Gen Z: Η Εκλογική Δύναμη που Μπορεί να Αλλάξει την Πολιτική Σκηνή της Χώρας

Ψηφίζουν με συμπεριφορά καταναλωτή. Στη γλώσσα των κοινωνιολόγων και των αναλυτών εκλογικών αποτελεσμάτων, αυτό κωδικοποιείται συχνά με τη φράση "issue voters". Είναι το τμήμα του εκλογικού σώματος, το οποίο πηγαίνει στην κάλπη έχοντας στο μυαλό ένα συγκεκριμένο κομμάτι της ατζέντας των κομμάτων. Η γενιά που δεν θυμάται τη ζωή πριν από την κρίση, ψηφίζει με κυνικό/πραγματιστικό τρόπο και ζητά περισσότερες ευκαιρίες αντί για παροχές. Στην Ελλάδα, οι νέοι ηλικίας 17-24 αποτελούν το 10% του εκλογικού σώματος. Επομένως, τα επιτελεία των κομμάτων έχουν κάθε λόγο να αποκωδικοποιούν συστηματικά τη λεγόμενη Gen Z.

Ο Παναγιώτης Κουστένης, διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης, εξηγεί στο VICE ότι από τα τέλη της δεκαετίας των 00’s παρατηρείται διεθνώς μια επιστροφή της πολιτικής στα ενδιαφέροντα των νέων της παραπάνω ηλικιακής κατηγορίας. Αυτό οφείλεται στο ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και στις κοινωνικές κινητοποιήσεις που αυτή προκάλεσε ή προκαλεί, ενώ επίσης συνέβαλαν ορισμένα κομβικά-αφετηριακά γεγονότα, για παράδειγμα στην Ελλάδα η δολοφονία Γρηγορόπουλου. «Έκτοτε, οι νέοι βγαίνουν στον δρόμο και ενδιαφέρονται ολοένα και περισσότερο για την πολιτική και γενικότερα για τα κοινά», λέει ο κ. Κουστένης.

Πολιτικοί αναλυτές και δημοσκόποι επισημαίνουν δύο βασικές τάσεις την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα: από τη μία, καταγράφηκε αύξηση των ποσοστών της ριζοσπαστικής Αριστεράς, κάτι που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ και ενισχύθηκε περαιτέρω μετά το 2015. Άλλωστε, στο δημοψήφισμα εκείνης της χρονιάς, η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα έδωσε μακράν το υψηλότερο ποσοστό στο ΟΧΙ (πάνω από 75%). Την ίδια στιγμή όμως, σημειώνουν οι αναλυτές, στο ανδρικό κυρίως κοινό αυτών των ηλικιών, εκτοξεύτηκαν τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής. Στις εκλογές του 2012, περίπου το 10% των ψηφοφόρων της ΧΑ (περίπου 40.000) ήταν άνθρωποι που ψήφιζαν για πρώτη φορά, ενώ ακόμα και στις τελευταίες εκλογές που έμεινε εκτός Βουλής, το ποσοστό της στους άνδρες κάτω των 25 πλησίασε το 8%.

Ο κ. Κουστένης περιγράφει ότι η Gen Z χαρακτηρίζεται από μεταβλητότητα ως προς την εκλογική ταύτιση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι αναμετρήσεις του 2019, οπότε ψήφισαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα οι 17άρηδες. «Ο ΣΥΡΙΖΑ εισέπραξε τη διαμαρτυρία στις Ευρω-εκλογές του 2019, εντονότερα από τη γενιά 17-24, ωστόσο ανέκαμψε πλήρως στις ίδιες ηλικίες έναν μήνα αργότερα, στις εθνικές εκλογές. Ακριβώς επειδή είναι μια γενιά με πολύ μεγαλύτερη πρόσβαση στην πληροφορία, φαίνεται ότι ακόμη και αν διαμορφώνει ιδεολογίες, δεν υιοθετεί ιδεοληψίες», λέει ο κ. Κουστένης.

«Για την ίδια γενιά έχει περισσότερο σημασία το λεγόμενο issue voting, δηλαδή η ψήφος με βάση συγκεκριμένη ατζέντα που περιέχει ζητήματα που την αφορούν», σημειώνει ο ίδιος. «Συνήθως πρόκειται για ζητήματα κοινωνικών αλλά και ατομικών-ανθρώπινων δικαιωμάτων. Επίσης, ποιο κόμμα μπορεί να εξασφαλίσει καλύτερες ευκαιρίες πρόσβασης στην αγορά εργασίας».

Ο Θωμάς Γεράκης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας δημοσκοπήσεων MARC, παρακολουθεί την πολιτική συμπεριφορά των νέων τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. «Οι νέοι 17-24 είναι καχύποπτοι σε όλα, επομένως και στην πολιτική. Θα την ονόμαζα ως τη "γενιά των ενήλικων παιδιών". Είναι εκ των πραγμάτων πιο ρεαλιστές και παράλληλα περισσότερο ευαίσθητοι στις κοινωνικές ανισότητες, σε κάθε λογής διαχωρισμό ή σε θέματα περιβάλλοντος», εξηγεί στο VICE.

Ο κ. Γεράκης σημειώνει ότι διατηρεί επιφυλάξεις αναφορικά με το βάθος του λεγόμενου χάσματος μεταξύ της Gen Z και των γονέων τους. Η MARC συνεργάστηκε με τον ερευνητικό οργανισμό «διαΝΕΟσις» στην κυλιόμενη έρευνα-βαρόμετρο με τίτλο «Τι πιστεύουν οι Έλληνες». Ο τελευταίος κύκλος της έρευνας πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο του 2019. Σε μια από τις ερωτήσεις της ενότητας που αφορά την πολιτική, τα περισσότερα μέλη της Gen Z, σε ποσοστό 25,2%, απάντησαν ότι οι πολιτικές τους πεποιθήσεις επηρεάστηκαν από τον πατέρα τους. Οι πανεπιστημιακές συναναστροφές (12,2%) και το φιλικό περιβάλλον (11,3%) ακολουθούν με μεγάλη διαφορά.

«Σύμφωνα με τα στοιχεία του exit poll των βουλευτικών εκλογών του 2019, υπολογίσαμε ότι η ηλικιακή ομάδα των 17-24 συμμετείχε σε ποσοστό 8% επί του συνόλου των ατόμων που ψήφισαν. Πήγαν στην κάλπη περισσότεροι από όσοι πιστεύαμε», σημειώνει ο κ. Γεράκης. Οι αριθμοί που παρουσιάζει ο ίδιος συμφωνούν με την εκτίμηση του πολιτικού επιστήμονα κ. Κουστένη, αναφορικά με την μη εκλογική ταύτιση των νέων αυτής της ηλικίας. Ενδεικτικά, στις Ευρω-εκλογές του 2019, οι νέοι 17-24 ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ σε ποσοστό 25,6%. Έναν μήνα αργότερα, στις εθνικές εκλογές, ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ σε ποσοστό 38%. Αντίστοιχα, η Gen Z ψήφισε στις Ευρω-εκλογές τη Χρυσή Αυγή σε ποσοστό 13,3%. Στις βουλευτικές εκλογές το αντίστοιχο ποσοστό ήταν σχεδόν τρεις φορές μικρότερο (4,8%).

Υπάρχουν δύο ακόμη δείκτες με μεγάλο ενδιαφέρον. Η Gen Z ρωτήθηκε στο exit poll του 2019 πόσο κοντά αισθάνεται στο κόμμα που μόλις ψήφισε. «Κοντά» ή «μάλλον κοντά» απάντησαν τέσσερις στους δέκα. Το αντίστοιχο ποσοστό στους ψηφοφόρους άνω των 55 ετών, ήταν επτά στους δέκα. Ο δεύτερος δείκτης, που παίρνουμε από την έρευνα της «διαΝΕΟσις», αφορά στο ερώτημα αν έχετε σκεφτεί να κατέβετε ως υποψήφιοι στις εκλογές. Οι νέοι 17-24 απάντησαν στο συντριπτικό ποσοστό του 84,3% «όχι, ποτέ».

Ρωτήσαμε τον κ. Γεράκη της MARC αν η ψήφος της συγκεκριμένης γενιάς είναι καθοριστική για το εκλογικό αποτέλεσμα στην Ελλάδα. «Συμβάλει σημαντικά, στον βαθμό που αντιστοιχεί στο εκλογικό σώμα», απάντησε. «Αν πούμε ότι οι επόμενες βουλευτικές εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας, και με δεδομένο ότι κάθε χρόνο προστίθενται 100.000 νέοι ψηφοφόροι ανά έτος ηλικίας, τότε το 2023 θα υπάρχουν 500.000 νέα πρόσωπα στους εκλογικούς καταλόγους. Είναι απολύτως λογικό τα κομματικά επιτελεία να στοχεύουν σε αυτά».

H βαρύτητα της εκλογικής συμπεριφοράς της Gen Z αποδείχθηκε στην τελευταία εκλογική αναμέτρηση στις Ηνωμένες Πολιτείας. Πιο ειδικά, η εκλογή του Τζο Μπάιντεν συνοδεύτηκε από δύο ρεκόρ – την προσέλευση 160 εκατομμυρίων ψηφοφόρων στην κάλπη, εκ των οποίων τα 78 εκατομμύρια επέλεξαν τον υποψήφιο των Δημοκρατικών. Η Gen Z έπαιξε σημαντικό ρόλο και στα δύο παραπάνω ρεκόρ, σχολίασε το CNBC. Το αμερικάνικο δίκτυο επικαλείται exit poll σύμφωνα με το οποίο το 65% των ψηφοφόρων αυτής της ηλικίας στήριξαν τον Μπάιντεν – 11% περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο ηλικιακό γκρουπ. «Σε Πολιτείες όπως η Τζόρτζια και η Πενσυλβάνια, οι νέοι ψηφοφόροι αποδείχτηκαν καθοριστικοί για την επιτυχία του Μπάιντεν», γράφει το CNBC.

Ένα ακόμα ρεκόρ στις αμερικανικές εκλογές αφορά την προσέλευση των νέων στις κάλπες, η οποία σύμφωνα με εκτιμήσεις έφτασε το 53-55% για τις ηλικίες 18–29 ετών. «Αυτό ίσως είναι το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής που έχει καταγραφεί στην σύγχρονη πολιτική ιστορία», δήλωσε ο αναλυτής Σάιμον Ρόζενμπεργκ.

Ακολουθήστε τον Κώστα Κουκουμάκα στο Twitter.

Περισσότερα από το VICE

Ασημί 925: Το Graffiti Περιοδικό που Γεννήθηκε στη Βόρεια Ελλάδα Επέστρεψε

Εύκολη Συνταγή για Κρεμ Μπουλέ με Σοκολάτα και Πορτοκάλι

Ιn Photos: Οι Μαύροι Καουμπόηδες του Ουαγκαντουγκού

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.