Φωτογραφία: Ορέστης Σεφέρογλου από άρθρο του VICE
Η πλήρης ισότητα για τις γυναίκες είναι ένα στοίχημα το οποίο έχει στόχους σε κοινωνικό, πολιτικό και νομικό επίπεδο. Πριν από λίγες ημέρες, κατατέθηκε στη Βουλή το σχέδιο νόμου για την κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης) και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, έγινε εισαγωγή προς συζήτηση στη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνη. Την ίδια ώρα, το υπουργείο Εσωτερικών έθεσε σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας.
Δήμητρα Σπαθαρίδου: Το νέο νομοσχέδιο εισάγει πολύ σημαντικές τροποποιήσεις στην ελληνική νομοθεσία, όπως για παράδειγμα την ποινικοποίηση του stalking και του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Παράλληλα, άλλες διατάξεις που θα έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο στις γυναίκες στη χώρα μας, είναι η προσθήκη του εξαναγκαστικού γάμου στο αδίκημα της εμπορίας ανθρώπων, όπως και το ότι στις περιοχές της επαρχίας που δεν υπάρχουν καταφύγια γυναικών, τα θύματα βίαιων εγκλημάτων θα έχουν πλέον δικαίωμα να ζητήσουν δαπάνες για ψυχική υποστήριξη και για μεταφορά σε ασφαλές περιβάλλον, ως αποζημίωση. Επιπλέον, οι αιτούσες άσυλο και οι παράτυπες μετανάστριες που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας, θα προστατεύονται από απελάσεις και επιστροφές, υπό τον όρο ότι υποβάλλουν καταγγελία ή αναφέρουν τέτοιου είδους περιστατικά στις αρμόδιες αστυνομικές Αρχές.Πιστεύετε ότι αρκεί ένας νόμος, για να επιτευχθεί η ισότητα για τις γυναίκες σήμερα;
Σίγουρα όχι. Ένα από τα κύρια ζητήματα πάνω στα οποία δουλεύουμε σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η ελλιπής εφαρμογή της νομοθεσίας στις περισσότερες χώρες. Εξάλλου, υπάρχουν χώρες όπως η Τουρκία, η οποία έχει επικυρώσει τη Σύμβαση από το 2012, αλλά σε πρακτικό επίπεδο, έχει υποχωρήσει σοβαρά τα τελευταία χρόνια στην ισότητα των γυναικών.Ωστόσο, ένα από τα θετικά της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης είναι πως ορίζεται ρητά ο μηχανισμός παρακολούθησής της, μέσα από μία ομάδα ειδικών στη δράση κατά της βίας εναντίον γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (GREVIO). Επιπλέον, υποχρεώνει τα συμβαλλόμενα μέρη να συλλέγουν δεδομένα σε τακτά χρονικά διαστήματα, καθώς και να παραχωρήσουν κατάλληλους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους για την επαρκή εφαρμογή της.
Στην Ελλάδα, υπάρχει μια εντελώς αναχρονιστική διάταξη στον ποινικό κώδικα, που λέει πως εάν ένα θύμα αποπλάνησης παντρευτεί τον υπαίτιο, τότε «δεν ασκείται ποινική δίωξη και αν τυχόν ασκηθεί, κηρύσσεται απαράδεκτη». Μάλιστα, η κατάργηση αυτής της διάταξης δεν υπήρχε στο προσχέδιο του νομοσχεδίου, αλλά μετά την άσκηση θεσμικής πίεσης δέκα γυναικείων οργανώσεων και οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων -ανάμεσά τους και η Διεθνής Αμνηστία- η διάταξη αυτή καταργείται στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή.Ως Διεθνής Αμνηστία, τι άλλες νομοθετικές τροποποιήσεις πιστεύετε ότι πρέπει να γίνουν, σε σχέση και με την καμπάνια σας για την τροποποίηση του ορισμού του βιασμού;
Η οργάνωσή μας καλεί την ελληνική Βουλή να κάνει ένα τολμηρό και προοδευτικό βήμα και να τροποποιήσει τον νομικό ορισμό του βιασμού στον ποινικό κώδικα, ώστε να οριστεί από την απουσία συναίνεσης στη σεξουαλική δραστηριότητα και όχι από την «άσκηση σωματικής βίας ή απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου», όπως είναι σήμερα.Ο τωρινός νομικός ορισμός βασίζεται στην αντίληψη πως η σεξουαλική επίθεση και ο βιασμός διαπράττονται με εξαναγκασμό ή βία και ενδεχομένως να αποκλείει τη δίωξη και καταδίκη δραστών του πιο συχνού φαινομένου βιασμού, αυτών σε ραντεβού ή συναντήσεις γνωστών. Σε πολλές περιπτώσεις, το θύμα γνώριζε τον θύτη και ενώ δεν ασκείται καθόλου βία, το θύμα δεν είχε συναινέσει εκούσια στη σεξουαλική δραστηριότητα, είτε λόγω μέθης είτε ναρκωτικών ουσιών, ή επειδή «πάγωσε».Αυτήν την τροποποίηση δεν την προτείνει μόνο η Διεθνής Αμνηστία, αλλά η ίδια η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, καθώς και η Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW), η οποία έχει καλέσει πολλά ευρωπαϊκά κράτη να εναρμονίσουν την εθνική τους νομοθεσία για το βιασμό, με τα διεθνή πρότυπα.
VICE Video: Drag Νύχτες στην Αθήνα
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook
Πολλές φορές, τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης αντιμετωπίζονται εξευτελιστικά στα δικαστήρια - «προκάλεσε», «φορούσε μίνι» κτλ. Πώς θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τον σεξισμό σε θεσμικό επίπεδο;
Σίγουρα το «victim blaming» στα δικαστήρια δεν είναι ελληνική εφεύρεση και χρειάζονται σοβαρές μεταρρυθμίσεις, ώστε να μην ακούγονται προσβλητικά έμφυλα στερεότυπα στα δικαστήρια, τα οποία δημιουργούν εμπόδια στην πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα θύματα.Θεωρώ πως ένας ορισμός για τον βιασμό με βάση την απουσία συναίνεσης θα μετέφερε τη συζήτηση για το τι συνιστά σεξουαλική επίθεση στο πώς το άλλο άτομο συναινεί στη σεξουαλική πράξη. Ενδεχομένως να λειτουργούσε και ως αποτρεπτικό εργαλείο, αλλά και ως εφαλτήριο για την αλλαγή κουλτούρας, μακριά από τέτοιες απαράδεκτες νοοτροπίες, τόσο στα δικαστήρια όσο και στην κοινωνία.
Η Σουηδία είναι από τις χώρες που προχωράει σε μεταρρυθμίσεις, ώστε να εναρμονιστεί με το διεθνές δίκαιο και ώστε η σεξουαλική επίθεση, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού, να ορίζεται από την απουσία συναίνεσης για τη σεξουαλική δραστηριότητα. Επίσης, υπάρχουν χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία, το Βέλγιο και η Κύπρος, που έχουν αυτήν τη νομοθεσία. Από εκεί και πέρα, υπήρξε μια μεγάλη παραπληροφόρηση στην Ελλάδα, ότι τάχα θα χρειάζεται να υπογράφεται φόρμα πριν από το σεξ, με σκοπό, κατά τη γνώμη μου, να αποπροσανατολίσει από το ουσιαστικό ζήτημα του τι συνιστά συναίνεση στη σεξουαλική δραστηριότητα.Η τρανς κοινότητα πέτυχε μια μεγάλη νίκη με την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, όμως δεν είναι αρκετό. Τι άλλο πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει;
Η ψήφιση του νομοσχεδίου για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ήταν όντως μια ιστορική στιγμή για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα μας, ωστόσο η Ελλάδα έχει πολλά βήματα να κάνει ακόμη, για να προστατεύονται πλήρως τα τρανς δικαιώματα. Μέσα από την κοινή μας καμπάνια με το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, την Colour Youth και το All Out, είχαμε διεκδικήσει κάποια από αυτά τα βήματα, όπως το να μην υπάρχει εξάρτηση της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου από το αν το άτομο είναι μη έγγαμο, την ηλικία και το να συνάδει το νέο καταχωρισμένο φύλο με την «εξωτερική εικόνα» του ατόμου. Δυστυχώς, ενώ η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης καλεί τα συμβαλλόμενα κράτη να αποφεύγουν κάθε διάκριση κατά την εφαρμογή της και να περιλαμβάνουν τον γενετήσιο προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, δεν είδαμε κάποια αλλαγή στο προτεινόμενο νομοσχέδιο της κυβέρνησης για την κύρωσή της.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πρόκειται για σημαντικά βήματα στο πεδίο των δικαιωμάτων των γυναικών, όμως δεν είναι αρκετά. Η Δήμητρα Σπαθαρίδου, συντονίστρια δράσης του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστία, σχολιάζει τις νέες εξελίξεις και μεταξύ άλλων μιλά για την καμπάνια της οργάνωσης, ώστε να τροποποιηθεί ο ορισμός του βιασμού στην ελληνική νομοθεσία, με αφορμή το νομοσχέδιο για τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.VICE: Ουσιαστικά, τι καινούριο θα θεσμοθετηθεί με το σχέδιο νόμου για την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης;
Δήμητρα Σπαθαρίδου: Το νέο νομοσχέδιο εισάγει πολύ σημαντικές τροποποιήσεις στην ελληνική νομοθεσία, όπως για παράδειγμα την ποινικοποίηση του stalking και του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Παράλληλα, άλλες διατάξεις που θα έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο στις γυναίκες στη χώρα μας, είναι η προσθήκη του εξαναγκαστικού γάμου στο αδίκημα της εμπορίας ανθρώπων, όπως και το ότι στις περιοχές της επαρχίας που δεν υπάρχουν καταφύγια γυναικών, τα θύματα βίαιων εγκλημάτων θα έχουν πλέον δικαίωμα να ζητήσουν δαπάνες για ψυχική υποστήριξη και για μεταφορά σε ασφαλές περιβάλλον, ως αποζημίωση. Επιπλέον, οι αιτούσες άσυλο και οι παράτυπες μετανάστριες που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας, θα προστατεύονται από απελάσεις και επιστροφές, υπό τον όρο ότι υποβάλλουν καταγγελία ή αναφέρουν τέτοιου είδους περιστατικά στις αρμόδιες αστυνομικές Αρχές.
Υπάρχει μια εντελώς αναχρονιστική διάταξη στον ποινικό κώδικα, που λέει πως εάν ένα θύμα αποπλάνησης παντρευτεί τον υπαίτιο, τότε «δεν ασκείται ποινική δίωξη και αν τυχόν ασκηθεί, κηρύσσεται απαράδεκτη».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Σίγουρα όχι. Ένα από τα κύρια ζητήματα πάνω στα οποία δουλεύουμε σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η ελλιπής εφαρμογή της νομοθεσίας στις περισσότερες χώρες. Εξάλλου, υπάρχουν χώρες όπως η Τουρκία, η οποία έχει επικυρώσει τη Σύμβαση από το 2012, αλλά σε πρακτικό επίπεδο, έχει υποχωρήσει σοβαρά τα τελευταία χρόνια στην ισότητα των γυναικών.Ωστόσο, ένα από τα θετικά της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης είναι πως ορίζεται ρητά ο μηχανισμός παρακολούθησής της, μέσα από μία ομάδα ειδικών στη δράση κατά της βίας εναντίον γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (GREVIO). Επιπλέον, υποχρεώνει τα συμβαλλόμενα μέρη να συλλέγουν δεδομένα σε τακτά χρονικά διαστήματα, καθώς και να παραχωρήσουν κατάλληλους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους για την επαρκή εφαρμογή της.
Τι αλλάζει σε σχέση με την αποπλάνηση ανηλίκου;Ο τωρινός νομικός ορισμός […] νδεχομένως να αποκλείει τη δίωξη και καταδίκη δραστών του πιο συχνού φαινομένου βιασμού, αυτών σε ραντεβού ή συναντήσεις γνωστών.
Στην Ελλάδα, υπάρχει μια εντελώς αναχρονιστική διάταξη στον ποινικό κώδικα, που λέει πως εάν ένα θύμα αποπλάνησης παντρευτεί τον υπαίτιο, τότε «δεν ασκείται ποινική δίωξη και αν τυχόν ασκηθεί, κηρύσσεται απαράδεκτη». Μάλιστα, η κατάργηση αυτής της διάταξης δεν υπήρχε στο προσχέδιο του νομοσχεδίου, αλλά μετά την άσκηση θεσμικής πίεσης δέκα γυναικείων οργανώσεων και οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων -ανάμεσά τους και η Διεθνής Αμνηστία- η διάταξη αυτή καταργείται στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η οργάνωσή μας καλεί την ελληνική Βουλή να κάνει ένα τολμηρό και προοδευτικό βήμα και να τροποποιήσει τον νομικό ορισμό του βιασμού στον ποινικό κώδικα, ώστε να οριστεί από την απουσία συναίνεσης στη σεξουαλική δραστηριότητα και όχι από την «άσκηση σωματικής βίας ή απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου», όπως είναι σήμερα.Ο τωρινός νομικός ορισμός βασίζεται στην αντίληψη πως η σεξουαλική επίθεση και ο βιασμός διαπράττονται με εξαναγκασμό ή βία και ενδεχομένως να αποκλείει τη δίωξη και καταδίκη δραστών του πιο συχνού φαινομένου βιασμού, αυτών σε ραντεβού ή συναντήσεις γνωστών. Σε πολλές περιπτώσεις, το θύμα γνώριζε τον θύτη και ενώ δεν ασκείται καθόλου βία, το θύμα δεν είχε συναινέσει εκούσια στη σεξουαλική δραστηριότητα, είτε λόγω μέθης είτε ναρκωτικών ουσιών, ή επειδή «πάγωσε».Αυτήν την τροποποίηση δεν την προτείνει μόνο η Διεθνής Αμνηστία, αλλά η ίδια η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, καθώς και η Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW), η οποία έχει καλέσει πολλά ευρωπαϊκά κράτη να εναρμονίσουν την εθνική τους νομοθεσία για το βιασμό, με τα διεθνή πρότυπα.
VICE Video: Drag Νύχτες στην Αθήνα
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πολλές φορές, τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης αντιμετωπίζονται εξευτελιστικά στα δικαστήρια - «προκάλεσε», «φορούσε μίνι» κτλ. Πώς θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τον σεξισμό σε θεσμικό επίπεδο;
Σίγουρα το «victim blaming» στα δικαστήρια δεν είναι ελληνική εφεύρεση και χρειάζονται σοβαρές μεταρρυθμίσεις, ώστε να μην ακούγονται προσβλητικά έμφυλα στερεότυπα στα δικαστήρια, τα οποία δημιουργούν εμπόδια στην πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα θύματα.Θεωρώ πως ένας ορισμός για τον βιασμό με βάση την απουσία συναίνεσης θα μετέφερε τη συζήτηση για το τι συνιστά σεξουαλική επίθεση στο πώς το άλλο άτομο συναινεί στη σεξουαλική πράξη. Ενδεχομένως να λειτουργούσε και ως αποτρεπτικό εργαλείο, αλλά και ως εφαλτήριο για την αλλαγή κουλτούρας, μακριά από τέτοιες απαράδεκτες νοοτροπίες, τόσο στα δικαστήρια όσο και στην κοινωνία.
Να αναφέρω, επίσης, ως ένα ακόμη θετικό βήμα τη χθεσινή ανάρτηση προς δημόσια διαβούλευση ενός νομοσχεδίου για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας, όπου η χρήση σεξιστικής γλώσσας ανάγεται σε πειθαρχικό παράπτωμα.Από τη Σουηδία ακούσαμε την είδηση για σεξουαλική συνεύρεση κατόπιν ρητής συναίνεσης. Ποια είναι η θέση σας πάνω σε αυτό;
Η Σουηδία είναι από τις χώρες που προχωράει σε μεταρρυθμίσεις, ώστε να εναρμονιστεί με το διεθνές δίκαιο και ώστε η σεξουαλική επίθεση, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού, να ορίζεται από την απουσία συναίνεσης για τη σεξουαλική δραστηριότητα. Επίσης, υπάρχουν χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία, το Βέλγιο και η Κύπρος, που έχουν αυτήν τη νομοθεσία. Από εκεί και πέρα, υπήρξε μια μεγάλη παραπληροφόρηση στην Ελλάδα, ότι τάχα θα χρειάζεται να υπογράφεται φόρμα πριν από το σεξ, με σκοπό, κατά τη γνώμη μου, να αποπροσανατολίσει από το ουσιαστικό ζήτημα του τι συνιστά συναίνεση στη σεξουαλική δραστηριότητα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η ψήφιση του νομοσχεδίου για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ήταν όντως μια ιστορική στιγμή για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα μας, ωστόσο η Ελλάδα έχει πολλά βήματα να κάνει ακόμη, για να προστατεύονται πλήρως τα τρανς δικαιώματα. Μέσα από την κοινή μας καμπάνια με το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, την Colour Youth και το All Out, είχαμε διεκδικήσει κάποια από αυτά τα βήματα, όπως το να μην υπάρχει εξάρτηση της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου από το αν το άτομο είναι μη έγγαμο, την ηλικία και το να συνάδει το νέο καταχωρισμένο φύλο με την «εξωτερική εικόνα» του ατόμου. Δυστυχώς, ενώ η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης καλεί τα συμβαλλόμενα κράτη να αποφεύγουν κάθε διάκριση κατά την εφαρμογή της και να περιλαμβάνουν τον γενετήσιο προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, δεν είδαμε κάποια αλλαγή στο προτεινόμενο νομοσχέδιο της κυβέρνησης για την κύρωσή της.
Περισσότερα από το VICEΗ Μάχη της Διπλής Ταρίφας των Οδηγών Ταξί με την UberΖωντανοί-Νεκροί σε Ψυχιατρική Κλινική: Φωτογραφίες του Ένοχου Μυστικού της Ελληνικής ΚοινωνίαςΑυτός ο Άνδρας Είναι Πεπεισμένος ότι η Pizza Hut Χρησιμοποιεί το Πρόσωπό του στα Κουτιά τηςΓια τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.