Η Άγνωστη «Ηρωίνη των Φτωχών» στην Ελλάδα

Τον περασμένο Γενάρη, η Ιατροδικαστική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης έκανε τη νεκροτομή της σορού ενός ανθρώπου, που είχε πεθάνει στην Κοζάνη μετά από μακροχρόνια χρήση ναρκωτικών. Ως αιτία θανάτου προσδιορίστηκε το εγκεφαλικό οίδημα, όμως από την ανάλυση των τοξικολογικών εξετάσεων προέκυψε μια ουσία που δεν καταγράφεται συχνά. Στο αίμα του νεκρού εντοπίστηκε ποσότητα fentanyl. Δεν ήταν το μοναδικό θανατηφόρο περιστατικό τα τελευταία τρία χρόνια στη Βόρεια Ελλάδα.

Η φαιντανύλη είναι συνθετικό οπιοειδές, το οποίο χρησιμοποιείται ως αναισθητικό σε χειρουργεία. Είναι πολύ ισχυρό και στην καθαρή του μορφή έχει 80 φορές πιο δυνατή δράση από τη μορφίνη. Σε καρκινοπαθείς, συνταγογραφείται ως δυνατό αναλγητικό. Οι τοξικο-εξαρτημένοι το χρησιμοποιούν ως ναρκωτικό μαζί με άλλες ουσίες ή σε παράγωγα. Έτσι το fentanyl σκοτώνει. Είναι σχεδόν άγνωστο στις επίσημες εληνικές Αρχές και στη «μαύρη» αγορά κοστίζει τρεις φορές λιγότερο από την ηρωίνη.

Αστυνομικοί και ιατροδικαστές που μίλησαν στο VICE, είπαν ότι το fentanyl άρχισε να απασχολεί σοβαρά τις Αρχές μετά το 2006. Πέντε χρόνια αργότερα, τα Χριστούγεννα του 2011, κατασχέθηκαν στο Δερβένι, έξω από τη Θεσσαλονίκη, οι δύο πρώτες σημαντικές ποσότητες «ηρωίνης των φτωχών», όπως λέγεται λόγω της χαμηλής τιμής. Δύο Βούλγαροι είχαν κρύψει τότε 460 γραμμάρια fentanyl πίσω από τις πινακίδες κυκλοφορίας ενός φορτηγού. Έναν μήνα νωρίτερα, ποσότητα φαιντανύλης 230 γραμμαρίων είχε βρεθεί στις αποσκευές μιας Βουλγάρα, η οποία ταξίδευε από τη Λάρισα στην Αθήνα. Θεωρήθηκε βέβαιο ότι τα ναρκωτικά είχαν εισαχθεί από τη γειτονική χώρα, όπου ανθίζει και σήμερα η μάυρη αγορά του fentanyl.

Από τα στοιχεία που διέθεσαν στο VICE η Ιατροδικαστική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης και το Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του ΑΠΘ, προκύπτει ότι το σκληρό ναρκωτικό έχει αναφερθεί σε τουλάχιστον πέντε θανάτους τοξικο-εξαρτημένων, μετά το 2016. Ο αριθμός είναι πολύ μικρός σε σχέση με τον αριθμών των ετήσιων θανάτων από ναρκωτικά, ωστόσο η επανεμφάνιση της φαιντανύλης ανησυχεί τις Αρχές. Στα ιατροδικαστικά πορίσματα για τους παραπάνω πέντε θανάτους διαβάζουμε, ενδεικτικά: Ηλικία: 37, φύλλο: άρρεν, τοξικολογική ανάλυση: fentanyl, βενζοδιαζεπίνες / Ηλικία: 35, φύλλο: άρρεν, τοξικολογική ανάλυση: φαιντανύλη, νορφαιντανύλη, αλπραζολάμη / Ηλικία: 37, φύλλο: άρρεν, τοξικολογική ανάλυση: φαιντανύλη, διαζεπάμη, νορδιαζεπάμη, 7-αμινοφλουνιτραζεπάμη, Δ9-τετραϋδροκανναβινόλη.

VICE Video: Αυτό το Ναρκωτικό Είναι πιο Θανάσιμο από την Ηρωΐνη

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Σε Αθήνα, Κρήτη και Θεσσαλονίκη ποσότητες fentanyl είχαν βρεθεί από το 2014 κι έπειτα. Χρήστες προσκόμιζαν πλαστές ιατρικές συνταγές σε φαρμακεία και δημόσια νοσοκομεία, ενώ είχαν γίνει και κατασχέσεις σε πιάτσες. Θάνατοι αναφέρθηκαν από φαιντανύλη, όμως δεν υπάρχουν έγκυρα επίσημα στατιστικά στοιχεία. Σε όλες τις περιπτώσεις, η ουσία εντοπίστηκε είτε αναμεμειγμένη με άλλα ναρκωτικά -κυρίως ηρωίνη και κοκαΐνη- είτε σε παράγωγα του fentanyl που εκτιμάται ότι είναι δεκάδες. Επιπλέον, στη «μαύρη» αγορά και το σκοτεινό Διαδίκτυο (dark web) υπάρχουν διαθέσιμα πλαστά φάρμακα, που περιέχουν το ίδιο σκληρό ναρκωτικό. Μετά άλλων, το fentanyl συνταγογραφείται σε αυτοκόλλητα έμπλαστρα. Μια συνηθισμένη χρήση είναι τα έμπλαστρα να βράζονται και το νερό να χρησιμοποιείται με σύριγγα από τους τοξικοεξαρτημένους.

Το VICE εξασφάλισε τα δικαστικά έγγραφα παλιότερης υπόθεσης θανάτου ενός 22χρονου τοξικο-εξαρτημένου σε νησί των Δωδεκανήσων, από overdose φαιντανύλης. Χρήστες με στερητικό σύνδρομο εμφανίζονταν στο τοπικό δημόσιο νοσοκομείο και αρχικά οι γιατροί τούς συνταγογραφούσαν τα οπιοειδή αναλγητικά Lonalgal και Romidon. Αργότερα ξεκίνησαν να συνταγογραφούν -αθρόα και ανεξέλεγκτα, όπως περιγράφεται -ένα τρίτο σκεύασμα φαιντανύλης. Κάθε συσκευασία περιείχε πέντε αυτοκόλλητα έμπλαστρα και το φάρμακο κυκλοφορούσε σε συσκευασίες των 25, 50, 75 και 100 mg/h, ανάλογα με την ποσότητα της φαιντανύλης, που απελευθερωνόταν ανά ώρα. Από το Υπουργείο Υγείας έχει οριστεί ως μέγιστη ημερήσια δόση του τα 300 mg/h, με ανώτερη διάρκεια θεραπείας τις 15 μέρες. Οι γιατροί στο νησί συνταγογραφούσαν το φάρμακο στους χρήστες γράφοντας ως διάγνωση «κωδικός νόσου 304», που αντιστοιχεί στο στερητικό σύνδρομο. Στα δικαστικά έγγραφα αναφέρεται ότι ένας μόνο τοξικοεξαρτημένος είχε προμηθευτεί σε διάστημα δέκα μηνών περισσότερα από 900 έμπλαστρα. Η μέγιστη αναλγητική δράση του φαρμάκου δεν μπορει να εκδηλωθεί πριν περάσουν 24 ώρες από την επικόλληση στο δέρμα. Οι χρήστες δεν μπορούσαν φυσικά να περιμένουν, μεταξύ αυτών και ο 22χρονος που πέθανε από υπερβολική δόση. «Η καθαρή ουσία μπορεί να ληφθεί με την εισπνοή, το κάπνισμα, την επάλειψη του βλενογόνου του στόματος, με γαργάρες και ως ενέσιμη, επίσης με το κάψιμο του σκευάσματος και την εισπνοή των παραγομένων αερίων», διαβάζουμε.

Η δραστικότητα του fentanyl αποκαλύφθηκε στην πρόσφατη δίκη του αγγειοχειρουργού του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, ο οποίος δικάστηκε για τη δολοφονία μιας 36χρονης μεσίτριας μέσα στο νοσοκομείο. Ο αγγειοχειρουργός καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, αν και στην απολογία του είχε ισχυριστεί ότι ο θάνατος οφειλόταν σε ιατρικό λάθος, συγκεκριμένα στα φάρμακα που είχε χορηγήσει στο θύμα. Στις τοξικολογικές εξετάσεις ανιχνεύτηκε προποφόλη και φαιντανύλη. Γιατροί που κατέθεσαν στο δικαστήριο είπαν ότι ακόμη και αν όντως το θύμα επρόκειτο να υποβληθεί σε επέμβαση -σε εγκαταλελειμμένο χώρο του νοσοκομείου- τα δύο ισχυρά αναισθητικά δεν ήταν απαραίτητα. Ο θάνατος του Prince, το 2016, είχε αποδοθεί στη χρήση φαιντανύλης. Ο ίδιος είχε καταναλώσει χάπια, τα οποία υποτίθεται ότι περιείχαν την αναλγητική ουσία υδροκωδόνη, όμως στην πραγματικότητα τα σκευάσματα φέρεται να ήταν παραποιημένα και να περιείχαν το ισχυρό συνθετικό οπιοειδές fentanyl, χωρίς να το γνωρίζει.

Στην Ευρωπαϊκή Έκθεση για τα Ναρκωτικά το 2018, αναφέρεται ότι η χρήση φαιντανύλης έχει επανέλθει με δραματικά αποτελέσματα. «Τα άκρως ισχυρά συνθετικά οπιοειδή και κανναβινοειδή προκαλούν προβλήματα σε διάφορα επίπεδα και ειδικά όσον αφορά τα παράγωγα της φαιντανύλης, εκθέτουν τους χρήστες ναρκωτικών και τους παρεμβαίνοντες πρώτης γραμμής σε μεγαλύτερο κίνδυνο», διαβάζουμε στο εισαγωγικό σημείωμα. «Η εμφάνιση αυτών των υψηλής δραστικότητας ουσιών, οι οποίες συχνά αγοράζονται μέσω διαδικτύου, δημιουργεί σημαντικές προκλήσεις, τόσο για τις υγειονομικές υπηρεσίες όσο και για τις διωκτικές αρχές […] Παρότι επί του παρόντος διαδραματίζουν μικρό ρόλο στην αγορά ναρκωτικών της Ευρώπης, τα νέα παράγωγα φαιντανύλης είναι ουσίες υψηλής δραστικότητας, οι οποίες συνιστούν σοβαρή απειλή για την ατομική και τη δημόσια υγεία», σημειώνεται πιο κάτω.

Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, το 2016 η φαιντανύλη ως ναρκωτικό εντοπίστηκε 738 φορές σε 12 ευρωπαϊκές χώρες – ξεχωριστά στοιχεία για την Ελλάδα δεν υπάρχουν. Κατασχέθηκε 1,5 κιλό σε σκόνη, 1,2 λίτρα σε υγρή μορφή και 11.792 αυτοκόλλητα έμπλαστρα και εμποτισμένα χαρτάκια. Το 2017 χρονιά αναφέρθηκαν 28 παράγωγα φαιντανύλης, εκ των οποίων τα δέκα για πρώτη φορά. Το 2016, το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα Ναρκωτικά και την Τοξικοεξάρτηση (EMCDDA), σε συνεργασία με τη Europol, πραγματοποίησαν έρευνα για επτά παράγωγα του σκληρού οπιοειδούς (ακρυλοφαιντανύλη, φουρανυλοφαιντανύλιο, 4-φθοροϊσοβουτυρυλοφαιντανύλιο, τετραϋδροφουρανυλοφαιντανύλιο, καρφαιντανύλη, μεθοξυακετυλοφαιντανύλη και κυκλοπροπυλοφαιντανύλη). Αυτά φέρεται να σχετίζονταν με περισσότερα από 160 θανατηφόρα περιστατικά σε όλες τις χώρες της ΕΕ.

Περισσότερα από το VICE

Πάρτι, Φεστιβάλ ή Μπουζούκια: Οι Φοιτητικές Παρατάξεις και η Κουλτούρα της Διασκέδασης

Έκανα Έναν Χρόνο Αποχή από το Σεξ

Η «Μέθοδος της Λάμπας» κι Άλλες Ρατσιστικές Συμπεριφορές στο Ελ. Βενιζέλος