«Θα Είμαι από τους Πρώτους που θα Χρησιμοποιήσουν PrEP» - Το Χάπι για τον HIV που Άργησε να Έρθει στην Ελλάδα

«Ο ερχομός της PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis / Προφύλαξη Πριν Την Έκθεση) στην Ελλάδα είναι μια πολύ σημαντική στιγμή για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του HIV. Είναι κάτι που ζητούσαμε για καιρό, και επιτέλους, έστω και καθυστερημένα, δικαιωθήκαμε», λέει στο VICE ο Παναγιώτης Μαρίνης, ο οποίος είναι ψυχολόγος/σύμβουλος σεξουαλικής υγείας και είναι ένας από εκείνους που σκοπεύουν να πάρουν τη θεραπεία, η οποία εγκρίθηκε και στη χώρα μας πριν από μερικές ημέρες, παρόλο που ήταν ένα αίτημα πολλών χρόνων. «Προσωπικά είναι κάτι που ήθελα και περίμενα να συμβεί, καθώς θα είμαι σίγουρα από τους πρώτους που θα τη λάβουν. Έχοντας ζήσει για ένα διάστημα στο Λονδίνο, αντιλαμβάνομαι πόσο βοηθητικό είναι να μπορούμε να έχουμε όλοι πρόσβαση στην PrEP. Σε όλους μας νομίζω έχει συμβεί να σπάσει το προφυλακτικό και να φρικάρουμε την επόμενη ημέρα. Η PrEP για μένα λειτουργεί ως ένα μαξιλάρι ασφαλείας, διότι παρέχει την σιγουριά πως ό,τι και αν συμβεί, είναι πρακτικά αδύνατο να μου μεταδοθεί ο ιός του HIV. Φυσικά βασική προϋπόθεση είναι να λαμβάνω την PrEP με τον σωστό τρόπο και τις σωστές ώρες. Οι ενδεδειγμένοι τρόποι είναι δύο: είτε καθημερινά, είτε επεισοδιακά - πριν και μετά τη σεξουαλική επαφή. Φυσικά, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες που η PrEP είναι ήδη διαθέσιμη, έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση στις νέες HIV λοιμώξεις ανάμεσα σε ΑΣΑ (Άνδρες που κάνουν Σεξ με Άνδρες), ωστόσο θεωρώ πως είναι πολύ σημαντικό να εστιάσουμε και στα ποσοστά που αφορούν και άλλους ευάλωτους πληθυσμούς, όπως οι χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών, τα άτομα που εργάζονται στο σεξ και οι κρατούμενοι σε φυλακές, καθώς παραδοσιακά έχουν μικρότερη πρόσβαση τόσο στην γενικότερη ενημέρωση όσο και στην λήψη της PrEP».

Φυσικά, όπως εξηγεί, κάθε τέτοια ιατρική πρακτική περνάει από πολλά στάδια έρευνας και μελέτης πριν παραδοθεί στην κοινωνία και αν -σε συνδυασμό με αυτό- λάβουμε υπόψιν και τις ελληνικές παθογένειες, ως προς τα αργοπορημένα αντανακλαστικά σε τέτοιου είδους αιτήματα, τότε μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι ακριβώς οδήγησε σε τέτοια αργοπορία.

Όμως, γιατί έπρεπε να φτάσουμε στο 2022 για να εγκριθεί στη χώρα μας η PrEP; Γιατί έπρεπε να περάσει τόσος καιρός, τη στιγμή που αυτή η θεραπεία χρησιμοποιείται αποτελεσματικά για χρόνια από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, μέχρι τη Νότια Αφρική και την Ταϊλάνδη; Μόνο την τελευταία δεκαετία (2011-2021), οι νέες λοιμώξεις από τον HIV στην Ελλάδα ήταν 8.208, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΔΥ. Ένας αριθμός διόλου αμελητέος, ένας αριθμός που κάθε χρόνο επηρεάζει και στιγματίζει εκατοντάδες ζωές. Μετά από πολλές κλινικές δοκιμές και από την πολυετή πλέον χορήγηση της PrEP σε πολλά κράτη, η συγκεκριμένη αγωγή είναι ασφαλής και εξαιρετικά αποτελεσματική στην αποτροπή της έκθεσης στον HIV και κατ’ επέκταση, στη μείωση των νέων μολύνσεων. Μια υπόσχεση χρόνων που μέχρι σήμερα η Πολιτεία δίσταζε. Ή, πιο σωστά, δεν είχε τη θέληση να υλοποιήσει.

Ήταν κάπου στο 2014, όταν ο Έλληνας ακτιβιστής γιατρός Δημήτρης Δασκαλάκης -ο οποίος ζούσε στη Νέα Υόρκη- ήθελε να βάλει το δικό του λιθαράκι στην πρόληψη του HIV, για να βοηθήσει τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Κάπως έτσι, αποφάσισε να εφαρμόσει το πρόγραμμα προφύλαξης πριν από την έκθεση (PrEP), το οποίο είχε εξαιρετικά αποτελέσματα στην αποτροπή της μόλυνσης από τον ιό. Τα μίντια τον έχουν χαρακτηρίσει πολλές φορές ως ο «ακτιβιστής ριζοσπάστης γιατρός που κατάφερε να ελέγξει την επιδημία του HIV στην Αμερική». Και όπως λέει ο ίδιος, ο μοναδικός τρόπος για να εξαλείψει κανείς το στίγμα, είναι να μιλά ανοιχτά και με ειλικρίνεια για τον HIV. Δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει, διότι το στίγμα είναι υπαρκτό και ανεξίτηλο, σημαδεύει και δεν ξεθωριάζει ποτέ. Όσοι ζουν με τον HIV, το γνωρίζουν καλά. Χάρη στις αντιρετροϊκές θεραπείες, ο HIV μετατράπηκε από θανατική καταδίκη σε χρόνια ασθένεια, με την οποία τα άτομα πλέον συνυπάρχουν. Ωστόσο, η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα εδώ και πολλά χρόνια ζητούσε τη χορήγηση της αγωγής PrEP για να μειωθούν οι νέες μεταδόσεις και να μπορέσουν τα άτομα να ζουν ελεύθερα.

Ένας από τους συλλόγους που πάλευε για την έγκριση της PrEP στη χώρα ήταν ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή». Μάλιστα, το 2017-18 η Θετική Φωνή, τα Checkpoint και το Λαϊκό Νοσοκομείο, υλοποίησαν σχετικό ερευνητικό πρόγραμμα, πιέζοντας προς την ίδια κατεύθυνση. Μετά από διαχρονικά αιτήματα για δωρεάν διάθεση της PrEP, πολλαπλές εξαγγελίες και καθυστερήσεις, έπρεπε να φτάσουμε στο 2022 για να διατεθεί το πιο αποτελεσματικό όπλο στη φαρέτρα της καταπολέμησης του HIV. Εξάλλου, η PrEP μετατοπίζει το κέντρο βάρους στην πρόληψη, αντί για τη θεραπεία, που σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να είναι πιο σημαντική, ενώ θα συμβάλλει και στον αποστιγματισμό των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, αφού η ύπαρξη και η αναπαραγωγή των προκαταλήψεων και των διακρίσεων εναντίον τους, έχει να κάνει και με τον HIV.

«Το Υπουργείο Υγείας, έπειτα από την υπουργική απόφαση για την αναθεώρηση του εντύπου αιμοδοσίας με κατάργηση του οριζόντιου αποκλεισμού των ομοφυλόφιλων (gay) και αμφιφυλόφιλων (bisexual) ατόμων, και της συμπερίληψης των οροθετικών ατόμων στις διαδικασίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής με το άρθρο 15 του σχετικού νομοσχεδίου, λαμβάνει την πρωτοβουλία κατάθεσης τροπολογίας στη Βουλή, με την οποία θεσπίζεται η διάθεση της προφυλακτικής αγωγής για τον HIV, PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis), στην Ελλάδα, ικανοποιώντας ένα πάγιο αίτημα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας - μια πρωτοβουλία που καθυστέρησε πολύ, αλλά επιτέλους πάρθηκε», αναφέρει στο VICE ο Ηλίας Μυρσινιάς, HIV ακτιβιστής, μέλος της Θετικής Φωνής.

Όπως επισημαίνει ο ίδιος, «η PrEP σημαίνει προφύλαξη πριν την έκθεση. Είναι αγωγή κατά την οποία λαμβάνεται ένα χάπι, συνήθως καθημερινά, αποτρέποντας την μετάδοση του ιού, σε ποσοστό έως 99%. Λαμβάνεται από οροαρνητικά στον HIV άτομα, με στόχο να παραμείνουν αρνητικά. Η PrEP είναι ένα αντιρετροϊκό φάρμακο – το ίδιο είδος χαπιού που λαμβάνεται από κάποιον που ήδη είναι θετικός στον HIV και αποτελεί τη θεραπεία του. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων έχει εγκρίνει την PrEP από το 2016, καθώς πολλά κράτη εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Γαλλία, η Πορτογαλία, η Ολλανδία, η Νορβηγία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Κένυα, η Ταϊλάνδη και η Νότια Αφρική, διαθέτουν την προφυλακτική θεραπεία σημειώνοντας σημαντικά αποτελέσματα όπως αυτό της Αγγλίας, με την μείωση εώς και 60% των νέων διαγνώσεων στον HIV την χρονική περίοδο 2016-2020, λόγω της διάθεσης της PrEP. Αυτό που πρέπει να αντιληφθούμε είναι ότι η χορήγηση της PrEP αποτελεί έναν επιπλέον τρόπο προφύλαξης και ενισχύει την δυνατότητα πρόληψης έναντι στον ιό HIV, καθώς θα συμβάλει στην μείωση των νέων διαγνώσεων του ιού στην Ελλάδα».

Πράγματι, τα στοιχεία που υπάρχουν, δείχνουν ότι εάν η PrEP λαμβάνεται με τον τρόπο που έχει συνταγογραφηθεί, είναι πάρα πολύ αποτελεσματική -σε ποσοστό 99%- για την πρόληψη της μετάδοσης HIV σε αροαρνητικά άτομα. Μετά το 2018-2019 ολοένα και περισσότερα κράτη εγκρίνουν την θεραπεία, είτε ως αναπόσπαστο κομμάτι του δημόσιου συστήματος υγείας, είτε συμπληρωματικά, ώστε να επιτύχουν τον στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών να τερματίσουν την επιδημία του HIV μέχρι το 2030. Μελέτη στη Γαλλία που αντιστοιχούσε νέες διαγνώσεις HIV σε ενήλικες άνδρες που έπαιρναν PrEP με διαγνώσεις σε άνδρες με παρόμοιο κίνδυνο που δεν το έπαιρναν, διαπίστωσε ότι η συνολική αποτελεσματικότητα του PrEP στη διακοπή της μόλυνσης σε αυτόν τον πληθυσμό υψηλού κινδύνου, ήταν 60%. Αντίστοιχα, ο αριθμός των νέων διαγνώσεων HIV έπεσε κατά 33% στην Αγγλία, το 2019-2020, ενώ σε ό,τι αφορά τους gay και bisexual άνδρες, η μείωση ήταν στο 47%.

Τον περασμένο Δεκέμβρη, το αμερικάνικο Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών, ενημέρωσε τις οδηγίες για την παροχή της PrEP, προσφέροντας τη δυνατότητα χορήγησης του φαρμάκου σε όλα τα άτομα ανεξαιρέτως. Μέχρι πρότεινος, οι οδηγίες ανέφεραν ότι οι ειδικοί υγείας μπορούν να δίνουν την PrEP μόνο σε ασθενείς οι οποίοι διατρέχουν υψηλό κίνδυνο λοίμωξης από τον ιό, είτε λόγω της σεξουαλικής τους συμπεριφοράς, είτε λόγω της ενδοφλέβιας χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Αυτό ήταν αποτρεπτικό, αφού πολλά άτομα δεν αισθάνονταν άνετα να συζητήσουν με κάποιον γιατρό το είδος των σεξουαλικών τους πρακτικών. Γιατί, παρ' όλο που το 1/4 των νέων περιπτώσεων HIV αποδίδονται σε ετεροφυλόφιλη επαφή, ορισμένοι αβάσιμα και λανθασμένα υποθέτουν ότι ο HIV δεν επηρεάζει τόσο τα straight άτομα. Αυτό σε συνδυασμό με το στίγμα που σχετίζεται με τον HIV και την έλλειψη πρόσβασης σε πληροφορίες σχετικά με την PrEP, έχουν οδηγήσει πολλές ομάδες ανθρώπων να μην την λαμβάνουν ακόμα και αν την χρειάζονται.

Εξίσου σημαντική παράμετρος έχει να κάνει και με τις λοιμώξεις HIV σε τρανς γυναίκες, οι οποίες εκτίθονται στον ιό, όμως μπορεί να μην έχουν τόσο εύκολη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, εξαιτίας ομοφοβικών, ρατσιστικών και τρανσφοβικών περιστατικών. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι 4 στις 10 τρανς γυναίκες σε επτά μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ, έχουν HIV, ενώ μόλις το 32% των τρανς γυναικών χρησιμοποιεί την PrEP παρ' όλο που το 92% έχουν επίγνωση για την ύπαρξή της.

Όλα αυτά αναδεικνύουν την ανάγκη να χορηγηθεί και να διατεθεί η PrEP, όχι μόνο σε συγκεκριμένες και ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, αλλά σε όλα τα σεξουαλικά ενεργά άτομα, ανεξαρτήτως των σεξουαλικών τους προτιμήσεων, αναδεικνύουν πόσο σημαντική είναι η χορήγηση της προληπτικής θεραπείας για τη μείωση των λοιμώξεων και μαρτυρούν πως το κομμάτι της πρόληψης μέσω του PrEP, είναι ένα μεγάλο βήμα που θα έπρεπε ήδη να έχει γίνει εδώ και χρόνια.

Περισσότερα από το VICE

Η ΔούKISSα Πιστεύει ότι το Drag Είναι Αναπόσπαστο Κομμάτι της Ιστορίας της Μυκόνου

Ποιον Eνοχλούν οι Αιώνιοι Φοιτητές;

Τα Βίντεο-Κλαμπ του Σήμερα Έχουν το Άρωμα των Παιδικών μας Χρόνων

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.