H Άγρια Ζωή στο Αττικό Πάρκο Πεθαίνει Επειδή Πηγαίνεις να τη Δεις

Η πρόσφατη θανάτωση των δύο σπάνιων ιαγουάρων εντός του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου στις 16 Δεκεμβρίου, όχι μόνο έφερε αντιδράσεις, αλλά άνοιξε -ευτυχώς- έναν διάλογο, για άλλη μια φορά, για τα μέρη εκείνα που μοναδικό σκοπό τους έχουν να γίνουν τόπος αιχμαλωσίας για την άγρια ζωή.

Αφού οι ιδιοκτήτες του πάρκου επιχείρησαν να δικαιολογήσουν την πράξη τους λέγοντας πως «δεν υπήρχε άλλη επιλογή», μετά τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν, προχώρησαν χθες σε άλλη μια ανακοίνωση στην οποία κάνουν λόγο για «επαγγελματίες φιλόζωους» και «ακτιβιστές του πληκτρολογίου, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τον θάνατο των σπάνιων τζάγκουαρ για να προωθήσουν την ατζέντα τους κατά της ίδιας της ύπαρξης ζωολογικών πάρκων και να τρομοκρατήσουν τον κόσμο ότι το πάρκο δεν είναι ασφαλές». Στην ίδια ανακοίνωση προσπάθησαν να απαντήσουν σε όλους όσοι είπαν πως οι ιαγουάροι είναι απειλούμενο είδος και πως αφενός δεν θα έπρεπε να βρίσκονται εκεί, αφετέρου θα έπρεπε να είχαν ναρκωθεί και όχι εξοντωθεί, πως «τα δυο αυτά ζώα έχουν φέρει στον κόσμο οκτώ μικρά συμβάλλοντας στη διατήρηση του είδους». Φρόντισαν δε να πουν για άλλη μια φορά πως «οι ζωολογικοί κήποι είναι αναγκαίοι», ενώ δήλωσαν περήφανοι για το έργο τους το οποίο όπως λένε «θα συνεχίσουν να επιτελούν με παρρησία όσο και αν αυτό ενοχλεί τους επαγγελματίες φιλόζωους».

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, διότι το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στον θάνατο των δυο αυτών ζώων. Το πρόβλημα δεν είναι καν μόνο το συγκεκριμένο πάρκο, αλλά το ότι η βάρβαρη αιχμαλωσία της άγριας ζωής παρουσιάζεται ως κάτι το αναγκαίο και ως πηγή εκπαίδευσης ή ακόμα χειρότερα διασκέδασης. Η «ανάγκη» του ανθρώπου να αιχμαλωτίζει την άγρια ζωή έχει κάνει το παράνομο εμπόριο ειδών της άγριας πανίδας να είναι το τρίτο πιο επικερδές παράνομο εμπόριο στον κόσμο, μετά το λαθρεμπόριο όπλων και ναρκωτικών.

Αν πάμε λίγο πίσω χρονικά, διαπιστώνουμε πως η πρακτική της σύλληψης και διατήρησης άγριων ζώων σε συνθήκες αιχµαλωσίας από τον άνθρωπο για διάφορους λόγους εκτός της ικανοποίησης των διατροφικών του αναγκών (που είναι επίσης μια από τις μορφές εκμετάλλευσης, αλλά χρειάζεται τόνους μελάνης για να αναλυθεί) ξεκινάει από την Αρχαία Κίνα, την Αίγυπτο κατά την εποχή των Φαραώ, την Αρχαία Ελλάδα και τη Ρώµη, ενώ µε την πάροδο του χρόνου, διαµορφώνονται µε ποικίλους τρόπους οι διαφορετικές µορφές της αιχµαλωσίας. Ένας πρόδροµος τύπος ζωολογικού κήπου πρωτοεµφανίζεται κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας, τότε που οι πρώτοι Ευρωπαίοι φτάνοντας στις αποικίες αντίκρισαν πολυάριθµα είδη ζώων εξωτικών ειδών να διατηρούνται αιχµάλωτα στις αυλές των τοπικών ηγεµόνων. Οι Ευρωπαίοι θέλησαν να αναπαράξουν αυτό το µοντέλο στις χώρες τους, µεταφέροντας εξωτικά ζώα κλεισµένα σε κλουβιά προς διασκέδαση των συµπατριωτών τους. Έτσι γεννήθηκαν στην Ευρώπη οι πρώτοι Ζωολογικοί Κήποι, που έφτασαν στη µεγάλη τους ακµή το 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα. Πρόκειται για τους λεγόµενους Βικτωριανού Τύπου Ζωολογικούς Κήπους. Αργότερα, και όσο ο άνθρωπος επιθυµούσε να ελέγχει και να καταδυναστεύει όλο και περισσότερα είδη ζώων, ξεκίνησε να χρησιµοποιεί όλο και πιο πολλά άγρια ζώα µε σκοπό το θέαµα. Από την ανάγκη του ανθρώπου να εξηµερώσει τα άγρια ζώα γεννήθηκε και το τσίρκο, τα θεάµατα δρόµου και γενικά οι παραστάσεις µε άγρια ζώα, οι οποίες βάσει της νομοθεσίας δεν είναι πια επιτρεπτές στην Ελλάδα.

Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι μονάχα η νομοθεσία. Αυτή, έτσι κι αλλιώς το Αττικό Πάρκο και άλλοι ζωολογικοί κήποι την έχουν καταπατήσει πολλές φορές είτε με τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των ζώων, είτε προάγοντας θεάματα σε δελφινάρια που επίσης απαγορεύονται. Το πρόβλημα είναι ηθικό και ξεκινάει από την αντίληψη πως είναι αποδεκτό η άγρια ζωή να βρίσκεται σε κλουβιά και να εξοντώνεται για να μπορεί το ανθρώπινο είδος να την παρατηρεί. Πολύ πριν αιχμαλωτίσουν τα ζώα άλλωστε, οι άνθρωποι αιχμαλώτιζαν ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο, τους στοίβαζαν κάπου και ονόμαζαν αυτά τα μέρη «εθνολογικά πάρκα» ή «χωριά νέγρων». Αυτή η αιχμαλωσία, αποτελούσε ήδη από τότε πηγή εσόδων για τους λευκούς, ενώ στους ανθρώπινους ζωολογικούς κήπους περιέφεραν από Λάπωνες μέχρι βουδιστές μοναχούς, Σουδανούς και Ινδιάνους παρουσιάζοντας τους ως «εξωτικά είδη».

Πλέον, αυτά τα εθνολογικά πάρκα δεν υπάρχουν πια. Η ανθρώπινη βαρβαρότητα απωτυπώνεται όμως πλήρως στη σκλαβιά και την επιβολή του ανθρώπου επάνω στα ζώα που υπάρχουν στους ζωολογικούς κήπους. Αν και το ανθρώπινο είδος «έκανε τη χάρη» στα ζώα να τους δώσει δικαιώματα, αυτά τα κατ’ευφημισμό «πάρκα», δεν επιτρέπουν ούτε καν την έρευνα στις εγκαταστάσεις τους σε οργανώσεις που δραστηριοποιούνται επάνω στα δικαιώματα των ζώων, ακριβώς επειδή η αθέατη πλευρά του θεάματος που πλασάρεται και πληρώνεται αδρά με το κάθε εισιτήριο των επισκεπτών, είναι τουλάχιστον βάρβαρη.

VICE VIDEO: Οι Ράπερ του Αριστοφάνη & οι Στρατιώτες του Σοφοκλή στη Νέα Υόρκη

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη θάλασσα, τα δελφίνια που η φύση τους επιβάλλει να κολυμπούν 100 χιλιόμετρα τη μέρα, κάνουν κύκλους μέσα σε μια μικρή πισίνα στο Αττικό Πάρκο και τρέφονται μόνο όταν εκτελούν τις φιγούρες που τους διατάζουν να κάνουν. Για παράδειγμα ακόμη και στην ιστοσελίδα του Αττικού Πάρκου, αναφέρεται πως «Η πιο δυνατή αίσθηση των δελφινιών είναι ο ηχοεντοπισμός. Παράγουν ήχους οι οποίοι αντανακλώνται από τα αντικείμενα που συναντούν, προκαλώντας αντίλαλο από τον οποίο μπορούν να σχηματίσουν άριστη ηχητική "εικόνα" του περιβάλλοντός τους. Ο ηχοεντοπισμός βοηθά τα δελφίνια να εντοπίσουν τα θηράματά τους, τους θηρευτές τους και για να βρίσκουν τον δρόμο τους». Αυτό που επιμελώς κρύβουν είναι το τι συμβαίνει όταν αυτός ο ήχος χτυπάει στο τσιμέντο της πισίνας συνεχώς. Ξεχνούν να μας πουν, πόσο επώδυνα επιστρέφουν στο σύστημα των δελφινιών οι ήχοι που παράγουν, και ότι ακριβώς επειδή ο ηχοεντοπισμός τους δίνει «εικόνα» για το περιβάλλον, αισθάνονται τον εγκλωβισμό τους.

Το Αττικό Πάρκο έχει άλλωστε κατηγορηθεί πάρα πολλές φορές για το δελφινάριο που υπάρχει στις εγκαταστάσεις του, όταν μετά από έρευνες αποκαλύφθηκαν οι συνθήκες στις οποίες αναγκάζονται να ζουν τα αιχμάλωτα δελφίνια. Σε παλιότερο θέμα του VICE, για την τραγική κατάσταση αιχμαλωσίας των δελφινιών, είχε αποκαλυφθεί πως εξαιτίας των συνθηκών έξι δελφίνια πέθαναν στις εγκαταστάσεις τους. Οι ίδιοι τότε είχαν παραδεχτεί πως δεν υπήρχε καμιά διαδικασία ταφής των νεκρών δελφινιών. Αυτό που είχαν πει είναι πως τα έδωσαν στα άγρια ζώα του πάρκου για να φαγωθούν. Υποθέτουμε πως την ίδια τύχη θα έχουν και τα πτώματα των δυο ιαγουάρων.

Στην ανακοίνωση του Αττικού Πάρκου, τονίζεται πως οι ζωολογικοί κήποι είναι αναγκαίοι. Υπάρχει αυτή η μόνιμη δικαιολογία, την ίδια χρησιμοποιεί και το Αττικό Πάρκο, με την οποία οι ζωολογικοί κήποι σπεύδουν να δικαιολογήσουν την ύπαρξή τους. Λένε και ξαναλένε πως «αναπαράγουν και προστατεύουν απειλούμενα είδη». Δικαιολογία που θα ήταν αστεία αν δεν ήταν τόσο επικίνδυνη, αφού η αιχμαλωσία των ζώων ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τη μείωση των πληθυσμών, με αποτέλεσμα πολλά από αυτά να βρίσκονται στα πρόθυρα ολοκληρωτικής εξαφάνισης. Εκτός αυτού, γιατί δεν βοηθούν και δεν προστατεύουν τα ζώα στο φυσικό τους περιβάλλον, αλλά επιλέγουν να τα κρατούν σε κλουβιά και υπό άθλιες συνθήκες υποχρεώνοντας ανθρώπους να κόβουν εισιτήριο για να τα δουν; Γιατί δεν λένε ξεκάθαρα πως η άγρια ζωή αποφέρει κέρδη χάρη στη σαδιστική αντίληψη των ανθρώπων να την παρακολουθούν πίσω από κάγκελα και περιφραγμένους χώρους;

Με μια ματιά στο site του Αττικού Πάρκου, παρατηρεί κανείς πως υπάρχουν ξενικά είδη ζώων που δεν ανήκουν στην ενδημική πανίδα της γεωγραφικής περιοχής, για τα οποία οι ιδιοκτήτες του Αττικού δηλώνουν υπερήφανοι. Πίθηκοι της Ηπειρωτικής Μαλαισίας και της Αιθιοπίας, ζέβρες από την Κένυα, την Αιθιοπία και τη Σομαλία, λεοπαρδάλεις από το Ιράν και το Αφγανιστάν, ρινόκεροι από τη Ζιμπάμπουε και τη Μπουτσουάνα, λιοντάρια από τη Ζάμπια και το Ζαΐρ, πούμα από τη Χιλή, ιπποπόταμοι από τη Σιέρα Λεόνε και τη Λιβερία, τίγρεις από τη Σουμάτρα και χιμπατζήδες από την Αφρική που χρειάζονται τροπικά δάση, και ιαγουάροι που χρειάζονται θαμνότοπους και σαβάνες.

Εκ των πραγμάτων, όλα αυτά τα ζώα δεν μπορούν να βρίσκονται στο φυσικό τους περιβάλλον. Ένας ζωολογικός κήπος δεν θα δημιουργήσει ποτέ κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης, διότι είναι αδύνατο να αντικαταστήσεις τον Ωκεανό με μια δεξαμενή, είναι αδύνατο να υποκαταστήσεις την έρημο και τη Σαβάνα με λίγο χώμα σε ελάχιστα τετραγωνικά, είναι αδύνατο να συγκρίνεις ένα-δυο δεντράκια με ένα τροπικό δάσος. Η καραμέλα ότι «τα ζώα που γεννήθηκαν και έζησαν σε αιχμαλωσία δεν μπορούν να ζήσουν στο φυσικό τους περιβάλλον», πρώτον μοιάζει με κακό αστείο όταν συνεχίζουν να αναπαράγονται ζώα υπο τέτοιες συνθήκες. Δεύτερον μπορεί να λυθεί με τη δημιουργία περιοχών ημιελεύθερης διαβίωσης για όσο χρειαστεί, μέχρι να προσαρμοστούν στο φυσικό τους περιβάλλον. Απλώς τότε θα σταματήσουν να τους αποφέρουν κέρδη.

Το συγκεκριμένο Πάρκο ισχυριζόταν πως είναι αντίθετο στην αιχμαλωσία των δελφινιών και πως στις εγκαταστάσεις του βρίσκονταν μόνο δελφίνια που γεννήθηκαν σε καθεστώς αιχμαλωσίας. Δελφίνια δηλαδή που δεν θα μπορούσαν να ζήσουν ελεύθερα. Παρόλα αυτά, έχει τέτοια δελφίνια στις εγκαταστάσεις του. Ο Argas, το δελφίνι που ζούσε στο παρελθόν εκεί, είχε συλληφθεί σε επιχείρηση στη Μαύρη Θάλασσα. Ο Delfi, το τελευταίο δελφίνι που πέθανε στην παγωνιά τον Ιανουάριο του 2017 στο Πάρκο και η Veera –το μόνο θηλυκό από τα υπάρχοντα επτά δελφίνια- που ζει ακόμη, είχαν συλληφθεί στον Κόλπο του Μεξικού, το 1984. Θα είχε ενδιαφέρον λοιπόν να μας πουν την προέλευση όλων των ζώων που ζουν αυτή τη στιγμή εκεί. Των πτηνών, των ερπετών και των θηλαστικών, θαλάσσιων και μη. Πώς αιχμαλωτίστηκαν, από ποιον και γιατί.

Αυτό που προβάλλουν ως ανάγκη και που έσπευσαν να τονίσουν είναι πως οι δυο ιαγουάροι που θανατώθηκαν, επειδή οι ίδιοι δεν τήρησαν τους κανόνες ασφαλείας, άφησαν πίσω τους οκτώ μικρά. Και πάλι όμως ξέχασαν να αναφέρουν πως αυτά τα δυο μικρά γεννήθηκαν, θα ζήσουν και θα πεθάνουν σε ένα καθεστώς πλήρους αιχμαλωσίας. Εκτός και αν σκοπεύουν να τα απελευθερώσουν στο φυσικό τους περιβάλλον. Την ίδια στιγμή που μεγάλοι πληθυσμοί άγριων ζώων βρίσκονται σε καθεστώς αιχμαλωσίας σε πολλές χώρες του κόσμου, η άσκοπη αναπαραγωγή τους δεν έχει να κάνει με την αναπαραγωγή των ίδιων των ειδών, αλλά με τη μελλοντική εξασφάλιση του κέρδους από αυτά. Αυτή η αναπαραγωγή δημιουργεί απλά νέες γενιές αιχμάλωτων ζώων με εξίσου αβέβαιο και βίαιο μέλλον, που μπορεί αύριο επίσης να θανατωθούν γιατί οι υπεύθυνοι του Πάρκου θα τα θεωρήσουν «επικίνδυνα». Προφανώς είναι επικίνδυνα. Επίσης προφανώς, δεν έχουν καμιά δουλειά να βρίσκονται μέσα στις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις για να μπορεί να τα βλέπει ο καθένας από το ένα μέτρο.

Δεν υπάρχει καμιά ψυχαγωγία στο να βλέπεις ένα άγριο ζώο εγκλωβισμένο. Μόνο ο άνθρωπος επιδίδεται σε τέτοιες συνήθειες για να «διασκεδάσει», και το μόνο που αποδεικνύει με την απόλαυση που αντλεί βλέποντας αυτή την αιχμαλωσία δείχνει πόσο ταπεινά ένστικτα έχει παρά τον υποτιθέμενο «εκπολιτισμό» του. Η τραγική προέκταση όλου αυτού είναι πως το Αττικό Πάρκο και άλλους ζωολογικούς κήπους τους επισκέπτονται γονείς με παιδιά και δάσκαλοι οργανώνουν εκεί «ημερήσιες εκπαιδευτικές εκδρομές» απολαμβάνοντας την έκπτωση όταν τα παιδάκια περνούν μαζικά τις πύλες του. Στ’ αλήθεια, σε τι ακριβώς εκπαιδεύονται τα νήπια όταν βλέπουν ένα ζώο σε καθεστώς αιχμαλωσίας; Τι ακριβώς μαθαίνουν που δεν μπορούν να το μάθουν διαβάζοντας ή βλέποντας ένα ντοκιμαντέρ για τα ζώα; Αυτό το φαινομενικό πλησίασμα στη φύση, το μόνο που καταφέρνει είναι να αναπτύξει μια μίζερη ηδονοβλεψία στα παιδιά. Κι αυτό, διότι δεν υπάρχει εκεί καμιά άγρια ζωή. Υπάρχει μόνο ένα ζώο φυλακισμένο που έχει αναγκαστεί να χάσει τα ένστικτα του και την πηγαία συμπεριφορά του για να παρουσιαστεί πιο φιλικό στους θεατές.

Τα ζώα που βρίσκονται στην αιχμαλωσία δεν είναι προετοιμασμένα να προσαρμοστούν στο κλίμα, τη διατροφή και το μικρό χώρο -συνήθως κλουβιά- στον οποίο τοποθετούνται, διότι τα χαρακτηριστικά του νέου περιβάλλοντός τους μπορεί να είναι εντελώς ξένα προς τη φύση τους.Πέρα από την απώλεια του φυσικού τους περιβάλλοντος, τους επιβάλλεται κατάσταση αδράνειας μέσω λήψης φαρμάκων, ιατρικός έλεγχος γονιμότητας, καθώς και η έλλειψη δυνατότητας επανένταξής τους στη φυσιολογική τους ομάδα-αγέλη.

Τα πάρκα αυτά δεν έχουν καμιά χρησιμότητα. Ούτε περιβαλλοντική, ούτε εκπαιδευτική. Το να δείχνεις ζώα που εκ των πραγμάτων υποφέρουν από ζωόχωση (έτσι ονομάζεται το άγχος της αιχμαλωσίας που βιώνουν) δεν προσφέρει καμιά ενημέρωση για την άγρια ζωή. Μόνο μια διαστρέβλωση που ενισχύει την αλαζονεία και την εξουσιαστική μανία από την οποία υποφέρει το ανθρώπινο είδος. Αν υπάρχει άλλωστε μια ελπίδα για τις επόμενες γενιές να αγαπήσουν το περιβάλλον όσο δεν καταφέραμε εμείς, είναι το να μην συνηθίσουν στην εικόνα ενός εγκλωβισμένου ζώου που περιφέρεται νευρικά στους περιγραγμένους χώρους ενός «πάρκου». Είναι σαν να λέμε πως θα πηγαίναμε μια ημερήσια εκδρομή τα παιδιά στη φυλακή για να παρατηρήσουν και να διδαχθούν πώς είναι η ανθρώπινη συμπεριφορά, δείχνοντας τους ανθρώπους που βρίσκονται έγκλειστοι για δεκαετίες.

Αυτά τα πανέμορφα άγρια ζώα που θανατώθηκαν επειδή ενστικτωδώς θέλησαν να ακολουθήσουν τον δρόμο προς την ελευθερία δεν ήταν τα πρώτα. Και όσο οι ζωολογικοί κήποι έχουν επισκέπτες που είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για να ικανοποιήσουν τα σαδιστικά ένστικτα που δεν έχουν αντιληφθεί πως έχουν, δεν θα είναι τα τελευταία που πεθαίνουν σε καθεστώς αιχμαλωσίας λόγω των συνθηκών ή επειδή οι υπεύθυνοι δεν τήρησαν τους κανόνες ασφαλείας. Όσο υπάρχει ζήτηση θα υπάρχουν άνθρωποι που τα αιχμαλωτίζουν με σκοπό το κέρδος. Η ζήτηση δημιουργεί την προσφορά. Αυτό το εισιτήριο που κόβεις για να βγάλεις μια φωτογραφία για το Ιnstagram.

Περισσότερα από το VICE

Είναι Δικαίωμά μου να Μη Βγάζω τα Παπούτσια μου στο Σπίτι σου;

Ένα Τεμαχισμένο Πτώμα στον Κηφισό: Η Δολοφονία του Αθανασόπουλου Συζητιέται Μέχρι Σήμερα

Ο Λευτέρης Πανταζής Πιστεύει ότι θα τον Πεθάνουν οι Γυναίκες και το Τραγούδι