Θα Έπρεπε να Αποφυλακίζονται οι Δράστες Σεξουαλικών Εγκλημάτων;

Σύμφωνα με πρόγραμμα της πολιτείας της Νέας Υόρκης, οι δράστες σεξουαλικών αδικημάτων που είχαν κριθεί επικίνδυνοι και ανίκανοι να ελέγξουν τις εγκληματικές τους παρορμήσεις μπορούν να κρατούνται υπό αστικό εγκλεισμό μετά την αποφυλάκισή τους. Ωστόσο, το περασμένο φθινόπωρο, εφετείο αποφάσισε ότι ένας άνθρωπος δεν μπορεί να κρατείται με διάγνωση για αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας (ASPD). Άλλοι σαν κι αυτόν αναμένεται να απελευθερωθούν. Στα συμπτώματα των κοινωνιοπαθών ή των ανθρώπων με ASPD περιλαμβάνεται η παρορμητικότητα, η ανεντιμότητα και λίγη ή καθόλου ενσυναίσθηση. Αυτά τα συμπτώματα συχνά καταλήγουν σε πάσχοντες που παραβιάζουν τα δικαιώματα των άλλων.

Το πρόγραμμα αστικού εγκλεισμού της Νέας Υόρκης για τους σεξουαλικούς παραβάτες υπάρχει ώστε να διασφαλίσει πως εκείνοι οι οποίοι έχουν διαγνωστεί ότι πάσχουν από διαταραχές όπως το ASPD, υποβάλλονται σε θεραπεία και μένουν μακριά από το κοινωνικό σύνολο αφού εκτίσουν την ποινή τους. Αυτή την περίοδο, το Γραφείο Ψυχικής Υγείας της Πολιτείας της Νέας Υόρκης επανεξετάζει μία-μία τις περιπτώσεις των σεξουαλικών παραβατών που βρίσκονται υπό αστικό εγκλεισμό. Η πιθανή απελευθέρωσή τους άνοιξε τη συζήτηση για την ηθική των προγραμμάτων αστικού εγκλεισμού: προστατεύουμε το κοινωνικό σύνολο από ανίατους εγκληματίες ή οδηγούμαστε σε ένα μέλλον ανάλογο με εκείνο στην ταινία Minority Report όπου τα άτομα κρατούνται παρά τη θέλησή τους για εγκλήματα που δεν έχουν ακόμα διαπράξει;

Για να κατανοήσω καλύτερα το δίλημμα, μίλησα με τον σημαντικό δικαστικό ψυχίατρο δρ. Michael Welner, τον πρόεδρο του Forensic Panel, ο οποίος έχει εργαστεί σε γνωστές υποθέσεις όπως εκείνες των Elizabeth Smart, Omar Khadr και Andrea Yates. Ο δρ.Welner ηγείται μιας προσπάθειας να τονιστεί ο ρόλος των αποδεικτικών στοιχείων στο να διαχωριστούν τα χειρότερα των εγκλημάτων μέσω αυτού που αποκαλεί «Κριτήριο Ανηθικότητας». Ακόμα σε ερευνητικό στάδιο και σε αναζήτηση συμμετεχόντων στην έρευνα, στόχος είναι το κριτήριο ανηθικότητας να καθοδηγήσει τις δικαστικές αποφάσεις χρησιμοποιώντας την κοινή γνώμη. Μίλησα στον Welner για την έρευνά του, τις σκέψεις του για τους σεξουαλικούς παραβάτες και τη συζήτηση που έχει ανοίξει στη Νέα Υόρκη.

VICE: Ποιες είναι οι απόψεις που διατυπώνονται στο διάλογο για τη θεραπεία των σεξουαλικών παραβατών στη Νέα Υόρκη;
Δρ. Michael Welner: Οι συνήγοροι υπεράσπισης υποστηρίζουν ότι η αντικοινωνική προσωπικότητα είναι ουσιαστική εγκληματική παρέκκλιση και χωρίς την ύπαρξη περισσότερων ασθενειών, όχι κατάλληλη για τη λήψη θεραπευτικής αγωγής. Οι υπέρμαχοι των δικαιωμάτων των φυλακισμένων επισημαίνουν σωστά ότι ο περιορισμός των μόνο κατ'όνομα θεραπευομένων είναι μια συγκαλυμμένη τιμωρία. Στην περίπτωση των υπό αστικό εγκλεισμό σεξουαλικών παραβατών, οι εισαγγελείς ίσως να μην ενδιαφέρονται για το ότι κάποιοι από αυτούς που εγκλείονται με βάση το νόμο δεν θα έπρεπε. Ανησυχούν για τη δημόσια ασφάλεια και έχουν την αντίληψη ότι την θέτουν ως προτεραιότητα.

Ποιος είναι ο γνωστός συσχετισμός μεταξύ ASPD και σεξουαλικών παραβατών;
Στο φάσμα των σεξουαλικών παραβατών ανήκουν οι παιδόφιλοι, οι επιδειξίες, οι ηδονοβλεψίες, οι βιαστές κ.α. Οι συσχετισμοί μεταξύ των εγκλημάτων που παραβιάζουν ευθέως τα δικαιώματα ενός άλλου ατόμου, είναι φυσικό να αλληλεπικαλύπτονται με τη φύση της αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό εκείνων οι οποίοι πάσχουν από διαταραχή αντικοινωνικής συμπεριφοράς και διαπράττουν σεξουαλικά αδικήματα, είναι ότι δεν ενδιαφέρονται για τα δικαιώματα που παραβιάζουν, είτε αυτά είναι οικονομικά, σεξουαλικά ή υλικά.

Πώς γίνεται η διάγνωση για τους σεξουαλικούς παραβάτες;
Το ιστορικό είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στη διάγνωση. Ο ερευνητής καταλήγει σε διάγνωση συλλέγοντας το ιστορικό κάποιου με παραβατική συμπεριφορά, πληροφορίες για τη σεξουαλικότητά του, το λειτουργικό υπόβαθρο σε κοινωνικό, διαπροσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, παλιότερες ψυχιατρικές εκτιμήσεις και θεραπείες, τη χρήση ουσιών, τα συναισθηματικά συμπτώματα, το ιατρικό ιστορικό τραυματισμών, τις ικανότητες και τον τρόπο διαχείρισης προβλημάτων, της αναπτυξιακής δυναμικής, όπως είναι η ποιότητα των προηγούμενων εμπειριών ζωής του ατόμου.

Για την αξιολόγηση οποιουδήποτε σεξουαλικού παραβάτη, οποιασδήποτε ηλικίας, παραμένει η διαγνωστική πρόκληση της αποδόμησης του τι συνέβη. Για αυτό, για τους ψυχιάτρους όπως είμαι εγώ, είναι επιτακτική ανάγκη τα θύματα για καταθέσουν με σαφήνεια και ολοκληρωμένα -με όλες τις ενοχλητικές λεπτομέρειες- του τι συνέβη, από την αρχή έως το τέλος. Οι παραβάτες συνήθως χρησιμοποιούν αυτό που είναι γνωστό ως «γνωσιακές διαστρεβλώσεις» για να εξορθολογήσουν, δικαιολογήσουν και ελαχιστοποιήσουν αυτό που συνέβη, προκειμένου να γίνουν κοινωνικά ελκυστικοί σε αυτόν με τον οποίο μιλούν και για να περιορίσουν την ευθύνη τους. Επιπλέον, λόγω των απρόθυμων θυμάτων ή των γονιών οι οποίοι θέλουν να προστατέψουν τα παιδιά τους από το να καταθέσουν, οι εισαγγελείς αναγκάζονται να προσφέρουν συμφωνίες έναντι ομολογιών που τελικά κρατούν κρυφές προγενέστερες εγκληματικές δράσεις. Ακόμα και ο ψυχίατρος που αργότερα αξιολογεί έναν εγκληματία μένει στο σκοτάδι - για παράδειγμα εάν η Elizabeth Smart δεν ήταν πρόθυμη να μου μιλήσει για τον απαγωγέα και βιαστή της, τώρα εκείνος θα ήταν ελεύθερος μια και ψευδώς παρουσιαζόταν ως άρρωστος.

Μπορείτε να εξηγήσετε το Κριτήριο Ανηθικότητας;
Υπάρχουν εγκλήματα των οποίων η πρόθεση, οι πράξεις, η επιλογή του θύματος και οι συμπεριφορές τα κάνουν να ξεχωρίζουν λόγω της σοβαρότητάς τους μεταξύ συγκρίσιμων αδικημάτων. Υπάρχουν φόνοι που είναι χειρότεροι από άλλους φόνους, υποθέσεις παιδοφιλίας που είναι χειρότερες από άλλες - ναι, βιασμοί που είναι χειρότεροι από άλλους βιασμούς. Το Κριτήριο Ανηθικότητας είναι ένας τρόπος διάκρισης των εγκλημάτων με βάση τη σοβαρότητά τους και τα αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη λήψη αποφάσεων καταδίκης και αποφυλάκισης. Αυτές οι αποφάσεις βασίζονται σε περισσότερα τεκμήρια και λαμβάνονται χωρίς προκαταλήψεις, ευνοιοκρατία και άλλες μορφές αδικίας.

Πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί το Κριτήριο Ανηθικότητας προκειμένου να καταδικαστούν σεξουαλικοί παραβάτες;
Ο αστικός εγκλεισμός, αυτή τη στιγμή, είναι η εναλλακτική λύση για διακεκριμένες επιθέσεις εγκληματιών των οποίων τα εγκλήματα προκαλούν φόβο στην κοινωνία όπου θα αφεθούν να κυκλοφορούν ελεύθεροι. Σίγουρα ο αστικός εγκλεισμός παρέχει θεραπεία για κάποιους. Ωστόσο για άλλους, είναι ξεκάθαρα ένα εργαλείο για παρατεταμένο περιορισμό που αντικατοπτρίζει την επιθυμία της επιπλέον τιμωρίας. Το εάν είναι δικαιολογημένη δεν έχει σημασία. Αυτό που είναι αδιαμφισβήτητο είναι ότι η διάκριση των εγκλημάτων ώστε να τιμωρούνται περισσότερο και να εγκλείονται οι παραβάτες-απόντων των πραγματικών θεραπευτικών εκτιμήσεων- δεν βασίζεται αυτή τη στιγμή σε κάτι περισσότερο από τη διακριτική ευχέρεια του εισαγγελέα. Και παρόλο που οι περισσότεροι, οι οποίοι υπηρετούν το κοινωνικό σύνολο είναι έντιμοι, η ανθρώπινη φύση δημιουργεί κινδύνους μεροληψίας και λάθους όταν τέτοιου τύπου αποφάσεις επαφίενται στο ένστικτο κάποιου.

Το Κριτήριο Ανηθικότητας συμπεριλαμβάνει μια σειρά πραγμάτων που μπορούν να κρατήσουν το σύστημα δικαιοσύνης υπόλογο ώστε να αποδείξει ότι ένα σεξουαλικό έγκλημα ήταν πράγματι διακεκριμένο μεταξύ των ομοίων του με τεκμήρια που να υποστηρίζουν τη μεγαλύτερη σοβαρότητά του. Την ίδια στιγμή, το Κριτήριο Ανηθικότητας προστατεύει τους ποινικούς παραβάτες από την κατάχρηση της εξουσίας ή την έλλειψη πόρων που επιτρέπουν στο σύστημα να υπερβάλλει τιμωρώντας έναν παραβάτη του οποίου το έγκλημα-λόγω πρόθεσης, πράξεων, θυματολογίας και συμπεριφορών-δεν είναι διακεκριμένο.

Ομοίως, οι αποφάσεις για πρόωρη αποφυλάκιση δεν θα έπρεπε να ευνοούν τους ισχυρούς που συνεισφέρουν σε πολιτικές καμπάνιες ή εκείνους οι οποίοι οικονομικά έχουν τη δυνατότητα να προσλάβουν καλύτερους δικηγόρους. Η πρόωρη αποφυλάκιση θα πρέπει να εγγυάται την πιο συμπονετική προδιάθεση με χαμηλή ανηθικότητα ενός εγκλήματος συγκριτικά με ένα έγκλημα υψηλής ανηθικότητας.

Έχει αποδειχθεί ότι ο αστικός εγκλεισμός βοηθάει στην πρόληψη εγκλημάτων;
Η επιστήμη της αξιολόγησης του κινδύνου από έναν σεξουαλικό παραβάτη έχει βελτιωθεί σημαντικά και συνεχίζει να βελτιώνεται. Για εκείνους οι οποίοι εκπροσωπεύουν υψηλότερο κίνδυνο, τα νομοθετήματα αστικού εγκλεισμού ενισχύουν σαφώς τη δημόσια ασφάλεια, ανεξάρτητα από το εάν οι παραβάτες μπορούν να αποθεραπευτούν ή όχι. Αυτό που αποτελεί μεγαλύτερο πρόβλημα είναι όταν πρώτον, η θεραπεία δεν είναι μια ρεαλιστική επιλογή επειδή ο κρατούμενος έχει διαταραχή προσωπικότητας και η κατάσταση του δεν θεραπεύεται και δεύτερο, ο κίνδυνος επανάληψης του σεξουαλικού εγκλήματος είναι συζητήσιμος γιατί το έγκλημα συνδεόταν με μία από τις πολλές γενικές πτυχές της ανευθυνότητας και μιας κοινωνικής μάστιγας.

Πρόκειται για ένα ζήτημα ηθικής όπου αξίζει να γίνει διάλογος επειδή το εν λόγω σενάριο συμβαίνει πιο συχνό από ότι οι ιθύνοντες είναι πρόθυμοι να παραδεχθούν. Οι θέσεις στη δημόσια διοίκηση δεν προσελκύουν ριψοκίνδυνα άτομα. Δική τους προτεραιότητα είναι η πολιτική του να μείνουν μακριά από τα πρωτοσέλιδα της New York Post, οπότε δύσκολα θα λάβουν και την παραμικρή απόφαση που θα τους έκαιγε.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.