Η Δικαίωση των Οροθετικών Άργησε Τέσσερα Χρόνια

Τον Απρίλιο του 2012 η Ελλάδα έζησε τη συγκλονιστικότερη υπόθεση ποινικοποίησης του HIV. Στο κέντρο της Αθήνας, σε μια επιχείρηση «σκούπα» με μαζικούς ελέγχους από την αστυνομία προσαγάγονται γυναίκες και υποβάλλονται σε βίαιους εξαναγκαστικούς ελέγχους για HIV, κατηγορούμενες ότι εκπορνεύονται γνωρίζοντας πως έχουν HIV και πως θέλουν να μεταδώσουν τον ιό στους υποτιθέμενους πελάτες τους. Διώκονται τόσο για το κακούργημα της βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης όσο και γι' αυτό της πορνείας. Σήμερα, μετά από τέσσερα χρόνια, οκτώ από τις 32 γυναίκες που κατηγορήθηκαν έχουν αθωωθεί αμετάκλητα αφού δεν προέκυψε κανένα στοιχείο για το ότι εκδίδονταν ή ότι γνώριζαν για πως ήταν φορείς του HIV, πόσο μάλλον ότι ήθελαν να τον μεταδώσουν εν γνώσει τους. Η δίκη για άλλες έντεκα γυναίκες- τρεις εκ των οποίων δεν βρίσκονται εν ζωή- ξεκίνησε την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου.

Αν και αρχικά είχαν κατηγορηθεί για το κακούργημα της «βαριάς σκοπούμενης και τετελεσμένης σωματικής βλάβης», οι κατηγορίες έχουν μειωθεί σε «Απόπειρα βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης». Στο δικαστήριο, το οποίο θα συνεχιστεί στις 15 Νοεμβρίου στο Δ' Τριμελές Πλημμελειοδικείο, βρέθηκαν τέσσερις γυναίκες από εκείνες που είχαν συλληφθεί. Υπήρχαν 11 κλητεύσεις, τρεις όμως από αυτές δεν βρίσκονται πια στη ζωή. Άλλες δύο είχαν εξουσιοδοτήσει τους δικηγόρους που τις αντιπροσωπεύουν να τις εκπροσωπήσουν και για ακόμη δυο δεν υπάρχουν στοιχεία διότι δεν μπορεί να βρεθεί σημείο επαφής και επικοινωνίας. Δεν γνωρίζουν ούτε οι δικηγόροι τους ούτε κάποιος άλλος αν βρίσκονται στη ζωή.

Η Ελένη Σπαθανά, μια εκ των δικηγόρων που έχουν αναλάβει την υπεράσπιση των γυναικών, αναφέρει πως «Τα κορίτσια αυτά ήταν θύματα μιας συγκεκριμένης πολιτικής περιόδου. Οι ανεπάρκειες του συστήματος όμως σε σχέση με την υποστήριξη των ατόμων που είτε είναι τοξικοεξαρτώμενα, είτε φέρουν τον ιό HIV συνεχίζονται. Όπως και οι διακρίσεις που δέχονται. Έχει υποβληθεί μήνυση εκ μέρους κάποιων κοριτσιών, η οποία μπήκε στο αρχείο. Δεδομένου ότι υπήρχε μια σειρά παραβιάσεων τις οποίες καταγγείλαμε όπως η παράνομη στέρηση της ελευθερίας, η παράνομη υποβολή σε ιατρική πράξη όπως ήταν το Rapid test και στη συνέχεια η παράνομη σύλληψη τους. Για όλες τις παρανομίες που έγιναν εκείνη την περίοδο, ζητήθηκαν ευθύνες. Και σε σχέση με το ΚΕΕΛΠΝΟ και τους γιατρούς που συμμετείχαν στις διαδικασίες και σε σχέση με δημόσιους λειτουργούς και τα πολιτικά πρόσωπα τα οποία είχαν την ευθύνη των εντολών αυτής της επιχείρησης. Η μήνυση αυτή μπήκε στο αρχείο οριστικά από την εισαγγελία και στη συνέχεια εμείς ζητήσαμε με την προσφυγή μας στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο να αναλάβει την αποδοχή αυτών των παραβιάσεων και περιμένουμε την απόφαση του».

Ένα πολύ σοβαρό ζήτημα που προκύπτει από την όλη διαδικασία είναι πως οι φωτογραφίες αυτών των γυναικών συνεχίζουν κυκλοφορούν και να αναδημοσιεύονται από τα ΜΜΕ. Ακόμη και εκείνων που αθωώθηκαν. Αυτό σύμφωνα με την Ελένη Σπαθανά θα μπορούσε να αλλάξει αν ανακληθεί η απόφαση του εισαγγελέα που διέταξε τότε τη δημοσιοποίηση τους έτσι ώστε όποιος τις αναδημοσιεύει να διώκεται, όμως αυτό δεν έχει συμβεί. Όταν την ρωτώ «Γιατί», μου απαντά αυτό που είναι πλέον έκδηλα φανερό από το 2012: «Απλώς κανείς δεν ασχολείται να το κάνει. Κανείς δεν ασχολείται με το τι βίωσαν και τι βιώνουν αυτές οι γυναίκες».

Ο τότε Υπουργός Υγείας, Ανδρέας Λοβέρδος εκείνο το διάστημα εξέδωσε την Υγειονομική διάταξη 39α/2012 για τον «περιορισμό της διάδοσης λοιμωδών νοσημάτων». Η διάταξη αυτή δικαίως είχε καταργηθεί, καθώς με το πρόσχημα του περιορισμού της διάδοσης λοιμωδών νοσημάτων αφενός καταπατούσε ανεπίτρεπτα μια σειρά από θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και αφετέρου στοχοποιούσε χρήστες ναρκωτικών, εκδιδόμενα άτομα και μετανάστες.

Η διαπόμπευση έγινε λίγες μόνο μέρες πριν από τις κρίσιμες Εκλογές, του Μαϊου του 2012. Τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ στις δημοσκοπήσεις έφταναν μόλις στο 12% (τελικά, πήρε 13,8%) και η στρατηγική έντασης της τότε κυβέρνησης έμοιαζε να είναι η επίκληση στον φόβο, που δε άργησε να εξελιχθεί σε μια πράξη ακραίας πολιτικής βαρβαρότητας. Η περιβόητη διάταξη καταργήθηκε από την μετέπειτα υφυπουργό υγείας Φωτεινή Σκοπούλη, επανήλθε όταν ο Άδωνις Γεωργιάδης ανέλαβε τα καθήκοντα του σαν Υπουργός Υγείας και καταργήθηκε ξανά από τον τέως υπουργό Υγείας Παναγιώτη Κουρουμπλή.

Με την αστυνομικού τύπου διάταξη οι φωτογραφίες και τα στοιχεία των γυναικών δημοσιοποιήθηκαν και έγιναν πρώτο θέμα στις ειδήσεις της εποχής, με τον Ανδρέα Λοβέρδο να δηλώνει τότε μεταξύ άλλων: «Το 50% της ευθύνης έχει η εκδιδόμενη γυναίκα και το άλλο 50% ο πελάτης. Επρεπε να δημοσιοποιούνται και οι δικές τους φωτογραφίες, διότι η απροφύλακτη επαφή με εκδιδόμενες γυναίκες είναι πολύ σοβαρό ζήτημα αφενός δημόσιας υγείας αφετέρου κοινωνικής απαξίας. Πρόκειται για θέμα βαρύτατης αμέλειας, η οποία συνορεύει απόλυτα με τη γαϊδουριά». Οι γιατροί του ΚΕΕΛΠΝΟ δήλωναν παράλληλα ότι θα ακολουθήσουν κι άλλοι μαζικοί έλεγχοι προκαλώντας κλίμα φόβου σε όποιον ήθελε να εξεταστεί. Την ίδια στιγμή, οι ίδιες δεν ήξεραν καν γιατί κρατούνται.

«Η όλη διαδικασία ήταν εξευτελιστική και στοχοποιούσε τις ευάλωτες ομάδες στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας από ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα και όχι ένα αερογενώς μεταδιδόμενο νόσημα, αντί οι ομάδες αυτές –των χρηστών- να υποστηρίζονται για να ξεφύγουν. Αυτό συνέβη για πολιτικούς λόγους, αντιστρέφοντας ουσιαστικά τον ρόλο του θύτη και του θύματος», τονίζει ο Γιάννος Λιβανός, διευθυντής του συλλόγου οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή», που βρίσκεται από την πρώτη στιγμή στο πλευρό των γυναικών αυτών. Η Θετική Φωνή, η PRAKSIS και το Κέντρο Ζωής είναι ανάμεσα στις οργανώσεις που έχουν αναλάβει τα έξοδα υπεράσπισης ενός μεγάλου τμήματος των γυναικών που κατηγορήθηκαν.

Αν και κανένας άνδρας δεν εμφανίστηκε πουθενά να καταγγείλει κάτι ή να δηλώσει πως είχε μολυνθεί από τον ιό, οι γυναίκες που συνελήφθησαν εντελώς τυχαία κατηγορήθηκαν για το κακούργημα της βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης προς τους υποτιθέμενους πελάτες τους και σύρθηκαν στον εισαγγελέα με τις κάμερες να βρίσκονται στημένες με αμιγώς ανθρωποφαγική διάθεση, και χωρίς να προστατεύουν κανένα από τα ατομικά τους δικαιώματα. Αντίθετα μοναδικός σκοπός ήταν να αφαιρεθεί κάθε αξιοπρέπεια από τα πρόσωπα τους. Ο Γιάννος Λιβανός υπογραμμίζει πως: «Υπάρχει ένα ηθικό θέμα με τη δημοσιοποίηση παρά το ότι τότε έγινε νόμιμα γιατί έγινε κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας- των φωτογραφιών τους στο διαδίκτυο, κάτι το οποίο είχε τεράστιες συνέπειες στη ζωή τους και μάλιστα μη αναστρέψιμες. Γιατί δεν μπορεί κανείς να γυρίσει το χρόνο πίσω δυστυχώς».

Είναι χαρακτηριστικό ότι διεθνείς οργανώσεις και ο συνήγορος του πολίτη κατηγορούσαν και τότε τις ελληνικές αρχές για παραβιάσεις μεταξύ των οποίων και οι εξαναγκαστικές εξετάσεις αίματος που έγιναν σε αστυνομικά τμήματα, η παράνομη σύλληψη και κράτηση τους. Όλοι οι φορείς εκείνη την περίοδο φάνηκαν να ξεχνούν πως θεμελιώδης αρχή οποιασδήποτε ιατρικής πράξης είναι η συναίνεση του ενδιαφερόμενου προσώπου. Οι εξετάσεις χωρίς τη συναίνεση τους δεν ήταν απλώς ανήθικες, αλλά συνιστούν απάνθρωπη, εξευτελιστική μεταχείριση και εμπίπτουν στην έννοια των βασανιστηρίων. Όσο για το αν έγινε κάποια προσπάθεια να υποστηριχθούν από την Πολιτεία αργότερα, ο διευθυντής της Θετικής Φωνής αναφέρει πως «Από πλευράς πολιτείας αυτό που έχουμε είναι η δημόσια έκφραση συγνώμης από τον νυν πρόεδρο του ΚΕΕΛΠΝΟ τον κύριο Θεόφιλο Ρόζενπεργκ σε εκδήλωση της Θετικής Φωνής την άνοιξη του 2016, λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Μια συμβολική κίνηση με τεράστια σημασία σε ηθικό επίπεδο. Είναι σημαντικό ότι ο φορέας έστω και μετά από τέσσερα χρόνια αναγνώρισε δημόσια το λάθος του όσον αφορά τουλάχιστον τη δική του συμμετοχή στην υπόθεση και μάλιστα δια στόματος του Προέδρου. Αλλά από την επίσημη Πολιτεία όχι. Καμιά υποστήριξη. Αν και δεν θα γινόταν ποτέ προς τις συγκεκριμένες κοπέλες, θα μπορούσε να γίνει προς τις ευάλωτες ομάδες. Θα ήταν μια αφορμή να επανεξεταστεί το πλαίσιο υποστήριξης των ομάδων αυτών και το νομικό πλαίσιο».

Περισσότερα από το VICE

Πώς Περνάει η Ζωή σε Ένα «Εργοστάσιο» Πτυχίων στη Ρουμανία;

Ο Αποκεφαλιστής της Βούλας, το Στοιχειωμένο Σπίτι του ΠΑΟΚ και Άλλες Ιστορίες Τρόμου

Η Ελευθερία Είναι πιο Σημαντική από τις Ουλές και την Όραση για Αυτήν τη Σκλάβα του Σεξ του ISIS