Μπορούμε να «Γιατρέψουμε» τους Παιδόφιλους στην Ελλάδα;

Δεν έχει περάσει καιρός από τότε που δόθηκαν στη δημοσιότητα τα στοιχεία του καθηγητή μουσικής που ασέλγησε σε τουλάχιστον τρία κορίτσια - εννέα ετών τα δύο και 11 ετών το άλλο. Τον ίδιο μήνα, λίγες ημέρες πριν, είχε καταδικαστεί σε 40 χρόνια κάθειρξης χωρίς αναστολή ο 86χρονος Διευθυντής του Οικοτροφείου Πειραιά, ο οποίος κακοποίησε σωματικά και ψυχικά 12 παιδιά, κάποια από την ηλικία των τεσσάρων ετών. Φυσικά δεν ήταν οι μόνοι παιδόφιλοι, ούτε στην Ελλάδα ούτε στον κόσμο, που έκαναν πράξη τις σκέψεις τους.

Η είδηση ότι κάποιος παιδόφιλος συνελήφθη είναι πιο συχνή απ’ όσο φανταζόμαστε, όμως πάντα μας σοκάρει. Μπορεί να ήταν ένας καθηγητής, ο θείος ή κάποιος γείτονας που είχε το θάρρος να μπαινοβγαίνει μέσα στο σπίτι της οικογένειας. Υπάρχουν φορές που ακούμε με αποτροπιασμό πως δράστης ήταν ο ίδιος ο πατέρας του παιδιού ή ένας ιερέας που λειτουργούσε σαν πνευματικός. Για την ακρίβεια, παιδόφιλος θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε. Θα μπορούσε να είναι κάποια σκοτεινή φιγούρα που συνομιλεί με ανήλικους πίσω από έναν υπολογιστή ή ένας άνθρωπος που γνωρίζει το παιδί τόσο καλά, ώστε αυτόματα βαφτίζεται σε άτομο «υπεράνω πάσης υποψίας».

Οι εξαγριωμένες φωνές της κοινωνίας προτρέπουν σε «κρεμάλα» κάθε φορά που δίνονται στη δημοσιότητα φωτογραφίες παρόμοιων δραστών από την Αστυνομία και σταματούν όταν ο δράστης περνάει την πόρτα της φυλακής. Τότε το θυμικό μας καταλαγιάζει και περιμένουμε την επόμενη είδηση για να εξαγριωθούμε. Η αποστροφή μας σε τέτοιου είδους εγκλήματα είναι απολύτως δικαιολογημένη. Δεν μπορούμε να τα κατανοήσουμε ούτε να δείξουμε συμπάθεια προς τον δράστη, την ώρα που γνωρίζουμε πως κάποιο μικρό παιδί έχει τραυματιστεί ανεπανόρθωτα στα χέρια του. Διότι σε κανένα μυαλό που έχει δομηθεί με υγιή τρόπο δεν χωράει η σκέψη πως η σεξουαλικότητα κάποιων περιλαμβάνει σκέψεις και πράξεις με παιδιά.

Το ζήτημα, όμως, όπως και με όλα τα ακανθώδη ζητήματα, είναι να βρεθεί λύση και να μην υπάρξουν άλλα παιδιά-θύματα. Η κρεμάλα που κάποιοι μανιωδώς επιζητούν, δεν είναι ούτε ηθική, αλλά ούτε και αποτελεσματική. Οι δράστες που συλλαμβάνονται καταδικάζονται και οδηγούνται στις «φυλακές ηθών». Έτσι ονομάζονται τα σωφρονιστικά καταστήματα που κρατούνται δράστες -αιμομίκτες, παιδεραστές, βιαστές και μαστροποί- για αδικήματα κατά των ηθών.

Μια πτέρυγα στο σωφρονιστικό κατάστημα των Γρεβενών χρησιμοποιείται για τον εγκλεισμό αποκλειστικά τέτοιων δραστών, ώστε να μην κινδυνεύουν από τις επιθέσεις άλλων κρατουμένων. Εκεί κρατούνται ξεχωριστά από τους υπόλοιπους παράνομους, αφού ακόμη και στην αξιακή πυραμίδα της φυλακής, οι χαφιέδες και όσοι ασελγούν σε παιδιά αντιμετωπίζονται από τους υπόλοιπους κρατούμενους, ακόμη και τους πιο σκληρούς κακοποιούς και δολοφόνους, σαν τους χειρότερους εγκληματίες. Η φυλακή της Τρίπολης λειτουργεί αποκλειστικά με τέτοιους κρατούμενους. Σήμερα βρίσκονται εκεί 93 έγκλειστοι, εκ των οποίων οι περισσότεροι έχουν καταδικαστεί για παιδοφιλία, ορισμένοι για βιασμό που αποτελεί μια άλλη κατηγορία σεξουαλικού εγκλήματος, και 15-20 μαστροποί που επίσης βρίσκονται ανάμεσά τους. Σε αυτές τις φυλακές, ο Ορέστης Γιωτάκος, Δρ. Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, έκανε μια μελέτη πριν από χρόνια, όσο εργαζόταν εκεί ως ψυχίατρος. «Ήταν δύσκολο να προσεγγίσετε τους καταδικασμένους για παιδοφιλία;», τον ρωτώ όταν τον επισκέπτομαι. «Σε σχέση με άλλους δράστες είναι πιο συγκαταβατικοί και πιο δεκτικοί να μιλήσουν», εξηγεί αρχικά.

Όπως λέει ο ίδιος, τα αίτια που οδηγούν κάποιον στην παιδοφιλία δεν είναι σαφή ούτε για την ίδια την επιστημονική κοινότητα κι αυτό είναι κάτι που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την επίλυση του προβλήματος: «Παιδοφιλία σημαίνει ότι κάποιος έχει σκέψεις, φαντασιώσεις και επιθυμίες να βρίσκεται με παιδιά ή να κάνει πράξεις με παιδιά. Υπάρχουν όμως και παιδόφιλοι που μπορεί να έχουν όλα τα παραπάνω, αλλά για κάποιους λόγους που δεν γνωρίζουμε ακόμη μπορεί να μην κάνουν πράξη αυτές τις επιθυμίες. Ή μπορεί να συμβεί και το αντίθετο. Να βρεις ανθρώπους που κάνουν τέτοιες πράξεις, αλλά αν τους ρωτήσεις και τους γνωρίσεις θα δεις ότι κατά τη διάρκεια της ζωής τους δεν είχαν τέτοιου είδους φαντασιώσεις. Είναι περίπλοκο και όχι τελείως ξεκάθαρο», επισημαίνει.

Κατά τη διάρκεια της έρευνας που έκανε ο Ορέστης Γιωτάκος, η οποία είναι ίσως η μόνη που έχει πραγματοποιηθεί σε τέτοιου είδους δράστες στην Ελλάδα, εκτός από τις συνομιλίες που είχε μαζί τους, έγινε και λήψη αίματος των κρατουμένων με τη συγκατάθεσή τους, ώστε να διαπιστωθούν ορμονικές ή άλλες διαφορές στους παιδόφιλους από τον γενικό πληθυσμό. Όταν τον ρωτώ για τα ευρήματα αυτών των εξετάσεων και αν τελικά είναι γενετικοί οι λόγοι που οδηγούν ένα μυαλό σε τέτοιες ατραπούς, επισημαίνει πως «Παίζει ρόλο η επιθετικότητα των ανθρώπων αυτών. Είναι μια επιθετικότητα που έχει τον μανδύα της σεξουαλικότητας και εκφράζεται μέσα από εκεί. Οι βιαστές, για παράδειγμα, που δεν θα πρέπει να συγχέονται με τους παιδόφιλους, βρίσκονται πιο κοντά στο κοινό έγκλημα. Θα δεις πολύ συχνά να κάνουν και μη σεξουαλικά εγκλήματα, ενώ οι παιδόφιλοι όχι. Υπάρχουν επίσης αρκετοί αιμομίκτες στη φυλακή, οι οποίοι αποτελούν μια άλλη κατηγορία. Μπορείς να τους πεις παιδόφιλους, όμως δεν είναι με τον γενικό ορισμό. Δεν δρουν σχεδόν ποτέ σε άλλα παιδιά εκτός απ’ τα δικά τους. Στις λήψεις αίματος, βρέθηκαν διαφορετικά δείγματα ορμονών στους παιδόφιλους από τον γενικό πληθυσμό, όπως η τεστοστερόνη που βρισκόταν σε μεγαλύτερα επίπεδα, αλλά και άλλες ορμόνες που έχουν να κάνουν με τη σεροτονίνη, την ντοπαμίνη και την επινεφρίνη».

Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο ειδικός, η βασική αιτία που οδηγεί κάποιον στην παιδοφιλία είναι η μίμηση. «Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι και στο δικό μου δείγμα αλλά και σε άλλες μελέτες, βρέθηκαν πολύ υψηλά δείγματα κακοποίησης των ίδιων όταν ήταν σε μικρή ηλικία», εξηγεί και με οδηγεί στη διαπίστωση πως σε ό,τι αφορά την παιδοφιλία, ορισμένες φορές έχουμε να κάνουμε με έναν επαναλαμβανόμενο κύκλο δράσης, πόνου και ψυχικών τραυμάτων.

Στην Αμερική, υπάρχει ένα site που δημιουργήθηκε από παιδόφιλους. Σε ελεύθερη μετάφραση λέγεται «Ηθικοί Παιδόφιλοι» και λειτουργεί για την υποστήριξη εκείνων που αντιλαμβάνονται το πρόβλημά τους και το κακό που μπορεί να προκαλέσει. Είναι και οι άνθρωποι που δεν επιχειρούν να κάνουν πράξη όσα σκέφτονται, εκείνοι που η επιθυμία τους να συνευρεθούν με ένα παιδί τούς τρομάζει περισσότερο από εμάς που δεν καταλαμβανόμαστε από τέτοιου είδους σκέψεις.

Αν κάποιος ρίξει μια ματιά στις εκμυστηρεύσεις τους, θα δει πως οι περισσότεροι αντιλήφθηκαν την παιδοφιλική τους τάση στην εφηβεία, στα χρόνια εκείνα που η σεξουαλικότητά μας αρχίζει να ενεργοποιείται. Ενώ σε άλλο σημείο υπάρχουν ανατριχιαστικές εξομολογήσεις συζύγων που οι σύντροφοί τους έγιναν αυτόχειρες και έγραψαν στο τελευταίο τους γράμμα τον λόγο για τον οποίο έβαλαν τέλος στη ζωή τους. Στην πρώτη σελίδα που βρίσκει κάποιος υπάρχει ένα σημείο στο οποίο ένας παιδόφιλος λέει: «Εύχομαι με όλη μου την ψυχή να είχα ένα μυαλό το οποίο θα λειτουργούσε φυσιολογικά. Ξέρω πως ποτέ δεν θα κάνω πράξη όσα νιώθω αλλά χρειάζομαι έναν ψυχοθεραπευτή γιατί δεν πιστεύω ότι μπορώ να το αντιμετωπίσω μόνος. Ακόμη και οι φιλίες μου βρίσκονται σε κίνδυνο, διότι συνεχώς λέω πως "είμαι καλά", αλλά δεν μπορώ να μιλήσω σε κανέναν για το πρόβλημά μου. Σκέφτομαι συνεχώς την αυτοκτονία».

Φαντάζομαι πόσο στιγματισμένα νιώθουν αυτά τα άτομα και εκφράζω τον προβληματισμό μου στον κ. Γιωτάκο: «Αυτός είναι ακριβώς ο πυρήνας του θέματος. Δηλαδή, η στιγματοποίησή τους. Όταν η συμπεριφορά μας είναι "Να πεθάνει, να τον κλείσουν μέσα μια ζωή" και σταματάει εκεί η κουβέντα και αλλάζει μετά το θέμα της συζήτησης για όλους μας, ειδικούς και μη, αυτό ακριβώς είναι το στίγμα που δημιουργεί αυτήν την αντίδραση και τη μη αντιμετώπιση. Η μη αντιμετώπιση όμως φέρνει κι άλλα θύματα. Και ξανά το ίδιο. Συνεχίζουμε να στιγματοποιούμε τους σεξουαλικούς δράστες. Όσο όμως το κάνουμε αυτό είναι σαν να δημιουργούμε νέα θύματα», υπογραμμίζει.

Ακόμη και σήμερα, όπως και σε όλους τους έγκλειστους κρατούμενους των φυλακών, δεν υπάρχει ειδική ψυχοθεραπευτική προσέγγιση για τους παιδόφιλους δράστες σεξουαλικών αδικημάτων. Για παράδειγμα, στις φυλακές της Τρίπολης, τόσα χρόνια μετά την έρευνα του Δρ. Γιωτάκου, υπάρχει -όπως σε όλες τις φυλακές- μια ψυχίατρος που κάνει ό,τι μπορεί σε ό,τι αφορά την ψυχοθεραπεία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ένας παιδόφιλος να καταδικάζεται σε οκτώ έως δέκα χρόνια φυλάκιση τις περισσότερες φορές και στη συνέχεια με τα μεροκάματα που μπορεί να κάνει στη φυλακή και με καλή διαγωγή, να ασκήσει έφεση και να αποφυλακιστεί στα τρία χρόνια - χωρίς να έχει επεξεργαστεί καθόλου το πρόβλημα το οποίο οδήγησε εκείνον στη φυλακή και ένα παιδί να κουβαλάει τραύματα για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του.

«Στους παιδόφιλους δράστες λείπει αυτό που ονομάζουμε ενσυναίσθηση. Αυτό βγαίνει κι απ' το δικό μας δείγμα, ότι δηλαδή η ενσυναίσθηση είναι μηδενική. Καταρχήν αρνούνται. Ή αρνούνται ότι έγινε έτσι ακριβώς και περιγράφουν διαφορετικά πράγματα. Μόνο ένας στους εκατό είχε απόλυτη ταύτιση του κατηγορητηρίου με αυτά που έλεγε σε εμένα. Και αυτό είναι γενικό, συμβαίνει στους περισσότερους. Η θεραπεία αποσκοπεί εκεί. Στο να αντιληφθούν τι μπορεί να προκαλέσουν. Γι' αυτό συνήθως γίνονται ομαδικές θεραπείες, ώστε να υπάρχει προβολή, να βλέπει και να ακούει ο ένας τον άλλο. Και όποιος χρειάζεται προσωπική, γίνεται και ατομική συνεδρία», εξηγεί ο ειδικός.

Σε διάφορες χώρες του εξωτερικού, οι παιδόφιλοι προκειμένου να αποφυλακιστούν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν μια ένεση που προκαλεί ευνουχισμό. Αυτό τους εξασφαλίζει την ελευθερία τους, αφού υπάρχει κατάλληλο νομοθέτημα σε κάποια κράτη, παράλληλα όμως είναι βέβαιο πως χάνει όλη του τη σεξουαλική ζωή. Επιπρόσθετα, τέτοιες πρακτικές παραπέμπουν στην τρομακτική ευγονική, παρά το ότι είναι επιλογή των ίδιων να κάνουν την ένεση. Η ψυχοθεραπεία έχει κάποια αποτελέσματα, χωρίς αυτό να σημαίνει όμως πως δεν θα υπάρξουν περιπτώσεις υποτροπής. Σύμφωνα με τον κ. Γιωτάκο, ακόμη και σε ένα πολύ καλό ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο, είναι πολύ δύσκολο να αποδομηθεί μια σεξουαλικότητα που έχει χτιστεί με αυτόν τον τρόπο και να γεννηθεί από την αρχή με υγιή τρόπο. Όμως δεν είναι απίθανο. Το βέβαιο είναι πως εάν ένας άνθρωπος ζητήσει βοήθεια από έναν ειδικό, έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να απεγκλωβιστεί από αυτόν τον εφιάλτη και κυρίως να αποτρέψει τα ένστικτά του, ώστε να μη φτάσει στο σημείο να υποχωρήσει και να βλάψει ένα παιδί.

«Παραδείγματα ολοκληρωμένων προγραμμάτων σε σεξουαλικούς δράστες προέρχονται από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και βόρεια ευρωπαϊκά κράτη. Οι παρεμβάσεις έναντι των σεξουαλικών δραστών διακρίνονται σε αυτές που πραγματοποιούνται μέσα στις φυλακές και σε αυτές που πραγματοποιούνται στην κοινότητα, σε άτομα που βρίσκονται σε διαδικασία δικαστικής επιτήρησης (probation) ή παρακολούθησης, ή έχουν μόλις αποφυλακιστεί και συνήθως γίνεται ομαδική θεραπεία. Το κάθε μέλος της ομάδας λαμβάνει διαπροσωπική θεραπεία, η οποία σχετίζεται κυρίως με τη διάθεση, τις φοβίες ή την ατομική διαδικασία εξαρτημένης σεξουαλικής διέγερσης», υπογραμμίζει ο Δρ. Γιωτάκος και επισημαίνει πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει τίποτα από τα παραπάνω. Καμιά προσπάθεια εξυγίανσης εντός των φυλακών, καμιά επιτήρηση μετά την αποφυλάκιση και κανένα πλαίσιο θεραπείας ή αντιμετώπισης των ανθρώπων που θα ήθελαν να ζητήσουν βοήθεια.

Όπως εξηγεί ο ψυχίατρος, «Βιολογικές θεραπείες όπως η χειρουργική αντιμετώπιση, τα νευροληπτικά και τα οιστρογόνα, έχουν εγκαταληφθεί λόγω παρενεργειών. Χρησιμοποιούνται αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και ορμονικές θεραπείες με τα αντιανδρογόνα, οξεική κυπροτερόνη και οξεική μεδροξυπρογεστερόνη. Τα GnRH αγωνιστικά ανάλογα, όπως η τριπτορελίνη, έδειξαν να υπερέχουν στην αποτελεσματικότητα, προκαλώντας αντιστρεπτό υποανδρογονισμό, ενώ οι προκαλούμενες παρενέργειες φαίνεται να ελέγχονται με εναλλακτικές στρατηγικές». Προς το παρόν, σε ένα τόσο πολύπλοκο ζήτημα, η επιστημονική κοινότητα δεν έχει καταφέρει να βρει ούτε επαρκείς φαρμακευτικές αγωγές. Υπάρχουν, όμως, θεραπευτικές προσδοκίες. «Περί το τέλος της θεραπείας αναμένεται ότι ο θεραπευόμενος θα έχει αναγνωρίσει τους παράγοντες που συμβάλλουν στη διαδικασία της σεξουαλικής εγκληματικής πράξης, θα είναι ικανός να ανιχνεύει τις καταστάσεις εκείνες που αυξάνουν τον κίνδυνο υποτροπής και θα έχει μάθει δεξιότητες που θα του επιτρέπουν τη διαφυγή από τις καταστάσεις υψηλού κινδύνου. Τα ποσοστά υποτροπής που βρέθηκαν ήταν 4% και 11%, τέσσερα και οκτώ έτη αντίστοιχα μετά την αποφυλάκιση», τονίζει ο Ορέστης Γιωτάκος.

[VICE Video] Ο Τιμωρός των Παιδόφιλων

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Προφανώς και δεν υποστηρίζει κανείς πως πρέπει να δικαιολογούμε τους παιδόφιλους που κάνουν πράξη αυτά που σκέφτονται. Καμιά συνθήκη δεν επιτρέπει τον ψυχικό ή σωματικό τραυματισμό κανενός παιδιού. Αυτό που έχει σημασία είναι πως θα πρέπει να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο στο οποίο αυτοί οι άνθρωποι που δεν επέλεξαν τέτοιου είδους επιθυμίες θα μπορούν να ζητούν βοήθεια έτσι ώστε να μην υπάρξουν θύματα - είτε παιδιά θύματα, είτε άνθρωποι που αυτοκτονούν εγκλωβισμένοι στις συγκεκριμένες σκέψεις. Διότι ναι, όσο και αν σοκάρονται οι κοινωνίες μας, είναι και οι παιδόφιλοι θύματα των σκέψεων που αποδεδειγμένα δεν επέλεξαν να έχουν.

Το να οδηγήσουμε κάποιον στην κρεμάλα, είναι πάρα πολύ εύκολο. Η ανθρωπότητα έζησε βουτηγμένη στους απαγχονισμούς και τις αυτοδικίες. Το δύσκολο κομμάτι είναι να σκεφτούμε τι θα κάναμε εμείς στη θέση εκείνων που δεν θέλουν να κάνουν πράξη τις σκέψεις τους, αλλά να ζητήσουν βοήθεια. Εαν δεν μπορούσαμε να έχουμε ποτέ σεξουαλικές σχέσεις, αν δεν μπορούσαμε να εκτονώσουμε τη λίμπιντό μας ούτε βλέποντας ταινίες ερωτικού περιεχομένου, αν δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε σε κανέναν για ένα πρόβλημα και μια σκέψη τόσο σοβαρή όσο η παιδοφιλία, εάν δεν μπορούσαμε να ζήσουμε μια φυσιολογική ζωή χωρίς τέτοια μυστικά. Κυρίως να σκεφτούμε πόσα παιδιά θα είχαν σωθεί εαν κάποιος παιδόφιλος δράστης είχε σκεφτεί να ζητήσει βοήθεια πριν την πράξη του, χωρίς να σκεφτεί πως θα υπάρξουν άνθρωποι που θα θελήσουν να τον λιντσάρουν. Η απάντηση δεν βρίσκεται εκεί, αλλά στην προτροπή να συναντήσουν έναν ειδικό και στη φράση «Ξέρω πως δεν επέλεξες να ζεις με αυτό, αλλά μπορείς να ζητήσεις βοήθεια και να ζήσεις χωρίς να βλάψεις κανέναν. Ούτε και τον εαυτό σου».

Περισσότερα από το VICE

Μιλήσαμε με τους Έλληνες που Υποστηρίζουν ότι ο Σπύρος Λούης Ίσως να Έκλεψε την Πρωτιά του Μαραθωνίου το 1896

Σας Παρουσιάζουμε τον Άνδρα που Έχει 7.000 Match στο Tinder

Η Ζωή Πάνω σε Ένα Πετρελαιοφόρο Πλοίο Mέσα από τον Φακό Ενός Ναυτικού