Οι Ολλανδοί Χρήστες Διαμαρτύρονται για τη Δωρεάν Κρατική Χορήγηση Ηρωίνης

Τη δεκαετία του ’90 άρχισε να τρέχει στην Ολλανδία ένα κρατικό πρόγραμμα που χορηγεί δωρεάν ηρωίνη στους μακροχρόνιους χρήστες.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι επιτρέπεται στους τοξικομανείς να κάνουν ενέσιμη ηρωίνη ή να την καπνίζουν τρεις φορές την ημέρα σε κρατικό, απρόσωπο δωμάτιο σε κτίριο που διοικείται από δημοτικές υγειονομικές υπηρεσίες.

Σε συνδυασμό με ένα πρόγραμμα συγκεκριμένης φροντίδας, το πρόγραμμα αυτό θεωρείται υπεύθυνο για την σχεδόν πλήρη εξαφάνιση των χρηστών ηρωίνης από τη δημόσια θέα.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η χρήση ηρωίνης βρίσκεται σε άνοδο όπως το 1983, ενώ στην Ολλανδία πρόκειται για μια ομάδα που συνεχώς συρρικνώνεται και γερνάει.

Μελέτη του 2002 ανέφερε ότι στην Ολλανδία υπάρχουν περίπου 25.000 τοξικομανείς (σε πληθυσμό μεγαλύτερο των 10 εκατομμυρίων) αλλά μόνο περίπου 2.000 θεωρούνταν σκληροπυρηνικοί χρήστες, σύμφωνα με την Κεντρική Επιτροπή για τη Θεραπεία των Ηρωινομανών.

Η χρήση ηρωίνης σε άτομα κάτω των 40 ετών πρακτικά δεν υφίσταται, σύμφωνα με τις υγειονομικές υπηρεσίες του Άμστερνταμ.

Πίνακας ασθενών που βρίσκονται σε πρόγραμμα μεθαδόνης στο Άμστερνταμ από το 1985 έως 2012. Κίτρινη έως πορτοκαλί είναι κάτω των 40 ετών. Οι μπλε ηλικιακές ομάδες είναι πάνω από 40 και τώρα πια περιλαμβάνουν σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού των ασθενών. Πολλαπλές υπηρεσίες υγείας λένε στο VICE, ότι η χρήση ηρωίνης κάτω των 30 ετών είναι σχεδόν ανύπαρκτη

Ωστόσο μερικοί τοξικομανείς, οι οποίοι εξακολουθούν να προμηθεύονται δωρεάν ηρωίνη, σήμερα διαμαρτύρονται ανοιχτά για το εν λόγω πρόγραμμα. Η χρήση της δωρεάν ηρωίνης έχει γίνει τόσο εύκολη υπόθεση για αυτούς που αισθάνονται σαν η κοινωνία να τους έχει εγκαταλείψει.

Μακριά από τη δημοσιότητα, προμηθεύονται με παρασκευασμένη στο εργαστήριο ηρωίνη, πιο καθαρή από ότι έχουν ποτέ καπνίσει ή έχουν κάνει σε ενέσιμη μορφή.

Η παραβατική συμπεριφορά μελών της ομάδας αυτής έχει μειωθεί κατακόρυφα ήδη από την έναρξη του προγράμματος, αλλά οι τοξικομανείς αισθάνονται σαν η ολλανδική κοινωνία να έχει τραβήξει το καζανάκι και το νερό να τους παρασύρει στον υπόνομο, αφήνοντας τους εξαρτημένους για πάντα, μακριά από το μυαλό και τη θέα.

Ηρωίνη: Το Πιο Τρομακτικό Ναρκωτικό 

Στην Ολλανδία, η ηρωίνη σπέρνει το φόβο τόσο που τρομάζει ακόμα και ανθρώπους κάτω των 40 ετών, που δεν έχουν ζήσει την επιδημία της ηρωίνης, τη δεκαετία του ’80 και στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ως ενήλικες. Εκείνες τις δεκαετίες, η κατάχρηση της ηρωίνης και το έγκλημα που τη συνόδευε ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα σε μια μεγάλη πόλη. Κάθε μεγάλος σιδηροδρομικός σταθμός στην Ολλανδία κατακλυζόταν από πρεζάκια.

Όμως η Ολλανδία αντιμετώπισε το πρόβλημα αποφασιστικά. Υλοποιήθηκαν προγράμματα ανταλλαγής συριγγών. Ο εθισμός αντιμετωπιζόταν ως πρόβλημα υγείας, όχι ως ποινική παράβαση. Λεωφορεία μεθαδόνης εμφανίστηκαν σε περιοχές με υψηλά ποσοστά χρήσης. Αργά αλλά σταθερά η κατάσταση τέθηκε υπό έλεγχο.

Το 1992 και μόνο στο Άμστερνταμ ανταλλάχθηκαν περισσότερες από ένα εκατομμύριο χρησιμοποιημένες βελόνες με καθαρές, σύμφωνα με το Τμήμα Δημόσιας Υγείας της πόλης. Το 2013 ανταλλάχθηκαν λιγότερες από 200.000.

Το 1985, σχεδόν το 100% των χρηστών μεθαδόνης ήταν ηλικίας κάτω των 40 ετών. Το 2014, σχεδόν όλοι τους ήταν πάνω από 40. Τα βοηθητικά προγράμματα είναι τόσα πολλά που σήμερα είναι δύσκολο να βρεις έναν τοξικοεξαρτώμενο που να μην έχει έρθει σε επαφή με κάποιο από αυτά.

Η αρχική ιδέα της χορήγησης δωρεάν ηρωίνης σε όλους τους εξαρτημένους οι οποίοι μπορούσαν να πείσουν τους υπεύθυνους του προγράμματος ότι είχαν προσπαθήσει να απαλλαχθούν από αυτή τη συνήθεια αλλά δεν τα κατάφεραν, ανήκει στην Ελβετία. Η Ολλανδία τελειοποίησε την πραγματιστική προσέγγιση του και υιοθέτησε  το πρόγραμμα.

Επίθεση στη Εξάρτηση από Ηρωίνη με Ηρωίνη

Οι χρήστες ηρωίνης οι οποίοι θέλουν να συμμετέχουν στο πρόγραμμα δωρεάν χορήγησης ηρωίνης πρέπει να αποδείξουν ότι δεν υπάρχει σαφής ένδειξη ότι θα μπορέσουν ποτέ να είναι καθαροί. Οι άνδρες-σχεδόν όλοι είναι άνδρες- πρέπει να είναι σε θέση να δείξουν ότι είναι χρήστες εδώ και πολύ καιρό και ότι έχουν προσπαθήσει να σταματήσουν την κατάχρηση ναρκωτικών πολλές φορές. Και πρέπει να είναι άνω των 30 ετών.

Εάν πληρούν όλες αυτές τις προϋποθέσεις, τότε μπορούν να πάνε στην τοπική υγειονομική υπηρεσία σε αυστηρά προγραμματισμένες ώρες να φτιαχτούν και μετά να πάνε στο καλό.

Η Karien de Ridder από τις Δημοτικές Υπηρεσίες Υγείας της Ολλανδίας (GGD) ξενάγησε το VICE News σε μία από τις τρεις τοποθεσίες στο Άμστερνταμ όπου 70 άνθρωποι είναι εγγεγραμμένοι στο πρόγραμμα δωρεάν χορήγησης ηρωίνης.

Η αίθουσα αναμονής μοιάζει με οποιαδήποτε άλλη αίθουσα αναμονής στην Ολλανδία.

«Αυτό το αποκαλούμε ολοκληρωμένο θεσμικό όργανο» είπε η De Ridder.

Το GGD στεγάζεται εδώ μαζί με άλλους θεσμούς που μπορούν να βοηθήσουν τους χρήστες ηρωίνης, σαν ένα γραφείο επιτήρησης και κέντρο επαγγελματικής αποκατάστασης. Οι χρήστες αναφέρονται ως ‘ασθενείς’.

«Εδώ τους προσφέρουμε μια ιατρική θεραπεία» είπε η De Ridder στο VICE News. «Αλλά πρέπει να καταλάβετε ότι είμαστε πολύ αυστηροί στις συμφωνίες μας με τους ασθενείς. Δεν πρόκειται για συμφωνία τύπου ‘ναι, ας πάμε να καπνίσουμε και να φτιαχτούμε’. Οι ασθενείς προσέρχονται καθορισμένες ώρες και τους αναθέτουμε την ευθύνη να είναι συνεπείς με αυτό».

Το GGD κρατάει τις πόρτες του ανοιχτές διάπλατα σε οποιονδήποτε εξαρτημένο χρειάζεται βοήθεια. Βασικός στόχος του είναι να δει πως μπορεί να βοηθήσει έναν ασθενή, να του βρει στέγη, να τον εντάξει στη πρόνοια κλπ.

Αυτό δεν αντιμετωπίζεται ως κρατική παρέμβαση αλλά ως ελάφρυνση του πόνου των εισερχομένων ασθενών.

«Μερικές φορές έρχονται επειδή τους πιάνουν οι μπάτσοι. Όχι για να τους πετάξουν στη φυλακή αλλά για να τους βοηθήσουν. Το να συλλαμβάνεις κάποιον δέκα φορές για χρήση ναρκωτικών δεν έχει νόημα» είπε η De Ridder. «Πρέπει να δεις τι πραγματικά χρειάζεται το άτομο».

Οι χώροι χρήσης είναι ορατοί μέσω διαφόρων μεγάλων γυάλινων παραθύρων.

Υπάρχει ένα μικρό δωμάτιο για να κάνεις ένεση ηρωίνης συγκεκριμένα και ένα δωμάτιο που χωράει περίπου επτά άτομα, όπου οι εξαρτημένοι μπορούν να καπνίσουν το ναρκωτικό. Παρέχεται επίσης Nutrical, ένα μικρό ποτό που περιέχει τα περισσότερα πράγματα που χρειάζεται το ανθρώπινο σώμα.

Υπάρχει ένα καλάθι με προφυλακτικά και καθαρές βελόνες. Υπάρχουν ακόμα και κομμένα κομματάκια αλουμινόχαρτου, τέλεια διαμορφωμένα στις πιο δημοφιλείς διαστάσεις.

«Σε μερικούς ασθενείς αρέσουν τα μικρά, τετράγωνα αλουμινόχαρτα. Άλλοι τα προτιμούν να είναι σε σχήμα μεγαλύτερων παραλληλογράμμων» είπε η De Ridder.

Το Μόνο Που Μένει Είναι ο Εθισμός

Το πρόγραμμα μπορεί να θεωρηθεί εξαιρετικά επιτυχημένο. Η παραβατικότητα έχει μειωθεί στις γειτονιές όπου η χρήση ηρωίνης ήταν ενδημική. Οι χρήστες έχουν λιγότερα προβλήματα με το νόμο και οι ζωές τους έχουν σταθεροποιηθεί και βελτιωθεί. Έχουν ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους, παίρνουν προνοιακό επίδομα και σύμφωνα με την De Ridder το 80% εξ αυτών έχει κάποιο είδος δουλειάς.

Το μόνο πρόβλημα που εξακολουθούν να έχουν είναι ο εθισμός τους.

Για παράδειγμα ο Ghalid, ο οποίος συχνάζει κάτω από μια γέφυρα ακριβώς απέναντι από το κτίριο όπου πηγαίνει και προγραμματισμένα παίρνει τη δόση του.

Ο Ghalid καπνίζει κοκαϊνη και είναι ικανοποιημένος από το πρόγραμμα.

«Δεν χρειάζεται να κλέβω πια. Στο παρελθόν με είχαν πιάσει αρκετές φορές να κλέβω ένα DVD player ή κάποιο μεγάλο στερεοφωνικό συγκρότημα» είπε. «Έκλεβα μόνο από μεγάλα καταστήματα, διαφορετικά θα αισθανόμουν άσχημα για τον ιδιοκτήτη. Καταλαβαίνεις; Τώρα είμαι εντάξει. Η ζωή μου είναι πιο ισορροπημένη αυτή την εποχή».

Αλλά ο Ghalid δεν αποτελεί μια ιστορία επιτυχίας.

Αυτό είναι σαφές από το γεγονός ότι συχνάζει κάτω από μια γέφυρα και καπνίζει κόκα, αλλά κι εκτός από αυτό, αντιμετωπίζει προβλήματα παραμένοντας στο πρόγραμμα.

Δυσκολεύεται πολύ να φθάσει στην ώρα του και να υπακούσει στους κανόνες της υποβοηθούμενης στέγασης. Ο Ghalid έχει οικονομικά προβλήματα επίσης. Για παράδειγμα δεν μπορούσε να πληρώσει τους λογαριασμούς των ΔΕΚΟ και έτσι τον ανάγκασαν να φύγει από το διαμέρισμα του. Ωστόσο εξακολουθεί να είναι ενθουσιασμένος με τη δωρεάν ηρωίνη.

Ο Johan (όχι το αληθινό όνομά του) είναι πολύ λιγότερο χαρούμενος με το πρόγραμμα. Σε αντίθεση με τον Ghalid, ο Johan είναι πρωταγωνιστής μιας ιστορίας επιτυχίας.

«Φυσικά και παρέχει σταθερότητα, αλλά επίσης μαθαίνεις να εξαρτάσαι από αυτό. Κοιτάξτε, το μόνο πράγμα που κάνεις όταν είσαι σε αυτό το πρόγραμμα είναι να καπνίζεις ηρωίνη. Ξυπνάς. Πηγαίνεις στην κλινική. Καπνίζεις. Πας σπίτι. Κάθεσαι στον καναπέ σου φτιαγμένος φουλ. Και όταν αυτό τελειώσει, έχει έρθει η ώρα να ξαναπάς για να βαρέσεις ξανά. Κάπως έτσι είναι η ζωή σου όταν είσαι στο πρόγραμμα» είπε  ο Johan.

Ο Johan, όντας στο πρόγραμμα, σύντομα δεν άντεχε ούτε την ίδια του τη ζωή πια.

Εγκατέλειψε το πρόγραμμα και εγκατέλειψε γενικά την ηρωίνη. Εξακολουθεί να παίρνει μεθαδόνη κάποιες φορές, πράγμα που μειώνει την ανάγκη του για χρήση, αλλά δεν τον φτιάχνει όπως η ηρωίνη. Ο Johan είναι το τέλειο παράδειγμα κάποιου ο οποίος είναι καθαρός χάρη στο πρόγραμμα, μετά από χρόνια εθισμού. Ωστόσο βλέπει τα μειονεκτήματα της πρωτοβουλίας.

Δείχνει ένα νεαρό άνδρα (Rene, δεν είναι το αληθινό όνομά του), ο οποίος μόλις γύρισε από εκεί όπου κάπνιζε. «Κοίτα τα μάτια του René. Είναι απίστευτα φτιαγμένος» είπε ο Johan. Ο René επιβεβαιώνει την εκτίμηση του Johan κάνοντας ένα νεύμα και μουρμουρίζοντας συγκαταφατικά, ενώ ο δεύτερος συνεχίζει να μιλάει για αυτόν. «Το μόνο που κάνει είναι να καπνίζει ηρωίνη».

«Το να παραιτηθείς είναι πολύ δύσκολο» είπε ο Johan. «Ιδιαιτέρως εάν λάβεις  υπόψη σου το πράμα που προσφέρει η κλινική. Η ηρωίνη τους είναι τόσο καθαρή-όλοι όσοι γνωρίζω λένε ότι είναι η καλύτερη που έχουν πάρει ποτέ. Πουθενά στην Ευρώπη δεν μπορείς να βρεις καλύτερο πράμα. Ο κόσμος μπορεί να είναι ικανοποιημένος που όλα τα πρεζάκια εξαφανίστηκαν, αλλά εδώ, σε αυτά τα διαμερίσματα στην άκρη της πόλης, είναι πολλοί οι τοξικομανείς που εξακολουθούν να κυκλοφορούν. Και κυρίως, αισθάνονται σα να έχουν κολλήσει στο πρόγραμμα για το υπόλοιπο της ζωής τους και ότι δεν θα μπορέσουν ποτέ να βγουν από αυτό».

Αυτό που λέει ο Johan είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρον μια και είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα του πως το πρόγραμμα μπορεί τελικά να οδηγήσει στην εγκατάλειψη της συνήθειας και την απόκτηση μιας καλύτερης ζωής. Η δωρεάν ηρωίνη για την οποία διαμαρτύρεται είναι και το πράγμα που τον έσωσε.

Ωσότου να ολοκληρώσει το σκεπτικό του, ο Ghalid έχει επιστρέψει και τώρα συμφωνεί με τους άλλους. «Εάν απλώς ρουφάμε από τα βυζιά του GGD; Αυτό ακριβώς κάνουμε» είπε ο Ghalid. «Το κάνουν πολύ εύκολο για εμάς».

Ο Dennis Lahey, ο οποίος είναι διευθυντής μιας οργάνωσης που υπερασπίζεται τα δικαιώματα των χρηστών ναρκωτικών, έχει δει αμέτρητους ανθρώπους που ήταν στο πρόγραμμα και αντιλαμβάνεται αυτό που λένε.

«Το πρόγραμμα έχει μια πολύ ιατρική προσέγγιση. Οτιδήποτε θα μπορούσε να το κάνει κάπως διασκεδαστικό είναι απαγορευμένο. Δεν θέλουν οι χρήστες να διασκεδάζουν εκεί. Είναι μια ιατρική θεραπεία» είπε ο Lahey. «Πας πολύ αργά και δεν σου δίνουν τίποτα. Το κράτος λειτουργεί σα να διαχειρίζονται πλουτώνιο αλλά είναι απλώς ηρωίνη».

Ο Lahey είπε ότι χωρίς το πρόγραμμα «ολόκληρη η πόλη θα ήταν γεμάτη πρεζάκια».

«Σήμερα οι τοξικομανείς μπορούν να ζήσουν πιο ειρηνικά και να αρχίσουν να σκέφτονται άλλα πράγματα από το πώς απλώς να φτιαχτούν. Αυτό που απομένει αφού όλα τα υπόλοιπα έχουν φροντιστεί είναι η εξάρτηση τους» είπε. «Εάν παίρνεις την ντόπα δωρεάν, το μόνο σου πρόβλημα είναι ότι είσαι εθισμένος στην ντόπα. Φαίνεται παράδοξο αλλά είναι αλήθεια. Το μόνο που απομένει όταν όλα τα υπόλοιπα έχουν τακτοποιηθεί είναι το ερώτημα: θέλω πραγματικά να συνεχίσω να κάνω χρήση αυτού του πράγματος;»

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.