Vijf sexperts over slutshaming, naakt poseren, sekseducatie en sekspositivisme

8 maart is het Internationale Vrouwendag. Broadly sprak met activisten over de vrouwenzaak in 2018 – waar gaan zij de barricades voor op? Ook eren we de activisten aan wie vrouwen van nu hun vrijheden te danken hebben. Lees hier alle artikelen.

In de strijd voor gelijkheid tussen man en vrouw, is er altijd een haat-liefdeverhouding geweest met seks. In de jaren tachtig reageerde een seks-positieve beweging tegen de opkomst van anti-porno-feministen, die seks zagen als een onderdrukkingsmechanisme van mannen. In die seks-positieve stroming daarentegen werd seks omarmd en gezien als een persoonlijke uitdrukking van vrouwen. Seks is, als het wederzijds en veilig is, gezond en lekker.

Sekspositivisme stimuleert sekseducatie, experiment en algemene keuzevrijheid. Uit grootschalig onderzoek van Rutgers bleek dat Nederland goed bezig is. Negen op de tien Nederlanders streeft voor grondige seksuele voorlichting en in het algemeen hebben zowel mannen als vrouwen een positieve connotatie met seks. Toch zijn we er nog niet helemaal – in het chaotische debat over de #MeToo-beweging bijvoorbeeld, ontstaan discussies over hoe we al dan niet moeten omgaan met seks en seksualiteit.

Daarom vroeg Broadly aan vijf Nederlandse sexperts hoe zij vinden dat we moeten omgaan met seks. Burlesquedanseres Maan Leo, Eva Berghaus van educatieprogramma Sexmatters, instagrammer en kunstenaar Mignon Nustling, presentator Mariam El Maslouhi van podcast Dipsaus, en oprichter van wipsite Belle Barbe vertellen over hun visie op feminisme, slutshaming en sekspositiviteit.

Broadly: Hey Mignon, jij maakt zelfportretten en illustraties van onder anderekussende Disneyfiguren. Hoe stimuleer je met je foto’s en kunst een positieve kijk op seks?
Mignon: In mijn fotografie toon ik mezelf tijdens een paniekaanval, of ik film mezelf als ik nare dingen over mezelf zeg. In mijn tekeningen toon ik wat er in mijn hoofd gebeurt. Ik wil onderzoeken wat je als vrouw ‘mag’ denken, en dat mag dan weer best esthetisch zijn.

Je beschrijft je kunst ook als een kijkje in een andere wereld, waar een ander schoonheidsideaal geldt. Welke wereld is dat?
Nou, een navel bijvoorbeeld is een soort litteken, waarvan we plots beslist hebben dat er een mooie en een lelijke versie van bestaat. En dat is eigenlijk best gek. Ik fotografeer vrouwen en bewerk ze zonder navel, want ze zijn ‘gemaakt’ en dus nooit geboren. Ze hebben vergroeide ruggen en zijn alien-achtige wezens die groeien uit emotie in de plaats van een westerse schoonheid.

Op je instafeed poseer je soms ook naakt. Probeer je zo bij te dragen aan sekspositiviteit?
Social media is iets dubbels. Iedereen volgt sexy vrouwen die naakt tonen, zoals Kylie Jenner en Amber Rose. Maar als iemand die ze kennen naakt in beeld komt, worden ze plots gezien als een slet. Ik denk dat het belangrijk is dat activisten zoals ik dit aan de kaak stellen. Ik probeer dit, als voorvechter van sekspositiviteit, in een ander daglicht te plaatsen.

Dus jezelf durven tonen op bijvoorbeeld social media, leidt tot een beter seksleven?
Absoluut. Als je op social media enkel een bepaald soort vrouw laat zien, worden andere lichaamstypes onzeker. Hierdoor durven ze zichzelf niet open te stellen, en dat zorgt voor slechtere seks. Als we alle shaming, zoals bodyshaming en slutshaming, weglaten en ons weer dierlijker zouden gedragen, is er veel minder stront aan de knikker.

Word je wel eens geslutshamed?
Absoluut. Toen ik nog een vriend had, vroegen ze hem wat hij ervan vond dat zijn vriendin naakt poseerde op Instagram. Mensen noemen me ook geregeld een aandachtshoer, omdat ik naakt poseer. Maar het lichaam is puur een transport van je hersenen. Het kan gekke dingen, zoals dansen en turnen. Waarom zouden we ons hiervoor schamen? Ik snap die bemoeizucht trouwens helemaal niet. Het is mijn instagram en mijn lichaam.

Hoe vind je dat we slutshaming moeten aanpakken?
Ik pleit voor een nieuw vak, namelijk ethiek, op de middelbare school. Mijn broers zouden nooit slutshamen, omdat ze dat van thuis uit hebben meegekregen. En alles is voor mij te herleiden tot bemoeizucht. Het filmpje van Patricia Paay bijvoorbeeld is iets waar mensen zich niets van zouden moeten aantrekken. Voor mij is het alsof iemand op dat filmpje iets alledaags doet, zoals een hamburger eten, omdat eten en seks allebei basisbehoeftes zijn, maar de ene een taboe is en de andere niet. En trouwens: wat als ik dertig jaar geen seks wil hebben? Of als ik dertig mannen op een dag wil doen? Je bent mij niet, dus bemoei je niet met mijn lichaam.

Broadly: Ha Maan, je bent onder de naam Zizi Zinnona een burlesque-artiest. Hoe verspreid je met je acts sekspositiviteit?
Maan: Eerst en vooral ben ik als sekspositivist vooral een bodypositivist. Ik wil met mijn acts tonen dat elk lichaam de moeite waard is. Ik heb namelijk een lichaam dat je niet standaard in de media ziet: ik ben klein en rond, maar ik ben trots op mijn lichaam. Ik hoop dat mensen die mijn lichaam zien denken: ik vind dat best sexy, en eigenlijk heb ik ook wel een mooi lichaam. Daarbij denken we vaak dat intelligentie omgekeerd evenredig is aan hoe sexy je bent. Voor mij is je brein het meest sexy deel van je lichaam. Over mijn acts moet je wat nadenken. Ik wil tonen dat intelligent zijn sexy is.

Een van je acts heet ‘Trump en de Feministen’. Kan je me daar meer over vertellen?
Een jaar geleden werd Trump president en ook waren er Women’s Marches. Ik kreeg een brok in mijn keel van de beelden. Je zag vrouwen verkleed als suffragettes met slogans als “I can’t believe we’re still protesting this shit”. En dat vind ik confronterend. We zijn vorige eeuw begonnen, en moeten nog steeds strijden voor onze seksuele vrijheid. En in sommige delen van de wereld nog steeds voor stemrecht.

Voor mijn act begin ik als Suffragette, transformeer ik in een jaren-zestig-hippie-feminist en in de derde golf verander ik in een soort Beyoncé-feminist die sexy danst. Ik grijp mezelf lekker en plots hoor je Trump roepen “I grab them by the pussy”. Mijn personage schrikt heel erg en ik pak dan de attributen op van de vorige feministen. Die hou ik in de lucht, en op het einde steek ik mijn middelvinger op en grijp ik mezelf by the pussy. Als iemand me in mijn kruis grijpt, dan ben ik het zelf.

Wat vind je van die tweede golf van het feminisme, waar sekspositiviteit een reactie op was?
Niet altijd geslaagd. Door met een man naar bed te gaan, porno te kijken of een seksueel wezen te zijn, onderwierp je je zogenaamd aan een man. Voor sommige feministen was de oplossing zo seksloos mogelijk worden. Er zijn nog steeds feministen die zo denken.

Ik geloof echter dat we als vrouw macht en kracht moeten vinden in ons lichaam. Ja, ik heb een lichaam dat geseksualiseerd is in de maatschappij. En ik kan ervoor kiezen om mijn lichaam te verbergen, zodat ik niet geobjectiveerd word. Of ik kan een sexy pakje aantrekken en tonen dat ik de controle heb over mijn eigen lichaam. Ik please hiermee geen mannen, maar neem het heft zelf in handen.

Merk je dat je soms geslutshamed wordt omdat je burlesque-artiest bent?
In de burlesquewereld word ik helemaal niet geslutshamed. Maar ik ben ook schrijver, en merk dat de literaire wereld het verwarrend vindt dat ik zowel romans schrijf en mezelf presenteer als seksueel wezen. De Volkskrant schreef zelfs eens “Met een leeg hoofd en grote borsten kan je ver komen.”

Hoe heeft je activisme je eigen visie op seks veranderd?
Ik heb geleerd bewust te zijn van wat ik zelf wil en zelf lekker vind. Als ik bijvoorbeeld een foto zie van de vetrolletjes op mijn buik, heb ik de neiging om me te schamen. Vroeger wilde ik altijd dat mijn partner stopte als hij me daar aanraakte, maar nu besef ik dat die schaamte me opgelegd wordt. Ik durf nu gemakkelijk te zeggen dat ik het best lekker vind om aangeraakt te worden op mijn buik.

Broadly: Ha Belle, hoe draagt jouw website Wipsite bij aan een positieve kijk op seks?
Belle: Samen met grafisch ontwerper Marilyn Sonneveld richtte ik de site op – we willen het onflatteuze beeld over seks onderuit halen en een eerlijk en positief beeld van seks meegeven aan jonge mensen.

In bijna alle sekseducatie word je gewezen op de gevaren van seks. Natuurlijk zijn er gevaren, maar seks is over het algemeen vooral iets leuk. Ook bij de gesprekken over grensoverschrijdend gedrag wordt er vandaag de dag veel nadruk gelegd op beschrijven wat je niet wilt. Wij willen de nadruk leggen op wat je wel wilt, waardoor je automatisch ontdekt wat je niet wilt. Daarbij merkten we ook dat alles wat je vindt over seks vooral erg duf, saai of grotesk uitgebeeld wordt. Als je bijvoorbeeld een plaatje ziet van soa’s ziet, schrik je je te pletter en heb je helemaal geen zin meer in seks. We willen dat mensen dus wat kunnen leren over soa’s, zonder er bang van te worden.

Waarom denk je dat ouderen zo bang zijn van het idee dat jongeren seks hebben?
Ouderen koppelen seks aan hun eigen ervaringen. Ze zijn het als iets geils en denken meteen aan penetratie. Maar bij jonge mensen gaat het eigenlijk veel meer over identiteit en connectie. Oudere mensen hebben vaak het idee dat jongeren ongelooflijk veel met seks bezig zijn. En alhoewel uit onderzoek vooral blijkt dat jongeren juist op een latere leeftijd seks hebben en seks erg serieus nemen, is de sekseducatie dus vooral gericht op risico’s beperken. Bijvoorbeeld sexting: je wordt er heel erg bang van gemaakt, maar eigenlijk moet je dat wel kunnen doen bij iemand die je helemaal vertrouwt.

Waar komt je drang vandaan om seks bespreekbaar te maken?
Vroeger praatte ik altijd al over seks. Op de basisschool bijvoorbeeld gaf ik al een spreekbeurt over de puberteit. Ik was er altijd al heel open over, en ik vond het opvallend dat dat bij anderen niet zo was en zich schaamden voor seks. Als mensen praten over seks, gaan ze heel vaag doen. Niemand die het woord ‘piemel’ in de mond durft te nemen, en iedereen gaat omslachtig praten.

Heb je te maken gehad met slutshaming, omdat je zo open bent?
Jazeker. Op de middelbare school dachten ze dat ik heel veel seks had, omdat ik er zo open over sprak. En ook nu denken mensen nog steeds dat ik een nymfomaan ben, omdat ik me bezig houd met sekseducatie. Ik zeg altijd: weet je hoeveel artsen roken? Mijn seksleven is niet plotseling extremer, omdat ik er veel over weet; ik ben trouwens zelf ook nog aan het zoeken.

Dus we moeten er meer open over praten?
Absoluut. Jonge kinderen masturberen bijvoorbeeld, maar vreemd genoeg wordt dat gedrag uit schaamte afgestraft. Zo krijgen ze meteen de boodschap mee dat hun geslachtsdelen vies zijn en dat je er niet aan mag komen. Ik vind dat je ze gerust sociale regels mag uitleggen, maar dat je ze ook moet kunnen vertellen dat ze het in hun eigen kamer mogen ontdekken.

Het is 2018: is er iets waarvan je niet gelooft dat het nog bestaat, als het over seks gaat?
Seks met meerdere mensen is nog steeds te veel een taboe, net als jonge mensen van bijvoorbeeld 14 jaar die seks hebben. En anale seks in een heteroseksuele relatie. Ik hoop met Wipsite en de lessen die ik geef alles bespreekbaar te maken.

Broadly: Hey Mariam, hoe draag je met de podcast Dipsaus bij aan een betere wereld voor vrouwen?
Mariam: Met Dipsaus willen we een platform bieden voor en door vrouwen van kleur, aangezien we alledrie zelf zwarte vrouwen zijn. We behandelen onderwerpen zoals bijvoorbeeld seksisme, body imago en feminisme. En dat willen we doen in een ander geluid, want het dominante geluid in de media is toch nog steeds wit en mannelijk. In onze podcasts praten we over gebeurtenissen vanuit ons perspectief, waardoor het component racisme en seksisme automatisch naar boven komt.

Dus je geeft een stem aan zwarte vrouwen in Nederland?
We geloven niet in stemmen geven, aangezien elke vrouw een eigen stem heeft. Maar wel willen we relevante onderwerpen aankaarten, want waar in Nederland zijn de cijfers of zelfs de interesse naar geweld tegenover zwarte vrouwen in Nederland? Over verkrachting? Geweld met de politie?

Ook praat ik over mijn eigen ervaringen. Als ik op mijn werk vind dat iets niet goed gaat, wordt dat niet snel aangenomen van me, omdat ik emotioneel zou zijn. Hier gaat seksisme eigenlijk hand in hand met racisme. Toen ik als tiener begon te lezen over feminisme, miste ik die invalshoek enorm.

Jullie hebben vanavond een evenement, genaamd Let’s talk about sex . Wat willen jullie je luisteraars meegeven over sekspositiviteit?
We willen praten over seks, seksisme en racisme. Voor een zwarte transvrouw bijvoorbeeld is het vreselijk in Nederland. Dat komt door die intersectionaliteit van zwart zijn, seksisme en transfobie, en daar moet over gepraat worden. Als ik praat over seksualiteit gaat dit hand in hand met mijn religie, de islam. Ik probeer mijn religie te herinterpreteren als vrouw, aangezien die eigenlijk vooral geïnterpreteerd is door mannen. Maar ook wil ik vechten tegen het idee dat mensen van me hebben. Ik word vaak gezien als een of andere exotische buikdanseres, die het ene moment enorm neerbuigend is, maar in bed wel een wilde seksgodin is.

Je wordt dus als zwarte moslimvrouw geëxotiseerd als het om seks gaat?
Absoluut. Zodra ze weten dat ik een Afro-Marokkaanse Nederlandse vrouw ben, zien ze me als iets exotisch. Daarbij word ik ook vaak overgeseksualiseerd – mijn decolleté als zwarte vrouw wordt als iets extra exotisch en erotisch gezien. Zelfs in porno is er een onderdeel voor zwarte vrouwen, namelijk ‘ebony’. En dat maakt het als zwarte vrouw soms moeilijker om sekspositief te blijven.

Voel je daarom ook soms afstand van seks?
Publiekelijk doe ik dit wel. Ik wil vooral die systemen ontrafelen, onderzoeken en analyseren. Maar ik zal zelden in witte media praten over seksualiteit, want dan gaat het gesprek – met een witte man – heel snel over maagd zijn, besneden worden, uithuwelijking en al die andere clichés. Mijn privacy wordt niet gerespecteerd, en als moslimvrouw moet je praten over seksualiteit, anders bevestig je het cliché dat je dat niet kan.

Ik voel me er wel comfortabel bij om met vrouwen van kleur hierover te praten. Helaas hebben we daarom onze rug al gekeerd naar witte media, bij voorbaat hebben we de strijd al verloren. Bij 3FM waren er bijvoorbeeld al racistische en seksistische uitlatingen toen ze hoorden dat we geld kregen om dit programma te maken. Ze zeiden: waarom hebben ze zo veel geld nodig? Gaan ze gouden vaginaschelpen als telefoon gebruiken? Gelukkig snoert dit niet onze mond, en blijven we een veilige omgeving creëren voor zwarte vrouwen in Nederland.

Broadly: Hoi Eva, welke sekstaboes mogen dit jaar verdwijnen?
Eva: Ik vind het zo absurd dat mensen nog steeds moeite hebben met andermans genderidentiteit. Ik kan me echt niet inbeelden dat je daar aanstoot aan neemt, alsof je automatisch gedwongen wordt die identiteit en seksualiteit over te nemen.

Hoe wil je met stichting Sexmatters seks en sekseducatie in een positief daglicht zetten?
Voor mijn master Antropologie ging ik naar São Paulo in Brazilië om onderzoek te doen onder transgenders die in de prostitutie werken. Eenmaal ik terug in Nederland, besefte ik dat we ook hier nog veel terrein te winnen hebben op dit vlak. Ik vind het zo belangrijk dat iedereen kan zijn wie hij is, en uit die passie is de stichting ontstaan. Door positief en taboedoorbrekende workshops te geven over seks en gender, willen we laten zien dat seks eigenlijk helemaal niet zo moeilijk is om over te praten. We willen zo jongeren stimuleren zelf ook meer open over seks en hun gender te praten. We leggen gender uit, en in hoeverre het invloed heeft op je kijk op seksualiteit.

Hoe denk je dat een gesprek over gender een gezondere visie op seks kan stimuleren?
Nou, je wordt seksueel opgevoed in je genderidentiteit. Door die identiteit worden er bepaalde verwachtingen op je gelegd; zo houden jongeren elkaar ook in toom. Door genderongelijkheid worden meisjes als een slet gezien als ze zich seksueel lekker uitleven. Ikzelf zie er erg meisjesachtig uit, maar ik ben best dominant, en dat zou dan niet stroken met mijn gender. Dat is absurd.

Ook heerst er nog steeds een taboe op mannen die zich ‘vrouwelijk’ gedragen en op homoseksualiteit. Dat is zo beperkend voor je seksuele ontplooiing. Als je als jongere niet meer gehinderd wordt door stereotiepe ideeën over je gender, ga je veel vrijer je seksleven ontdekken. Zo wordt je seksleven automatisch ook gezonder.

Vind je dat we ook meer open kunnen zijn over onderwerpen als fetisjes en porno?
Ik vind dat we over alles moeten kunnen praten. Jongeren kijken sowieso naar porno, en daarom is het best interessant ze hierover te informeren. Dat wil niet zeggen dat we belerend moeten zijn of ze porno moeten verbieden. Porno kan eigenlijk heel educatief zijn. Wel vind ik het interessant om te pleiten voor porno die vrouwvriendelijker en realistischer is.