Αργεντινή VS Περού, 1978: O Αγώνας του Μουντιάλ που Γέννησε μια Θεωρία Συνωμοσίας Δεκαετιών

Το σκεπτικό πως πρέπει να κρατάμε την πολιτική έξω από το ποδόσφαιρο δεν ήταν ποτέ πιο γελοίο από ό,τι στο πλαίσιο του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1978. Η Αργεντινή είχε επιλεγεί να το φιλοξενήσει το 1966, σε μια περίοδο σχετικής ηρεμίας, παρά τα στρατιωτικά πραξικοπήματα και την απομάκρυνση των εύθραυστων νόμιμων κυβερνήσεων. Τον καιρό που το τουρνουά πλησίαζε, ωστόσο, η κατάσταση είχε αλλάξει δραματικά.

Ο Jorge Rafael Videla, που είχε αποκτήσει την εξουσία στην Αργεντινή με πραξικόπημα δύο χρόνια νωρίτερα, χρειαζόταν απεγνωσμένα μια θετική είδηση. Η δικτατορία του εκκίνησε το πιο βίαιο στάδιο του «Βρόμικου Πολέμου» της χώρας, κατά τον οποίο στρατιωτικά και ακροδεξιά τάγματα θανάτου δολοφόνησαν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, υπό το πρόσχημα του αγώνα ενάντια σε μαρξιστές αντάρτες.

Στην πραγματικότητα, τα θύματα και οι «desaparecidos» (εξαφανισμένοι) συμπεριλάμβαναν συνδικαλιστές, φοιτητές, δημοσιογράφους, καλλιτέχνες, κληρικούς, εργάτες και Αργεντινούς διανοούμενους, μεταξύ άλλων (ουσιαστικά οποιονδήποτε ο Στρατός μπορούσε να θεωρήσει ιδεολογικά ανεπιθύμητο). Ο «Βρόμικος Πόλεμος» κηλίδωσε τη διεθνή εικόνα της Αργεντινής και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εξωτερικό κατηγορούσαν τη στρατιωτική χούντα του Videla για κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που συμπεριλάμβαναν βασανιστήρια, εξωδικαστικές εκτελέσεις και τη συνήθη κρατική τρομοκρατία.

Με τους desaparecidos να γίνονται γρήγορα ζήτημα αντιδράσεων στη Δύση και με ηχηρές φωνές σε πολλές χώρες να ζητούν εμπορικό αποκλεισμό, έγινε ξεκάθαρο πως το Παγκόσμιο Κύπελλο μπορούσε να έχει τεράστια προπαγανδιστική αξία για τη στρατιωτική χούντα και τον Videla, ωστόσο μόνο αν η Αργεντινή το κατακτούσε.

Οπότε, όταν η πορεία της Αργεντινής στα νοκ άουτ παιχνίδια κατέληξε σε ένα κρίσιμο ματς με το Περού, οι θεατές δεν είχαν άδικο που πίστεψαν ότι η χούντα ίσως να πόνταρε σε αυτό το παιχνίδι. Τότε, η Αργεντινή –που έπρεπε να κερδίσει με τέσσερα γκολ διαφορά, για να περάσει στον τελικό αντί της Βραζιλίας– κέρδισε με 6-0 σχεδόν απίστευτα εύκολα. Με προπονητή τον αρειμάνιο καπνιστή και σοσιαλιστή Cesar Luis Menotti και μια παρέα μαλλιάδων υπό την ηγεσία του θρυλικού Mario Kempes, οι Αλμπισελέστε ήταν μια καλή ομάδα, αλλά σίγουρα όχι τόσο καλή. Το Περού ήταν δύσκολος αντίπαλος καθ’ όλη τη διάρκεια του τουρνουά -ακόμη και αν δεν είχε πιθανότητες να περάσει από αυτήν τη φάση– και η μεγαλύτερη νίκη της Αργεντινής μέχρι τότε ήταν με 2-0 ενάντια στην Πολωνία.

Το παιχνίδι ήταν από την αρχή ύποπτο, με την Αργεντινή να ξεκινάει τον αγώνα της αργότερα από τη Βραζιλία, γεγονός που σήμαινε ότι θα γνώριζε το ακριβές αποτέλεσμα που χρειαζόταν για να προκριθεί. Μετά, οι θεωρίες συνωμοσίας ξεκίνησαν στα σοβαρά. Ακούστηκε ότι ο Videla και ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Henry Kissinger –ένας τρομακτικός συνδυασμός ανθρώπων με πολύ αίμα στα χέρια τους–, είχαν επισκεφθεί τα αποδυτήρια του Περού πριν από την έναρξη του αγώνα, υποτίθεται για να μιλήσουν για το πνεύμα συναδέλφωσης του ποδοσφαίρου και τις προσδοκίες του κόσμου της Αργεντινής. Επρόκειτο για πολιτικές κοινοτοπίες ή κωδικοποιημένα μηνύματα; Ο Kissinger έχει δηλώσει ότι δεν θυμάται να έχει μπει ποτέ στα αποδυτήρια του Περού.

Με το Περού να χάνει 2-0 στο ημίχρονο, υπήρχε επιπλέον μυστήριο γύρω από την αντικατάσταση του μέσου Jose Velasquez νωρίς στο δεύτερο μισό. Ήταν ένας από τους καλύτερους παίκτες του Περού και εξεπλάγη από την απόφαση αυτή. Σε δηλώσεις του στις ειδήσεις του Channel 4, το 2012, είπε: «Ναι, μας ασκήθηκε πίεση [να χάσουμε το παιχνίδι]. Τι είδους πίεση; Πίεση από την κυβέρνηση, από την κυβέρνηση στη διοίκηση της ομάδας, από τη διοίκηση της ομάδας στους προπονητές».

Νωρίτερα εκείνον τον χρόνο, ο Velasquez το πήγε ακόμη πιο μακριά σε μια συνέντευξη στο περουβιανό πρακτορείο Trome, ισχυριζόμενος ότι έξι παίχτες δωροδοκήθηκαν πριν από το ματς. Αυτοί που τους κατηγόρησε το αρνήθηκαν σθεναρά, παρόλο που κάποιοι παλιοί του συμπαίκτες στηρίζουν τον Velasquez, λέγοντας πως δεν ήταν όλα εντάξει στην ομάδα. Εκείνον τον καιρό, συζητήθηκε πολύ το γεγονός ότι ο τερματοφύλακας του Περού, Ramon Quiroga, ήταν γεννημένος στο Ροζάριο της Αργεντινής και πολιτογραφήθηκε Περουβιανός. Κατονομάστηκε από τον Velasquez ως ένας από τους παίκτες που ξεπουλήθηκαν, ωστόσο έχει μηνύσει τον πρώην συμπαίκτη του για συκοφαντική δυσφήμιση.

Άλλες θεωρίες συνωμοσίας που έχουν ακουστεί όλα αυτά τα χρόνια συμπεριλαμβάνουν: ότι η Αργεντινή έστειλε ένα τεράστιο φορτίο με σιτηρά στο Περού και ξεπάγωσε πάνω από 50 εκ. δολάρια Περουβιανών περιουσιακών στοιχείων ως αντάλλαγμα για το αποτέλεσμα του αγώνα , ότι οι διαιτητές ευνόησαν την Αργεντινή και ότι η απίθανη αυτή νίκη -και στην πραγματικότητα η απόδοση της Αργεντινής σε ολόκληρο το τουρνουά- οφειλόταν στις αμφεταμίνες.

Το 2012, ο πρώην Περουβιανός γερουσιαστής και αντιφρονούντας Genaro Ledesma υποστήριξε ότι κατά την «Επιχείρηση Κόνδορας» –μια εκστρατεία ωμής βίας που συντόνισαν οι ακροδεξιές δικτατορίες της Νότιας Αμερικής ενάντια σε όσους υποπτεύονταν ως αριστερών φρονημάτων– το Περού έστειλε 13 πολίτες του σε φυλακές της Αργεντινής, όπου βασανίστηκαν και υπέγραψαν ψευδείς ομολογίες. Σύμφωνα με τον Ledesma, ο Videla δέχτηκε τους 13 Περουβιανούς μόνο υπό τη συμφωνία ότι το Περού θα άφηνε την εθνική ομάδα της Αργεντινής να θριαμβεύσει.

Καμιά από τις παραπάνω θεωρίες δεν έχει υποστηριχθεί με βάσιμα στοιχεία και ο Αργεντινός πρώην μέσος Ossie Ardiles δήλωσε πρόσφατα στη Daily Mail: «Όσο περισσότερα ακούω, τόσο περισσότερο πείθομαι ότι δεν συνέβη τίποτε το περίεργο» - άποψη που φαίνεται να αντικατοπτρίζει και τη γνώμη της πλειοψηφίας των συμπαικτών του.

Η Αργεντινή τελικά πέρασε στον τελικό και κέρδισε την Ολλανδία 3-1, κατακτώντας το Παγκόσμιο Κύπελλο για πρώτη φορά στην ιστορία της. Στο τέλος του τουρνουά που ο Videla είχε αποκαλέσει «το Παγκόσμιο Κύπελλο της Ειρήνης», οι Αργεντινοί εμφανίστηκαν ενωμένοι, ξεχειλίζοντας από εθνική υπερηφάνεια και η χούντα είχε πετύχει την προπαγανδιστική νίκη που έψαχνε.

Ο Videla μπορεί να παρέμεινε δικτάτορας μόνο μέχρι το 1981 –και η στρατιωτική χούντα να κατέρρευσε τελικά στην Αργεντινή υπό τον Leopoldo Galtieri έναν χρόνο αργότερα, μετά την ήττα στον Πόλεμο των Φόκλαντ–, αλλά η κατάκτηση του τροπαίου από την Αργεντινή επέτρεψε στη χούντα να συνεχίσει την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με μια επίφαση λαϊκής αποδοχής. Χρόνια μετά, ο μέσος Ricky Villa παραδέχτηκε: «Δεν υπάρχει αμφιβολία, μας χρησιμοποίησαν πολιτικά».

Επομένως, συμφωνεί σιωπηρά η πλειοψηφία των Αργεντινών ποδοσφαιρόφιλων ότι το παιχνίδι με το Περού δέχτηκε πολιτικές παρεμβάσεις; Όχι, σύμφωνα με τον Peter Coates, έναν αθλητικογράφο που ζει στο Μπουένος Άιρες και που βρίσκεται πίσω από την ιστοσελίδα για το ποδόσφαιρο Golazo Argentino.

[VICE Video] Unfair Play: Το Στοίχημα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

«Παρά τις αναφορές για την επίσκεψη του Videla και του Kissinger στα αποδυτήρια του Περού πριν από το παιχνίδι και τους ισχυρισμούς ότι η κυβέρνηση της Αργεντινής έστειλε σιτηρά και όπλα και ξεπάγωσε Περουβιανά περιουσιακά στοιχεία, ακόμη δεν είναι ευρέως αποδεκτό ότι το αποτέλεσμα ήταν στημένο», μου λέει μέσω mail. «Σίγουρα, οι παίκτες εκείνης της ομάδας της Αργεντινής δεν διαψεύδουν τις φήμες, δεδομένου ότι το Περού ξεκίνησε πολύ καλύτερα το παιχνίδι, με δοκάρια και με τον τερματοφύλακά τους να κάνει μια σειρά σημαντικών αποκρούσεων. Δεν ήταν η απόδοση ομάδας που ήθελε να χάσει με τέσσερα γκολ διαφορά, αλλά αν η Αργεντινή είχε βρεθεί στην άλλη πλευρά ενός τέτοιου αποτελέσματος, ίσως να το αντιμετωπίζαμε διαφορετικά».

Η αλήθεια είναι πως, με τόσες θεωρίες συνωμοσίας γύρω από το παιχνίδι, είναι μάλλον απίθανο να μάθουμε ποτέ πλήρως το εύρος των προσπαθειών της χούντας να επηρεάσει το αποτέλεσμα. Αυτό που ξέρουμε, πάντως, είναι πως δεν νιώθουν όλα τα μέλη εκείνης της νικητήριας ομάδας εξίσου καλά με τον θρίαμβο της Αργεντινής. O Leopoldo Luque, ο πρώην επιθετικός των Αλμπισελέστε που έβαλε τέσσερα γκολ σε εκείνο το Μουντιάλ, μίλησε πολλά χρόνια αργότερα για το πώς βλέπει εκ των υστέρων το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1978.

«Με αυτά που ξέρω τώρα, δεν μπορώ να πω ότι είμαι περήφανος για τη νίκη μου», είπε. «Αλλά δεν το καταλάβαινα τότε, όπως οι περισσότεροι από μας. Απλώς παίζαμε ποδόσφαιρο».

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Περισσότερα από το VICE:

«Έτσι Είναι η Ζωή. Μια Ζαριά» - Ένας από τους 800 Ασθενείς στην Ελλάδα με Κυστική Ίνωση

Οι Γυναίκες Παραγωγοί και DJ της Psychedelic Trance στην Ελλάδα

Έχουμε Μερικές Απορίες για το Σύνθημα του Άρη που Ανέβασε ο Τερματοφύλακας της Βραζιλίας