth dat berucht is om criminele activiteiten en gangvorming. Ook daar woont familie – haar aangetrouwde oom komt er zelfs vandaan. “Hij kende veel gangsters en drugsdealers uit de buurt. Het waren de vrienden en kennissen waarmee hij was opgegroeid.” Aan hem vraagt ze of hij alvast wat polshoogte wil nemen of ze de mannen zou mogen fotograferen en interviewen. Ze is nieuwsgierig naar hun achtergrond en wil weten waarom ze zich hebben aangesloten bij een gang, en of ze er uit willen stappen. Ze is direct welkom.
In de tijd die volgt vindt ze zichzelf dan ook regelmatig in de intieme kringen van deze mannen en hun gezinnen – voor een van hen organiseert ze zelfs een klein verjaardagsfeestje met taart, iets wat de armoede vaak verhindert. Die vertrouwensband is voelbaar in de foto’s, de portretten zijn zachter en menselijker. “Ik zag hen eigenlijk een beetje hoe ze zichzelf zagen, en niet hoe buitenstaanders hen zien. Ik was niet geïnteresseerd om ze af te beelden met hun wapens, iets wat vaak wordt gedaan.”
Advertentie
De gangsters blijken dan ook vaak de ambitie te hebben om eruit te stappen, een gegeven waar je niet over in de kranten leest, of in documentaires terugziet. “Dat hele idee dat de gangs hun eerste familie zijn, en de rest op de tweede plek komt, berust niet op de waarheid. Met name als ze zoons krijgen dringt het besef door dat die precies hetzelfde leven vol drugs en criminaliteit te wachten staat – iets wat ze niet willen voor hun kinderen.” Volgens Farren wordt die beslissing om eruit te stappen wordt vaker gerespecteerd door de gangs, dan je misschien zou denken. “Vaak blijven ze elkaar gewoon zien, op een zondagse barbecue bijvoorbeeld.”
De fotoserie, die de toepasselijke naam ‘Die lewe is nie reg vir my nie’ draagt – wat zich vrij laat verlaten uit het Afrikaans als ‘Dit is niet het juiste leven voor mij’ – biedt dan ook een unieke kijk in een gemeenschap die door de gevolgen van het verwoestende Apartheidsregime soms gedwongen werd eigen politieagent te spelen. Het plaatst een kritische kanttekening bij het hardnekkige idee dat er voor criminelen en gangsters in Zuid-Afrika geen uitweg is en onderzoekt daarbij op indringende wijze thema’s als familiebanden en liefde.
De serie ‘Die lewe is nie reg vir my nie’ is van 23 november t/m 30 december als expositie te bezichtigen in Amsterdam, bij de Melkweg Upstairs Bar. Kijk hier voor meer informatie.Dit artikel verscheen eerder op i-D Nederland.