Ο Έλληνας Creative Director της Google μάς Μιλάει για το Site που Έφτιαξε και Βοήθησε τους Πρόσφυγες

Το φθινόπωρο του 2015, η Ελλάδα προσπαθούσε να υποδεχτεί και να βοηθήσει δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες που αποβιβάζονταν κάθε μέρα στις ακτές των ανατολικών νησιών της. Ο Steve Vranakis, creative director στα Google Creative Labs στο Λονδίνο, παρακολουθούσε την κρίση από την τηλεόραση και ένιωθε ότι αυτό που συνέβαινε ήταν υπερβολικά απάνθρωπο,ωστε να τον αφήνει αδιάφορο και άπραγο. Λίγες ημέρες αργότερα, πετούσε για τη Λέσβο, μαζί με δύο συναδέλφους του. Στόχος τους ήταν να βρεθούν σε μια από τις πιο θερμές εστίες της προσφυγικής κρίσης και να βοηθήσουν κάνοντας αυτό που ξέρουν πολύ καλά να κάνουν: να αξιοποιούν, δηλαδή, την ψηφιακή τεχνολογία, για να αναπτύσσουν εργαλεία που βελτιώνουν τη ζωή άλλων ανθρώπων.

«Όταν φθάσαμε στο νησί, στο σημείο όπου έρχονταν βάρκες από την Τουρκία, σοκαριστήκαμε», θυμάται ο Steve. «Επικρατούσε χάος, ακούγονταν από παντού φωνές και ουρλιαχτά, υπήρχαν παντού ταλαιπωρημένοι άνθρωποι και στοιβαγμένα σωσίβια. Ήταν συγκλονιστικό αυτό που βλέπαμε και αυτό που νιώθαμε. Είχαμε παγώσει από το σοκ».

Η τριμελής ομάδα ξεκίνησε να παρατηρεί τους ανθρώπους. Το πρώτο που διαπίστωσε, ήταν η πλήρης έλλειψη πληροφόρησης: Καθώς οι πρόσφυγες αποβιβάζονταν στην ακτή, δεν υπήρχε κανένας τρόπος για να μάθουν πού να πάνε, πού να βρουν τρόφιμα, πού να βρουν φάρμακα, πώς να κάνουν την αίτηση για παραχώρηση ασύλου και πώς να επικοινωνήσουν με την οικογένειά τους. Ωστόσο, οι τρεις συνάδελφοι παρατήρησαν κάτι που πυροδότησε τη δημιουργική σκέψη τους: «Οι περισσότεροι άνθρωποι είχαν στο χέρι τους ένα κινητό τηλέφωνο. Έτσι, μας ήρθε η ιδέα να στήσουμε ένα απλό και γρήγορο site, που θα τους έδινε κάθε πληροφορία που ήταν απαραίτητη για την επιβίωσή τους, στη γλώσσα τους και σε ένα ελαφρύ mobile format», λέει ο Steve.

Μέσα σε μία νύχτα η ομάδα δημιούργησε το πρωτότυπο και το επόμενο πρωί το παρουσίασε στις ΜΚΟ που αγωνίζονταν για να διαχειριστούν την κατάσταση. Η ιδέα έγινε δεκτή με ενθουσιασμό και -με αγώνα ταχύτητας των developer- το Refugee.info ήταν έτοιμο σε λιγότερο από δύο ημέρες. Αμέσως υιοθετήθηκε και έγινε πολύτιμος βοηθός, όχι μόνο των προσφύγων, αλλά και των MKO.

Αυτή η αληθινή ιστορία δεν έγινε ποτέ ευρέως γνωστή και οι περισσότεροι άνθρωποι που έβλεπαν από μακριά την προσφυγική κρίση δεν έμαθαν ποτέ για την ύπαρξη του Refugee.info. «Εσείς δεν γνωρίζατε τίποτα για αυτό το site, επειδή δεν υπήρχε λόγος να το γνωρίζετε. Το γνώριζαν εκείνοι που το είχαν ανάγκη και αυτό μας φτάνει», λέει ο Steve. Γιατί, λοιπόν, αποφάσισε να διηγηθεί αυτήν την ιστορία, δύο χρόνια μετά; Επειδή θέλει πλέον να μεταδώσει σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους τη φιλοσοφία που χαρακτηρίζει πλέον τη ζωή του. Την ονομάζει «everyday activism», δηλαδή καθημερινό ακτιβισμό.

Για τον Ελληνοκαναδό creative director, η κοινωνική ευαισθητοποίηση και δράση, είναι στάση ζωής. Δεν έχει να κάνει με τα χρήματα. Δεν είναι απαραίτητο, άλλωστε, να δώσει κάποιος χρήματα, για να βοηθήσει έναν συνάνθρωπό του. «Το μόνο που είναι απαραίτητο», σημειώνει ο Steve, «είναι να υπάρχει μέσα μας η επιθυμία να κάνουμε το καλό. Αν υπάρχει αυτή η επιθυμία, είναι βέβαιο ότι θα βρούμε τον τρόπο να βοηθήσουμε ανθρώπους που έχουν ανάγκη». Πράγματι, οι τρόποι είναι πολλοί και τα οφέλη μεγάλα. Μπορεί κάποιος να αναπτύξει μια ιδέα, να φέρει σε επαφή τους σωστούς ανθρώπους, να συντονίσει μια προσπάθεια, να προσφέρει τις υπηρεσίες του, τον χρόνο του και τις γνώσεις του. Δεν χρειάζεται να δρα κάποιος στο πλαίσιο κάποιας εκστρατείας ή να συνεργάζεται με κάποια συγκεκριμένη οργάνωση. Η επιθυμία μας να προσφέρουμε βοήθεια είναι ικανή κινητήρια δύναμη».

Ο Steve έγινε γνωστός χάρη στις δημοφιλείς και αποτελεσματικές διαφημιστικές καμπάνιες που δημιουργούσε. Ωστόσο, κάποια στιγμή, αυτό έπαψε να του είναι αρκετό. Έτσι, προτίμησε μια δουλειά που του έδινε τη δυνατότητα να γίνει ακόμη πιο δημιουργικός, αναπτύσσοντας λύσεις που αλλάζουν ή έστω διευκολύνουν τη ζωή των ανθρώπων. «Δεν είμαι από αυτούς που αποκηρύσσουν τη διαφήμιση και τα υλικά αγαθά. Ας μη γελιόμαστε, η διαφήμιση είναι σημαντική και όλοι μας αγοράζουμε και καταναλώνουμε. Όμως, όσοι έχουμε σχέση (και) με τη δημιουργικότητα, μπορούμε να τη διοχετεύσουμε σε σκοπούς και πρωτοβουλίες που μπορούν να κάνουν τον κόσμο καλύτερο».

Η φιλοσοφία του καθημερινού ακτιβισμού συνδέεται με το «πλεόνασμα γνώσης» που έχει αναλύσει ο Clay Shirky στο βιβλίο του Cognitive Surplus: How Technology Makes Consumers into Collaborators (εκδ. Penguin Books ). «Είναι ακριβώς αυτό», εξηγεί ο Steve. «Οι μισοί άνθρωποι στον κόσμο έχουν κάποια ικανότητα ή κάποια εξειδίκευση, που είναι χρήσιμη στους άλλους μισούς. Ο καθένας μπορεί να βρει τον τρόπο, ώστε να αξιοποιήσει μια ικανότητά του προς όφελος εκείνων που έχουν ανάγκη. Δες, για παράδειγμα, τι συμβαίνει σε μια χώρα όπως η Ελλάδα. Υπάρχουν τόσα προβλήματα, εξαιτίας της κρίσης. Κι όμως, υπάρχει πολύς κόσμος που εργάζεται εθελοντικά, για να βοηθήσει τους πρόσφυγες. Άλλοι μαγειρεύουν, άλλοι διδάσκουν ελληνικά, άλλοι παραδίδουν μαθήματα προγραμματισμού. Ακόμη και ο φωτογράφος που βγάζει φωτογραφίες, κάνει έργο. Μεταφέρει στο κοινό την κατάσταση την οποία βιώνουν αυτοί οι άνθρωποι».

Τα τελευταία χρόνια, ο Steve Vranakis, μαζί με άλλους ανθρώπους που έχουν τη διάθεση να μοιραστούν το πλεόνασμα γνώσης τους –επιχειρηματίες, καλλιτέχνες, developer κλπ- έχει βοηθήσει, ώστε να μοιραστούν χειμερινά ρούχα σε παιδιά και εφήβους που ζουν σε κέντρα υποδοχής, να επανασυνδεθεί μία οικογένεια προσφύγων που είχε χωριστεί για χρόνια και να προχωρήσουν δωρεές που κολλούσαν σε γραφειοκρατικές διαδικασίες. Μετά τη συνάντησή μας, θα πήγαινε με τους μικρούς γιους του να μοιράσουν παιχνίδια στα παιδιά του Home Project, μιας συλλογικής πρωτοβουλίας για τους πρόσφυγες. «Ναι, θα έλεγα ότι κάνω πλύση εγκεφάλου στα παιδιά μου, για να μάθουν να βοηθούν και να προσφέρουν», είπε χαριτολογώντας, καθώς φεύγαμε. «Κάθε φορά που βλέπω νέους ανθρώπους, σκέφτομαι ότι στην ηλικία τους οι γονείς μας -ή ακόμη και εμείς- είχαμε αγοράσει το πρώτο μας αυτοκίνητο ή ένα διαμέρισμα. Όμως αυτοί, ίσως δεν αποκτήσουν ποτέ δικό τους σπίτι. Η έννοια της ιδιοκτησίας δεν έχει πια μεγάλο βάρος και γι’ αυτό οι νέοι πρέπει να καταλάβουν ότι ιδιοκτησία τους είναι ο πλανήτης, οι κοινωνίες και το περιβάλλον. Αυτά πρέπει να φροντίσουν, ακριβώς όπως θα φρόντιζαν το σπίτι τους».

Κείμενο: Βασιλική Κοτζία